Іржы Трнка
І́ржы Трнка (па-чэску: Jiří Trnka; 24 лютага 1912, г. Пльзень, Чэхія — 30 сьнежня 1969, Прага) — чэскі рэжысэр-мультыплікатар, мастак. Народны артыст Чэхіі (1963). Ляўрэат Дзяржаўнай прэміі Чэхаславаччыны (1954), ляўрэат прэміі Г. К. Андэрсэна (1968). З-за яго ўплыву на анімацыю яго назвалі «Ўолтам Дыснэям Усходняй Эўропы» нягледзячы на вялікія адрозненьні паміж іх творамі.
Іржы Трнка | |
.png) | |
| Дата нараджэньня | 24 лютага 1912[1][2][3][…] |
|---|---|
| Месца нараджэньня | |
| Дата сьмерці | 30 сьнежня 1969[1][2][3][…] (57 гадоў) |
| Месца сьмерці | |
| Месца пахаваньня | |
| Месца вучобы | |
| Занятак | кінарэжысэр, сцэнарыст, кінапрадусар, пісьменьнік, ілюстратар, маляр, лялечнік, мастак-мультыплікатар, пэдагог, скульптар, сцэнограф, графік, puppet designer, малявальнік, настаўнік, плястычны артыст, мастак па касьцюмах, кінасцэнарыст, рэжысэр, кінэматаграфіст |
| Навуковая сфэра | выяўленчае мастацтва[5], мультфільм[d][5], дызайн касьцюмаў[d][5], сцэнаграфія[d][5], кінасцэнарыстыка[d][5], літаратура[5] і лялькавы тэатар[d][5] |
| Узнагароды | |
| Подпіс | 
|
Жыцьцяпіс
рэдагаваць
Іржы Трнка нарадзіўся ў Пльзене на захадзе Чэхіі. Бацька быў сантэхнікам, а маці краўчыхай, яны заставаліся вельмі блізкімі да свайго сялянскага паходжаньня. У дзяцінстве атрымліваў асалоду ад лепкай лялек з дрэва і ладзіў невялікія шоў для сяброў.
Пасьля ён наведваў урокі ў прафэсійным вучылішчы ў сваім родным горадзе, дзе сустрэў свайго настаўніка Ёзэфа Скупу, які з часам стаў вядучым грамадзкім дзеячам сьвеце чэскіх лялькаводаў. Скупа быў яго настаўнікам, даручаў Трнк ў пэўныя абавязкі і здолеў пераканаць яго сям’ю, якая спачатку не хацела, дазволіць хлопцу паступіць у прэстыжную школу прыкладнога мастацтва ў Празе, якую скончыў у 1929—1935 гадах.
Творчую дзейнасьць пачаў у 1928 годзе ў пльзенскім тэатры лялек. У 1941—1945 гг. мастак у Нацыянальным тэатры ў Празе.
Заснавальнік нацыянальнай школы лялечнай мультыплікацыі, дзіцячай мастацкай кінэматаграфіі. Ілюстраваў кнігі для дзяцей.
Узнагароды
рэдагаваць- «Жывёлы і разбойнікі» (па-чэску: Zvířátka a petrovští; 1946, прыз Міжнароднага кінафэстывалю ў Канах, Францыя),
- «Шпалічак» (па-чэску: Špalíček; 1947, прыз Міжнароднага кінафэстывалю ў Вэнэцыі, Італія),
- «Салавей імпэратара» паводле Г. К. Андэрсэна (па-чэску: Císařův slavík; 1948),
- «Прынц Баяя» паводле Б. Немцавай (па-чэску: Prinz Bajaja; 1950, прызы міжнароднага кінафэстывалю ў Карлавых Варах, Чэхія; кінафэстывалю у Лякарна, Швэйцарыя),
- «Старадаўнія чэскія лягенды» паводле А. Ірасека (па-чэску: Staré pověsti české; 1953, прыз Міжнароднага кінафэстывалю ў Вэнэцыі),
- «Прыгоды бравага салдата Швейка» паводле Яраслава Гашака (па-чэску: Dobrý voják Švejk; 1955),
- «Сон у летнюю ноч» паводле У. Шэкспіру (па-чэску: Sen noci svatojánské; 1959, галоўны прыз Міжнароднага кінафэстывалю ў Канах, прыз Міжнароднага кінафэстывалю ў Вэнэцыі),
- «Жарсьць» (па-чэску: Vášen; 1961, галоўны прыз Міжнароднага кінафэстывалю ў Обэргаўзане, Нямеччына),
- «Кібэрнэтычная бабуля» (па-чэску: Kybernetická babička; 1962) і інш.
Фільмаграфія
рэдагавацьКараткамэтражныя фільмы
рэдагаваць- Zasadil dědek řepu (Пасадзіў дзед рэпу, 1945 р.). Мультфільмы.
- Pérák SS (Спрынгман і СС, 1946 р.). Мультфільмы.
- Дарек (Дар, 1947 р.). Мультфільмы.
- Zvířátka a Petrovští (Пачвары і бандыты, 1947 р.). Мультфільмы.
- Román s basou (Гісторыя баса, 1949 р.).
- Čertův mlýn («Чортаў млын», 1 січня 1949 р.).[7]
- Árie prérie (Песьня пра прэерыю, 1949).
- O zlaté rybce (Золота рибка, 1951 р.). Мультфільмы.
- Veselý cirkus (Вясёлы цырк, 1951 р.).
- Dva mrazíci (Два марозы, 1954 р.)
- Circus Hurvínek (Цыркус Гурвінак,1955).
- Проч ЮНЕСКО? (Чаму ЮНЭСКА, 1958 р.). Мультфільмы
- Vášen (Жарсьць, 1962 р.).
- Kybernetická babička (Кібэрнэтычная бабка, 1962 р.).
- Archanděl Gabriel a paní Husa (Архангел Гаўрыіл і місіс Гусак, 1964 р.).
- Максплатт (1965)
- Рука («Рука», 1965 р.).
Мастацкія фільмы
рэдагаваць- Шпалічек (Ческі год, 13 сьнежня 1947 р.)
- Císařův slavík (Імпэратарскі салавей, 15 красавіка 1949 р.)
- Баджаджа (Прынц Баяя, 26 жніўня 1950)
- Staré pověsti české (Старадаўнія чэскія лягенды, 10 верасьня 1953)
- Добрий вояк Швейк (Прыгоды бравага салдата Швейка, 1 жніўня 1955 р.)
- Sen noci svatojánské (Сон летнюю ноч, 25 верасьня 1959 р.)
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б JiÅ™í Trnka (нід.)
- ^ а б Jiri Trnka // Encyclopædia Britannica (анг.)
- ^ а б Jiří Trnka // Křížky a vetřelci (чэс.)
- ^ а б World Encyclopedia of Puppetry Arts, Encyclopédie Mondiale des Arts de la Marionnette, Enciclopedia Mundial de las Artes de la Marioneta (анг.)
- ^ а б в г д е ё ж з Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
- ^ а б The Fine Art Archive
- ^ Oddball Films: Czech Please! - Stop-Motion Marvels from the Czech Masters - Thur. Aug 21 - 8PM Праверана 7 жовтня 2019 г.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць
Іржы Трнка — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў