Баянская царква
храм | |
Баянская царква
Боянска църква | |
Краіна | Баўгарыя |
Сяло | Баяна |
Каардынаты | 42°38′39″ пн. ш. 23°15′56″ у. д. / 42.64417° пн. ш. 23.26556° у. д.Каардынаты: 42°38′39″ пн. ш. 23°15′56″ у. д. / 42.64417° пн. ш. 23.26556° у. д. |
Канфэсія | Праваслаўе |
Эпархія | Сафійская япархія[d] |
Дата заснаваньня | X стагодзьдзе |
Будаваньне | X стагодзьдзе—XIII стагодзьдзе |
Статус | Сусьветная спадчына ЮНЭСКО і культурны помнік[d] |
Сайт | boyanachurch.info |
Баянская царква | |
Баянская царква на Вікісховішчы |
Баянская царква (па-баўгарску: Боянска църква) — сярэднявечная царква ў Баўгарыі. Разьмешчаная за 8 км ад Сафіі, у сяле Баяна ля падножжа гор Віташа. У 1979 годзе ўключана ў Сьпіс Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО.
Гісторыя
рэдагавацьУ X стагодзьдзі ў сяле Баяна была пабудавана першая невялікая царква, прысьвечаная Мікалаю Цудатворцу і Сьвятому Панцеляймону. У пачатку XIII стагодзьдзя па загадзе севастакратара Калаяна да гэтай царквы была прыбудавана новая двухпавярховая царква, упрыгожаная фрэскамі, які былі скончаны ў 1259 годзе. На адной з фрэсак захаваўся кцітарскі надпіс:
+взъдвиже сѧ ѽ земѧ и създа сѧ прѣчисты хра |
||
Па імені фундатара царква атрымала назву «Калаянава». У пачатку XIX стагодзьдзя ансамбль царквы быў завершаны трэцяй пабудовай. У наш час царква мае тры прыдзелы, якія ўзьніклі зь пералічаных прыбудоваў.
Архітэктура
рэдагавацьЦарква складаецца з пабудоваў розных эпохаў. Усходняя частка ўяўляе сабой аднакупальную царкву XI стагодзьдзя, якая мае ў пляне форму роўнаканцовага крыжу з паўкруглай апсідай. Цэнтральная частка, г. зв. «Калаянава царква», — двухпавярховая пабудова XIII стагодзьдзя, першы паверх якой займае капліца і пахавальня баўгарскіх баяраў, а другі паверх — непасрэдна царква. Фасад царквы дэкараваны керамічнай кафляй. Заходняя частка ўяўляе сабой прытвор, пабудаваны ў XIX стагодзьдзі і пазбаўлены якіх-небудзь упрыгожваньняў. Усе пабудовы выкананы з цэглы.
Фрэскі
рэдагавацьЗ фрэскавага жывапісу ў цэрквы захаваліся:
- фрэскі XI—XII стагодзьдзяў (захаваліся ў фрагмэнтах пад жывапісам XIII стагодзьдзя ва ўсходняй частцы царквы: паўночная сьцяна, ніз апсіды);
- фрэскі працы майстра Васіля[1], сярэдзіны XIII стагодзьдзя (цыкл фрэсак скончаны ў 1259 годзе);
- фрэскі XIV—XVI стагодзьдзяў
- жывапіс 1882 году.
Сьцены царквы ўпрыгожваюць 240 асобных фігур і 89 кампазыцыяў (новазапаветныя сюжэты, эпізоды з жыція сьвяціцеля Мікалая). Фрэскавы цыкль царквы зьяўляецца адным з самых каштоўных збораў баўгарскага сярэднявечнага сьценапісу.
Жывапіс Баяны адносіцца да пэрыяду захопу Бізантыйскай імпэрыі (арыентыр і крыніца мастацкай тэхнікі праваслаўнага сьвету) крыжакамі, што прывяло да росту значэньня мясцовых мастацкіх школ. Пры ўсёй блізкасьці да бізантыйскага мастацкага кораню, росьпісы Баяны адрозьніваюць некаторая плоскаснасьць, контурнасьць, жорсткасьць рысунка і пры гэтым — амаль вострая партрэтнасьць твараў, ускладненасьць шматлікімі адценьнямі эмоцыяў — сур’ёзнасьці, душэўнасьці, мяккасьці. Сярод гістарычных партрэтаў у царкве — выявы севастакратара Калаяна і яго жонкі Дзясіславы, цара Канстантына Ціха і царыцы Ірыны (на паўночнай сьцяне царквы). 18 сцэн у нартэксе малююць сюжэты з жыцьця сьвятога Мікалая Мірлікійскага.
-
Мікалай Цудатворца
-
Выратаваньне карабля сьвятым Мікалаем
-
Цар Канстантын Асен і царыца Ірына
Крыніцы
рэдагавацьВонкавыя спасылкі
рэдагавацьБаянская царква — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў