Эйман дэ Валера

Э́йман дэ Ва́лера (па-ірляндзку: Éamon de Valera, [ˈeɪmən_dɛvəˈlɛrə]; 14 кастрычніка 1882, Мангэтан, Нью-Ёрк, ЗША — 29 жніўня 1975, Дублін, Ірляндыя) — ірляндзкі палітык, прэзыдэнт і прэм’ер-міністар Ірляндыі. Аўтар ірляндзкай канстытуцыі, адзін зь лідэраў барацьбы за незалежнасьць Ірляндыі падчас вайны за незалежнасьць 1919—1921 і грамадзянскае вайны 1922—1923.

Эйман дэ Валера
па-ірляндзку: Éamon de Valera
3-і прэзыдэнт Ірляндыі
25 чэрвеня 1959 — 24 чэрвеня 1973
Папярэднік:	Шон Томас О’Кельлі
Наступнік:	Эрскін Гамільтан Чайлдэрс
Прэм’ер-міністар Ірляндыі
29 сьнежня 1937 — 18 лютага 1948
Наступнік:	Джон Кастэла
13 чэрвеня 1951 — 2 чэрвеня 1954
Папярэднік:	Джон Кастэла
Наступнік:	Джон Кастэла
20 сакавіка 1957 — 23 чэрвеня 1959
Папярэднік:	Джон Кастэла
Наступнік:	Шон Лемас
Старшыня Выканаўчае рады
9 сакавіка 1932 — 29 сьнежня 1937
Папярэднік:	Ўільям Томас Косгрэйв
Прэзыдэнт Ірляндзкай рэспублікі
26 жніўня 1921 — 9 студзеня 1922
Наступнік:	Артур Грыфіт
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	14 кастрычніка 1882 Мангэтан, Нью-Ёрк
Памёр:	29 жніўня 1975 (92 гады) Дублін
Партыя:	Шын Фэйн (1916—22, 1923—26) Куман на Побляхта (1922—23) Фіяна Файл (1926—59)
Сужэнец:	Сынэад дэ Валера
Дзеці:	Вівіён (1910—82) Майрын (1912—84) Эйман (1913—??) Браен (1915—36) Руайры (1916—??) Эмэр (1918—2012) Тэрэнс (1922—2007)
Бацька:	Juan Vivion de Valera[d]
Маці:	Кэтрын Кол[d]
Адукацыя:	Каралеўскі ірляндзкі ўнівэрсытэт
Узнагароды:	honorary citizen of Dublin[d]
Эйман дэ Валера ў Вікісховішчы

Жыцьцяпіс

У 1917 узначаліў партыю Шын Фэйн і патрыятычную вайсковую арганізацыю «Ірляндзкія валянтэры». У 1919—1922 — прэзыдэнт і кіраўнік урада, дамагаўся нацыянальнай незалежнасьці Ірляндыі. У пэрыяд Грамадзянскай вайны 1922—1923 узначальваў войскі рэспубліканцаў супраць прыхільнікаў англа-ірляндзкага дагавору 1921, па якім Паўночная Ірляндыя засталася пад уладай англічан, а астатняя частка краіны абвяшчалася брытанскім дамініёнам. У 1927 годзе, выйшаўшы з Шын Фэйн, увайшоў у парлямэнт дамініёна ў якасьці кандыдата створанай ім у 1926 партыі «Фіяна Файл». У 1932—1948 кіраўнік ірляндзкага ўраду і міністар замежных справаў. Праводзіў курс, накіраваны на заахвочваньне разьвіцьця нацыянальнай эканомікі і паслабленьне яе залежнасьці ад брытанскіх манаполіяў і разам з тым на ўціск дэмакратычных свабодаў ўнутры краіны. У гады 2-й сусьветнай вайны 1939—1945 урад дэ Валеры абвясьціў нэўтралітэт. У 1951—1954 і ў 1957—1959 Дэ Валера прэм’ер-міністар Ірляндзкай рэспублікі; палітыка ягонага ўраду была накіравана на актыўнае прыцягненьне ў эканоміку краіны замежнага капіталу і ў той жа час на недалучэньне да ваенна-палітычных блёкаў. З 1959 — прэзыдэнт Ірляндзкай рэспублікі.

Вонкавыя спасылкі

Эйман дэ Валера — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Жыцьцяпіс на бачыне прэзыдэнта Ірляндыі