Інсцэнаваньне забойства Аркадзя Бабчанкі

Апэрацыя па інсцэнаваньні забойства Аркадзя Бабчанкі з мэтаю затрыманьня арґанізатара злачынства^[1] была праведзеная Службаю бясьпекі Ўкраіны 29 траўня 2018 року. Аб самым інсцэніраваньні забойства стала вядома толькі суткі пасьля, 30 траўня 2018 року, на адмысловым брыфінґу СБУ. На брыфінґу старшыня Службы бясьпекі Ўкраіны Васіль Грыцак заявіў, што замоўцам забойства Бабчанкі паводле атрыманых зьвестак зьяўляюцца расейскія спэцслужбы. Сам жа Бабчанка на тым жа брыфінґу распавёў, што апэрацыя рыхтавалася два месяцы, а яго паставілі ў вядомасьць за месяц да яе правядзеньня. У курсе апэрацыі была і жонка Бабчанкі^[2]. Паводле ягоных словаў, замоўцы паказалі выканаўцу фота з расейскага пашпарта журналіста, што, па ягоным меркаваньні, сьведчыла, што інфармацыя йшла з дзяржаўных службаў Расеі^[3]. 31 траўня на ўласнай прэс-канфэрэнцыі Аркадзь Бабчанка ў адказ на пытаньне аб магчымасьці правакацыі з боку Службы бясьпекі Ўкраіны ў гэтай справе заявіў аб адсутнасьці доказаў, што тое, што адбылося, не магло быць правакацыяй СБУ^[4].

Абставіны замаху

Падазраваным у арґанізацыі замаху зьяўляецца Барыс Герман, які, паводле вэрсіі сьледзтва, зьвярнуўся да актывіста «Правага сэктару», былога ўдзельніка ўзброенага канфлікту на ўсходзе Ўкраіны іерадыякана Ўкраінскае праваслаўнае царквы Маскоўскага й Кіеўскага патрыярхату Аляксея Цымбалюка з прапановаю стаць выканаўцам забойства Аркадзя Бабчанкі. Аляксей Цымбалюк паведаміў аб злачынных плянах арґанізатара ў СБУ. Незадоўга да замаху пад кантролем СБУ была арґанізаваная сустрэча між арґанізатарам замаху Барысам Германам і «кілерам» Аляксеем Цымбалюком, на якой арґанізатар перадаў выканаўцу 30 тысячаў даляраў ЗША і зброю для зьдзяйсненьня злачынства.^[5]^[6]^[7]

Дэталі апэрацыі

«…Яшчэ герой Артура Конана Дойла Шэрлак Голмз пасьпяхова ўжываў мэтад інсцэнаваньня ўласнае сьмерці для эфэктыўнага расьсьледаваньня складаных і заблытаных злачынстваў. Як бы гэта ні было і балюча для яго родных і доктара Ўотсана.»

Чалец калеґіі МУС і дэпутат Вярхоўнае Рады Ўкраіны Антон Герашчанка, што прысьвечаны ў дэталі аперацыі, аб чыньніках, што прымусілі СБУ інсцэнаваць забойства Аркадзя Бабчанкі.^[8]^[9]^[10]^[11]

Інсцэнаваньне забойства журналіста адбылася позна ўвечары 29 траўня. Пасьля інсцэнаваньня ў сеціве зьявіўся фатаздымак, на якім Аркадзь Бабчанка ляжыць тварам уніз у лужыне крыві. Каб разгуляць максымальна рэалістычнае забойства, у апэрацыі па інсцэнаваньні забойства прыцягваўся грымёр, перад спэцапэрацыяю Бабчанка трэнаваўся падаць^[12], а ў якасьці крыві ўжывалася сьвіная кроў^[13]. Пасля інсцэнаваньня забойства Аркадзя Бабчанкі на машыне хуткае дапамогі павезьлі ў морґ, дзе ён пераапрануўся і пачаў глядзець навіны пра сябе^[14].

Сьледзтва і суд

31 траўня 2018 року Шаўчэнкаўскі раённы суд Кіева выбраў меру стрыманьня меркаванаму арґанізатару тэракту Барысу Герману ў выглядзе ўтрыманьня пад вартаю на два месяцы^[15]. Яму было інкрымінавана некалькі артыкулаў Крымінальнага кодэксу Ўкраіны — частка 1 артыкула 14, частка 3 артыкула 27, частка 3 артыкула 258: падрыхтоўка тэракту з ужываньнем зброі для запалохваньня насельніцтва, тэракт, дасканалы па папярэдняй змове з ґрупаю асобаў, які прывёў да згубы чалавека.

Барыс Герман быў адзіным падазроным па гэтай справе, бо Аляксей Цымбалюк^[16]^[17], які пагадзіўся на ролю кілера і які стаў удзельнікам спэцапэрацыі СБУ, праходзіць у якасьці сьведкі.^[18]

На судовым пасяджэньні падазраваны Барыс Герман сьцьвярджаў, што ўсё тое, што адбылося, зьяўляецца вынікам яго супрацоўніцтва з кантрвыведкаю Ўкраіны. Паводле яго словаў, за паўрочча да дадзеных падзеяў да яго зьвярнуўся яго даўні знаёмы, былы грамадзянін Украіны, які жыве ў Маскве. Паводле словаў Барыса Германа, замоўцу забойства Аркадзя Бабчанкі клічуць Вячаслаў Піваварнік і ён працуе ў асабістым фондзе Ўладзімера Пуціна і займаецца арґанізацыяю беспарадкаў ва Ўкраіне, адказвае за тэракты на выбарах прэзыдэнта Ўкраіны ў 2019 годзе. Дадзены факт быў дакладзены Барысам Германам украінскай контрвыведцы. У сваю чаргу, па словах Барыса Германа, контрвыведка Ўкраіны дала яму магчымасьць вывучаць, як ствараюцца запасы зброі, як прыходзяць грашовыя патокі. Неўзабаве Барысу Герману ад замоўцы забойства таксама паступіў сьпіс з 30 чалавек, на якіх паступіла замова ад названага супрацоўніка асабістага фонду Ўладзімера Пуціна. Зброя для зьдзяйсненьня злачынства, як было пасьля заяўлена на судзе, самім падазраваным была прадастаўлена яму контрвыведкаю Ўкраіны^[19].

Тэрміны правядзеньня следства пазначыў ґенэральны пракурор Украіны Юры Луцэнка, заявіўшы 1 чэрвеня 2018 року, што расьсьледаваньне замаху на Аркадзя Бабчанку працягнецца мінімум паўроку.^[20]

Інфармацыя пра іншых патэнцыйных ахвярах злачынцаў

1 чэрвеня 2018 року стала вядома, што ў руках украінскага сьледзтва апынуўся сьпіс з 47 чалавек, якія маглі стаць наступнымі ахвярамі наймітных забойцаў. У асноўным гэта былі вядомыя ўкраінскія журналісты, а таксама расейскія журналісты, якія пераехалі ва Ўкраіну, у тым ліку Мацей Ганапольскі й Яўген Кісялёў. Паводле стану на 1 чэрвеня сямнаццаць чалавек з гэтага сьпісу ўжо сустрэліся з прадстаўнікамі ўкраінскіх праваахоўных орґанаў; ім усім прапанавалі зьвярнуцца з просьбаю аб ахове. Апрача таго, усе 17 чалавек падпісалі згоду аб неразгалошваньні таямніцы сьледзтва^[21].

Рэакцыя на інсцэнаваньне забойства

Справа з інсцэнаваньнем забойства расейскага журналіста Аркадзя Бабчанкі выклікала неадназначную рэакцыю ў сусьветных СМІ, а таксама з боку афіцыйных асобаў^[22]^[23]^[24]^[25]. З боку міжнародных арґанізацыяў рушыла ўсьлед пераважна нэґатыўная рэакцыя^[26].

Рэакцыя заходніх СМІ

«Шаноўная прэса Брытаніі, а ідзі, калі ласка, на гык, га? А жадаеце карысьці — дайце мне брытанскі пашпарт і ахову. Вось тады і будзеце мяне вучыць, як ратаваць сваю сям’ю, разумнікі гыканутыя, на халеру.»

Аркадзь Бабчанка ў адказ на нэґатыўную рэакцыю ў брытанскай прэсе на інсцэнаваньне ўласнага забойства^[27]^[28]^[29]

Адразу пасьля паведамленьняў аб забойстве парушыла ўсьлед рэакцыя заходніх СМІ. Брытанская ґазэта The Guardian ахарактарызавала Аркадзя Бабчанку як жорсткага крытыка расейскага ўраду, адзначыўшы ягоныя выступы супраць палітыкі прэзыдэнта Расеі Ўладзімера Пуціна па пытаньнях прыяднаньня Крыму й падтрымкі сэпаратыстаў на паўднёвым усходзе Ўкраіны. Амэрыканская ґазэта The New York Times ў сваім матэрыяле на тэму забойства назвала Аркадзя Бабчанку адным з ворагаў Уладзімера Пуціна, на якога быў зьдзейсьнены фатальны напад. Адна з самых вядомых італьянскіх ґазэт La Stampa ў сваім матэрыяле нагадала, што паміж прадстаўнікамі расейскае ўлады й журналістам у свой час пачаўся канфлікт пасьля допісу Бабчанкі ў Facebook, дзе ён выказаў абыякавасьць да авіякатастрофы пад Сочы, дзе загінуў хор Аляксандрава. Паводле сьцьвярджэньня аўтара артыкулу, у адказ Бабчанка атрымаў пагрозы ад некаторых чыноўнікаў і, баючыся за сваё жыцьцё, зьбег з Расеі. Ва Ўкраіне жа, на думку італьянскага выданьня, Аркадзь Бабчанка стаў ахвяраю ненавістычнае кампаніі супраць ягонае пазыцыі^[30].

Рэакцыя афіцыйных асобаў і міжнародных арґанізацыяў

Да вестак пра інсцэнаваньне

Намесьнік старшыні «Зьвязу журналістаў Расеі» Аляксей Вішнявецкі палічыў забойства расейскага журналіста Аркадзя Бабчанкі ў Кіеве палітычным забойствам^[31].
Міністар замежных справаў Украіны Паўло Клімкін на паседжаньні Рады Бясьпекі ААН усклаў на Расею адказнасьць за забойства расейскага журналіста, заявіўшы, што разуменне аналяґічных выпадкаў прымушае думаць пра тое, што Расея выкарыстоўвае й іншыя віды тактыкі для дэстабілізацыі Ўкраіны, у асобнасьці праводзіць тэракты, падрыўную дзейнасьць і палітычныя забойствы^[32]. Прэм’ер-міністар Украіны Уладзімер Гройсман заявіў, што адказнасьць за забойства расейскага журналіста Аркадзя Бабчанкі ў Кіеве ляжыць на Расеі. На ягоную думку, у Маскве не даравалі журналісту яго «сумленнасьці й прынцыповасьці»^[33]. Дэпутат Вярхоўнае Рады й чалец калеґіі МУС Украіны Антон Гярашчанка, будучы ў курсе апэрацыі па інсцэнаваньні забойства Бабчанкі, заявіў, што першаю й відавочнаю вэрсіяю забойства Аркадзя Бабчанкі зьяўляецца ягоная прафэсійная дзейнасьць. Паводле яго словаў, адною з вэрсіяў злачынства зьяўляюцца дзеяньні расейскіх спэцслужбаў па ліквідацыі асобаў, што замінаюць і далей атручваць сьвядомасьць расейцаў праўдаю пра тое, што насамрэч адбываецца ў Расеі й ва Ўкраіне^[34].
Дырэктар Фэдэральнае службы бясьпекі Расеі Аляксандар Бортнікаў у сваім паведамленьні расейскім СМІ паказаў, што заявы Кіева аб датычнасьці расейскіх спэцслужбаў да забойства Аркадзя Бабчанкі «падобныя на бязглузьдзіцу». Таксама на яго думку, гэта правакацыя, як і ў выпадку са «справаю Скрыпалёў»^[35]. Прэс-сакратар прэзыдэнта Расеі Дзьмітры Пяскоў у сувязі з выказваньнямі прэм’ер-міністра Ўкраіны Ўладзімера Гройсмана ў датычнасьці Расеі да забойства расейскага журналіста заявіў, што ў Крамлі лічаць вяршыняю цынізму заявы Кіева ў датычнасьці Масквы да забойства расейскага журналіста^[36]. Стаялы прадстаўнік Расеі ў ААН Васіль Нябэнзя ў дзень, калі зьявіліся паведамленьні аб забойстве Аркадзя Бабчанкі, на пасяджэньні Рады Бяспекі ААН, заявіў аб накіраванасьці ўладаў у Кіеве ўжываць забітага расейскага журналіста ў антырасейскіх мэтах^[37].

