Язэп Гладкі

Язэ́п Гла́дкі (псэўд. Адам Варлыга; 4 кастрычніка 1890, в. Міхалкавічы, Лагойскі раён — 28 ліпеня 1972, Нью-Ёрк) — беларускі этнограф, мовазнаўца, лексыкограф і пэдагог, удзельнік першага ўсебеларускуга зьезду.

Язэп Гладкі
Дата нараджэньня	4 кастрычніка 1890(1890-10-04)
Месца нараджэньня	Міхалкавічы, Барысаўскі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	28 ліпеня 1972(1972-07-28) (81 год)
Месца пахаваньня	Беларускія могілкі ў Іст-Брансўіку
Месца вучобы	Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка (1935)
Занятак	грамадзкі дзяяч, фальклярыст, этнограф
Месца працы	Беларуская гімназія імя М. Багдановіча[d] Заранка

Тытульны аркуш Лемантара Язэпа Гладкага

Жыцьцяпіс

У 1912 годзе мабілізаваны ў царскае войска. Па заканчэньні фэльчарскай школы браў удзел у ваенных дзеяньнях часоў Першай сусьветнай вайны. Кавалер трох Георгіеўскіх крыжоў. Браў удзел у Першым зьедзе беларускіх вайскоўцаў і Першым Усебеларускім кангрэсе.

Ад 1921 году актыўна ўдзельнічаў у арганізацыі беларускага школьніцтва на Лагойшчыне, дзе настаўнічаў да 1930 году, калі быў звольнены з працы. Каб пазьбегнуць рэпрэсій, перабраўся ў Менск, дзе ў 1936 годзе скончыў Вышэйшы пэдагагічны інстытут і працаваў у Інстытуце школьнай пэдагогікі пры Наркамаце асьветы.

У 1941 годзе вярнуўся настаўнічаць у родную вёску, аднак у 1943 годзе, ратуючыся ад партызанаў, зноў прыехаў у Менск, дзе працаваў у выдавецтве школьных падручнікаў.

Ад 1944 году — у Нямеччыне. У лягерах DP настаўнічаў ды займаўся выданьнем падручнікаў (выдаў каля 10 кніг), для чаго на ўласныя грошы заклаў выдавецтва «Заранка». Пазьней перабраўся ў ЗША, дзе працягваў выдавецкую дзейнасьць, аднавіўшы выдавецтва «Заранка». У 1950-х гг. выкладаў беларускую мову на беларусаведных курсах у Нью-Ёрку. Аўтар прац «Прыказкі Лагойшчыны» (Нью-Ёрк — Мюнхэн, 1966), «Краёвы слоўнік Лагойшчыны» (Нью-Ёрк, 1970), успамінаў «Чутае — бачанае — перажытае» («Запісы БІНіМ» № 40, 2018).

Ягоная лексыкаграфічная праца «Краёвы слоўнік Лагойшчыны» займае значнае месца ў беларускай лексыкаграфіі й ахоплівае самыя разнастайныя тэматычныя групы лексыкі дыялект­нае мовы Лагойскага рэгіёну.

Бібліяграфія

• «Для малых дзетак. Дзі­цячы фальклёр» (1965)
• «Прыказкі Лагойшчыны» (1966)
• «Практычныя назіраньні над нашай жывой мовай» (1966)
• «Народныя казкі» ў трох кнігах (1967—1972)
• «Краёвы слоўнік Лагойшчыны» (1970)
• «Чатыры ўрачыстасьці» (1970)
• "Дадатак да зборніка «Прыказкі Лагой­шчыны» (1972)
• «Забабоны» (1970)

Вонкавыя спасылкі

• Адам Варлыга. Прыказкі Лагойшчыны
• Адам Варлыга. Нецэнзурныя прымаўкі Лагойшчыны