Алесь Петрашкевіч
Але́сь (Алякса́ндар Леані́давіч або Ляво́навіч) Петрашке́віч (1 траўня 1930, в. Пярэвалачня, Талачынскі раён — 24 жніўня 2012[1]) — беларускі гісторык, драматург і сцэнарыст. Кандыдат гістарычных навук (1967), заслужаны работнік культуры Беларусі (1975), ляўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР (1976) за ўдзел у падрыхтоўцы і выданьні Беларускай Савецкай Энцыкляпэдыі. Узнагароджаны Ордэнам «Знак Пашаны». Сябра Саюзу пісьменьнікаў СССР ад 1974 году.
| Алесь Петрашкевіч лац. Aleś Pietraškievič | ||||
| Асабістыя зьвесткі | ||||
|---|---|---|---|---|
| Нарадзіўся | 1 траўня 1930 | |||
| Памёр | 23 жніўня 2012 (82 гады) | |||
| Пахаваны | ||||
| Літаратурная дзейнасьць | ||||
| Род дзейнасьці | драматург | |||
| Гады творчасьці | 1954—2012 | |||
| Жанр | п’еса, драма, камэдыя, трагедыя | |||
| Мова | беларуская | |||
| Значныя творы | «Напісанае застаецца» | |||
| Прэміі | Дзяржаўная прэмія БССР (1976) | |||
| Узнагароды |
| |||
| Творы на сайце Knihi.com | ||||
| Творы на сайце Kamunikat.org | ||||
Біяграфія
рэдагавацьНарадзіўся ў сям’і сялянаў. У 1955 годзе скончыў юрыдычны факультэт БДУ.
Працаваў у ЦК ЛКСМБ, ЦК КПБ. У 1967 годзе ў Інстытуце гісторыі партыі пры ЦК КП Беларусі абараніў дысэртацыю на званьне кандыдата гістарычных навук па тэме «Камсамол Беларусі — актыўны памочнік Камуністычнай партыі ў мабілізацыі моладзі на выкананьне сямігадовага пляну разьвіцьця народнай гаспадаркі (1959—1965 гг.)» пад навуковым кіраўніцтвам Міхаіла Шкляра[2]. У 1967—1975, 1979—1991 адказны сакратар, намесьнік галоўнага рэдактара ў выдавецтве «Беларуская Савецкая Энцыкляпэдыя». У 1975—1976 гадах быў рэктарам Менскага інстытуту культуры (цяпер БДУКМ). У 1991—1998 кіраўнік арганізацыйна-мэтадычнага цэнтру па выданьні кніжнай сэрыі «Памяць»[3]. 11 сьнежня 1998 г. абраны адказным сакратаром Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны.
Творчасьць
рэдагавацьТворчы шлях пачаў у сярэдзіне 1950-х. Аўтар п’ес «Напісанае застаецца» (1978, пастаўленая Беларускім тэатрам імя Я. Купалы ў 1979, асобнае выданьне ў 1982), «Трывога» (1974), «Злавеснае рэха» (1984), «Куды ноч, туды сон» («Ка-та-стро-фа», 1987, пастаўлена ў 1988), «Кары егіпецкія» (1966), «Адкуль грэх?» (1970, пастаўлена Беларускім тэатрам імя Я. Купалы ў 1969), «Злыдзень» (1979, пастаўленая Магілёўскім абласным тэатрам драмы і камэдыі ў 1973), «Укралі кодэкс» (1976), «Соль» (1981), «Русь Кіеўская» («Гора і слава», 1983, пастаўленая ў 1982), «Змова» (1986, пастаўленая ў 1983), «У спадчыну — жыццё» (1986, пастаўленая Беларускім рэспубліканскім тэатрам юнага гледача ў 1985), «Мой друг, Вялікі Чалавек» (пастаўленая ў 1986), «Мост упоперак ракі» (1986), «Прарок для Айчыны» (тэлеспэктакль, 1990), «Дзівак чалавек» (1996), «Інтэлігент» (1999), «Меч Рагвалода», «Воля на крыжы», «Прагноз на пасьлязаўтра» (2000), «Приласкать и уничтожить!», «На Дзяржавай ― знак Пагоні», «Крыжовы шлях на Грунвальд», «Расплата за здраду», «Каралеўска-царская пастка», «Рупнасць дзяржаўцы», «Змушаная авантура», «Час усё адкрые», «Сьмерць або Перамога», «Жазлом жалезным», «Рыцар Свабоды», «Апошні збройны чын», «Белорусский вопрос?», «Наканавана быць Прарокам», «Дагарэла свечачка…» (паст. 1997), дылёгіі «Супрацьборства» і «Вынішчэньне». Напісаў лібрэта да опэры «Новая зямля» паводле аднайменнага раману Якуба Коласа (пастаўленая Дзяржаўным тэатрам опэры і балету Беларусі ў 1982). Аўтар сцэнароў мастацкіх і дакумэнтальных фільмаў. Суаўтар сцэнара 5-сэрыйнага фільму «Час выбраў нас». Сцэнарыст мастацкага фільму «Уваскрэсная ноч» (1977), навукова-папулярнага фільму «Францыск, сын Скарынін» і дакумэнтальных фільмаў «Уздоўж і ўпоперак Дняпра» (1990), «Гетман найвышэйшы» (1992). У 2008 годзе выйшла кніга ўспамінаў «Крыніцы і каламуць».
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Анатоль Сідарэвіч. Памёр Алесь Петрашкевіч: Сыходзяць энцыклапедысты // Наша Ніва
- ^ Комсомол Белоруссии — активный помощник Коммунистической партии в мобилизации молодежи на выполнение семилетнего плана развития народного хозяйства (1959—1965 гг.) : автореферат диссертации … кандидата исторических наук / А. Л. Петрашкевич. — Минск, 1967.
- ^ Саламевіч І. У. Петрашкевіч Алесь // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 12: Палікрат — Праметэй. — 576 с. — ISBN 985-11-0198-2 С. 334.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская літаратура: дапам. для вучняў 11-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. і ру. мовамі навучання / пад рэд. А. Бельскага, М. Тычыны. — Мн.: Адукацыя і выхаванне, 2009. — ISBN 978-985-471-320-5
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2001 Т. 12: Палікрат — Праметэй. — С. 334.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Алесь Петрашкевіч (анг.) на сайце IMDb
- Петрашкевіч Алесь // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994.