Пасьля вестак пра інсцэнаваньне

Міжнародная фэдэрацыя журналістаў назвала інсцэнаваньне забойства Бабчанкі цыркам^[38].
Міжнародная арґанізацыя «Рэпартэры бязь межаў» у асобе ґенэральнага сакратара Крыстафа Дэлуара асудзіла інсцэнаваньне забойства Аркадзя Бабчанкі, выказаўшы глыбокае абурэньне ў сувязі з маніпуляцыяю ўкраінскіх спэцслужбаў у мэтах інфармацыйнае вайны^[39]^[40].
Камітэт па абароне журналістаў выпусьціў заяву, што інсцэнаваньнем забойства расейскага журналіста Аркадзя Бабчанкі ўкраінскія ўлады падарвалі давер да сябе^[41]. Таксама арґанізацыя звярнулася асабіста да прэзыдэнта Ўкраіны Пятра Парашэнкі з патрабаваньнем растлумачыць матывы інсцэнаваньня «забойства» расейскага журналіста^[42].
Прадстаўнік Арґанізацыі бясьпецы й супрацы ў Эўропе (АБСЭ) па пытаньнях волі сродкаў масавае інфармацыі Арлем Дэзір выказаў шкадаваньне з-за рашэньня распаўсюдзіць інфармацыю пра забойства расейскага журналіста Аркадзя Бабчанкі, якая апынулася ілжываю^[43].
Міністар замежных справаў Бэльґіі Дыд'е Рэйндэрс заявіў, што дзеяньні Ўкраіны, зьвязаныя зь лёсам расейскага журналіста Аркадзя Бабчанкі, супярэчаць прынятым у Эўропе прынцыпам распаўсюджваньня дакладнае інфармацыі ў СМІ. Ён адзначыў, што недапушчальна змагацца з фэйкавымі навінамі з дапамогаю іншых фэйкавых навінаў^[44].
Міністар замежных справаў Летувы Лінас Лінкявічус выказаў зьдзіўленьне ў сувязі з спэцаперацыяю ўкраінскіх спэцслужбаў па прадухіленьні забойства расейскага журналіста, назваўшы мэты такога інсцэнаваньня неспасьціжнымі^[45].
Старшыня Міністэрства замежных справаў Нямеччыны Гайка Маас заклікаў Кіеў высьветліць сытуацыю з інсцэнаваньнем забойства расейскага журналіста Аркадзя Бабчанкі, сказаўшы, што гэтая справа выклікае мноства пытаньняў, зьвязаных з даверам^[46].
Міністэрства замежных справаў Расеі назвала інсцэнаваньне забойства расейскага журналіста антырасейскаю правакацыяю, дадаўшы, што дзеяньні ўкраінскіх уладаў ўводзяць у зман ўсю сусьветную супольнасьць^[47].
Сьпікер парлямэнту Славаччыны Андрэй Данка асудзіў інсцэнаваньне кіеўскімі ўладамі забойства расейскага журналіста, назваўшы гісторыю з інсцэнаваньнем «гнюснаю й цынічнаю». Ён заявіў, што Ўкраіна, якая прагне ўступіць ў Эўразьвяз, перайшла дапушчальныя межы. На ягоную думку, інсцэнаваньне выглядае «нягодна й недарэчна»^[48]. Таксама Андрэй Данка заявіў аб намеры выказаць афіцыйны пратэст Украіне ад імя парлямэнту Славаччыны, дадаўшы, што лічыць нявартым ўдзел у «гэтым шоў» дзяржаўнага орґана.^[49]
Прэзыдэнт Украіны Пятро Парашэнка пасьля вестак аб інсцэнаваньні забойства Аркадзя Бабчанкі заявіў пра бліскучую спэцаперацыю «герояў з СБУ», падчас якое ўсе ўбачылі сапраўднага ворага ў асобе Расеі. У адказ жа на нэґатыўную рэакцыю з боку міжнародных арґанізацыяў Пятро Парашэнка зьвярнуў увагу на тое, што вінаваціць трэба не Ўкраіну, а Расею, дадаўшы, што ўкраінцы робяць усё магчымае, каб трымацца разам і ахоўваць сябе^[50]. Міністар ўнутраных справаў Украіны Арсэн Авакаў таксама выказаў зьдзіўленьне ў сувязі з заявамі шэрагу міжнародных арганізацый, што раскрытыкавалі спэцапэрацыю ўкраінскіх спэцслужбаў па прадухіленьні забойства журналіста Аркадзя Бабчанкі^[51].

Крыніцы

[1] Летува адмовілася разумець «уваскрашэньне» Бабчанкі

[2] Бабчанка распавёў падрабязнасьці апэрацыі па інсцэніраваньні ягонага забойства

[3] Інсцэніраваньне забойства Аркадзя Бабчанкі выклікала захапленьні й пытаньні

[4] Бабчанка заявіў аб адсутнасьці доказаў таго, што ягонае «забойства» ня ёсьць правакацыя СБУ

[5] У замаху на журналіста абвінавачаны гандляр зброяй

[6] Былы манах УПЦ назваў сябе «забойцам» Бабчанкі й падзякаваў СБУ

[7] Замах на Бабчанку: СБУ паказала момант перадачы грошай кілерамі

[8] Anti-Putin journalist Arkady Babchenko’s ‘assassination was based on a Sherlock Holmes plot’

[9] The Babchenko stunt may end up feeding the Kremlin spin machine

[10] Russian journalist who faked his death says he didn’t want to share Sergei Skripal’s fate

[11] Антон Герашчанка прыраўнаваў мільёны людзей да доктара Ўатсана

[12] Бабчанка распавёў пра дэталі інсцэнаваньня замаху

[13] Расейскі журналіст: сьвіная кроў, візажыст дапамог сфальшывіць ягоную сьмерць

[14] Сьвіньні дапамаглі інсцэнаваць забойства Бабчанкі

[15] Меркаваны арґанізатар «забойства» Бабчанкі арыштаваны на два месяцы

[16] Украінец Аляксей Цымбалюк назваў сябе «выканаўцам замаху» на Бабчанку

[17] У СБУ выбачыліся за адмаўленьне ролі Цымбалюка ў «забойстве» Бабчанкі

[18] Арґанізатар «забойства» Бабчанкі на судзе нечакана заявіў аб працы на контрвыведку Ўкраіны

[19] Арґанізатар «забойства» Бабчанкі на судзе нечакана заявіў аб працы на контрвыведку Ўкраіны // novayagazeta.ru, 1 чэрвеня 18

[20] Сьледзтва па справе Бабчанкі завершыцца не раней, чым праз паўроку — Луцэнка

[21] Улады Ўкраіны папярэдзілі журналістаў Ганапольскага й Яўгена Кісялёва аб замахах

[22] «Падрываюць давер да СМІ»: як у сьвеце адрэаґавалі на інсцэнаваньне забойства Бабчанкі

[23] Абсурдная гісторыя, віскі трылер, трук вулічнага штукара: Сусьветныя СМІ пра «ўваскрашэньне» Бабчанкі(недаступная спасылка)

[24] «Заўсёды б гэтак»: як у Расеі адрэаґавалі на інсцэнаваньне забойства Бабчанкі

[25] «Найлепшы прыклад фэйкавых навінаў». Што кажуць у сьвеце пра «ўваскрашэньне» Бабчанкі(недаступная спасылка)

[26] Кіеў шакавала сусьветная рэакцыя на інсцэнаваньне забойства Бабчанкі

[27] Разьвітаньне з журналістам Бабчанкам

[28] Arkady Babchenko's fake murder: questions that need answering

[29] Arkady Babchenko says he faked his own death with pigs' blood and a makeup artist

[30] «Падазроныя сьмерці журналістаў»: заходнія СМІ аб забойстве Бабчанкі(недаступная спасылка)

[31] У Зьвязе журналістаў Расеі лічаць палітычным злачынствам забойства Бабчанкі

[32] Расея й Украіна абмяняліся ў Радзе Бясьпекі ААН думкамі аб забойстве Бабчанкі

[33] Прем’ер-міністар Украіны: да забойства Бабчанкі датычная Расея

[34] «Стрэлам у сьпіну»: што вядома пра забойства ў Кіеве расейскага журналіста Аркадзя Бабчанкі

[35] [1]

[36] Пяскоў назваў вяршыняю цынізму заявы Ўкраіны ў датычнасьці Расеі да забойства Бабчанкі

[37] Нябэнзя выказаў здагадку, што Кіеў зьвінаваціць Маскву ў забойстве журналіста Бабчанкі

[38] Міжнародная фэдэрацыя журналістаў назвала «забойства» Бабчанкі цыркам

[39] «Рэпартэры бязь межаў» асудзілі інсцэнаваньне забойства Аркадзя Бабчанкі

[40] Міжнародная рэакцыя на інсцэнаваньне забойства Бабчанкі: у Расеі іранізуюць, Эўропа – абураная

[41] Камітэт па абароне журналістаў заявіў, што інсцэнаваньнем забойства Бабченкі ўкраінскія ўлады падарвалі давер да сябе

[42] Камітэт па абароне журналістаў патрабуе ад Парашэнкі растлумачыць матывы інсцэнаваньня з Бабчанкам

[43] УВ АБСЭ выказалі шкадаваньне з-за распаўсюджваньня ілжывых зьвестак аб сьмерці Бабчанкі

[44] МЗС Бэльґіі асудзіў інсцэнаваньне забойства Бабчанкі

[45] Старшыня МЗС Летувы заявіў, што не зразумеў інсцэнаваньне забойства Бабчанкі

[46] Старшыня МЗС ФРН заклікаў Украіну высьветліць сытуацыю з інсцэнаваньнем забойства Бабчанкі

[47] МЗС Расеі назваў інсцэнаваньне забойства Бабчанкі антырасейскаю правакацыяю

[48] Спікер парлямэнту Славаччыны заявіў, што Кіеў у гісторыі з Бабчанкам «перайшоў межы»

[49] Спікер парлямэнту Славаччыны назваў гісторыю з Бабчанкам «гнюснаю й недарэчнаю»

[50] Кіеў засмуціўся на рэакцыю ў сьвеце ў справе Бабчанкі

[51] Авакаў шакаваны рэакцыяю міжнародных арґанізацыяў на інсцэнаваньне забойства Бабчанкі

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]