Эвангельская царква аўгсбурскага вызнаньня (Славаччына)

Эва́нгельская царква́ А́ўгсбурскага вызна́ньня (па-славацку: Evanjelická cirkev augsburského vyznania, ECAV) — другая паводле велічыні царква ў Славаччыне пасьля рыма-каталіцтва. Заснаваная на вучэньні нямецкага рэфарматара Мартына Лютэра. Паводле зьвестак 2001 року да яе адносіліся 6,93% насельніцтва Славаччыны, што складае 372 858 асобаў. У 2004 року царква налічвала 326 збораў, 357 сьвятароў і 651 цэркваў і малітоўных дамоў.

Ружа Лютэра — эмблема эвангельскай царквы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Эвангельская царква аўгсбурскага вызнаньня.

Эвангельская царква Аўгсбурскага вызнаньня Славаччыны зьяўляецца чальцом Сусьветнай рады цэркваў, Сусьветнай лютэранскай фэдэрацыі і Канфэрэнцыі эўрапейскіх цэркваў.

Мінуўшчына

Рэльеф Яна Іскры ў Трэнчыне

Рэфармацыя ў Славаччыну трапіла праз вучэньне Яна Гуса і рух Яна Іскры^[1]. Пасьля іхняга заняпаду значная колькасьць збораў зь першай паловы XVI стагодзьдзя пачынае схіляцца да Лютэравага вучэньня. Такія зборы пачалі зьяўляцца ўжо празь некалькі рокаў пасьля публікацыі Лютэравых пропаведзяў супраць індульгенцыяў у 1517 року. У 2-й палове XVI стагодзьдзя 2/3 насельніцтва складалі пратэстанты.

На сынодзе ў Жыліне ў 1610 року былі ўсталяваныя асновы арганізацыі царквы. Былі створаныя 3 супэрінтэнданцыі (біскупствы) і абраныя іхнія першыя кіраўнікі (супэрінтэнданты) — Эліяш Лані, Самуэль Мэлік і Ісак Абрагамідэс для заходняй і цэнтральнай Славаччыны. На ўсходзе краіны на сынодзе ў Сьпіскім Падградзьдзі 1614 року былі ўтвораныя дзьве супэрінтэнданцыі. Мовай набажэнстваў славацкіх лютэранаў стала чэская.

З 1681 царква існавала з абмежаваньнямі, уведзенымі Шопранскімі артыкуламі. Афіцыйны дазвол быў атрыманы Талеранцыйным патэнтам 1781 року, выдадзеным вугорскім імпэратарам Ёзэфам II. Поўная роўнасьць царквы зь іншымі настала толькі ў 1848 року. Лібэралізацыю ў стаўленьні дзяржавы да эвангельскай царквы азнаменаваў і імпэратарскі патэнт 1859 року, які спрычыніў унутрыцаркоўныя спрэчкі, вядомыя як патэнтальныя баі(sk).

Пасьля ўтварэньня ў 1918 Чэхаславацкай рэспублікі з Эвангельскай царквы ў Вугоршчыне паўстала самастойная ЭЦАВ ў Славаччыне. Першая Ўстава царквы была прынятая ў 1921 року. Царква ў пэрыяд Першай рэспублікі падтрымлівала шчыльны кантакт з Эвангельскай царквой чэскіх братоў.

Пасьля прыходу да ўлады камуністаў у 1948 року лютэранская царква была пазбаўленая сваіх школаў і сацыяльных установаў, шматлікія пэрыёдыкі зачыненыя. Больш за сотню сьвятароў трапілі пад перасьлед, многія зь іх былі зьняволеныя і пазбаўленыя магчымасьці выконваць набажэнствы.

Структура

Эвангельская царква ў Дудзінцах

Асноўнаю структурнаю адзінкай ёсьць царкоўны збор. Зборы аб’яднаныя ў сэньяраты, сэньяраты ў акругі. ЭЦАВ падзеленая на дзьве акругі: Усходнюю і Заходнюю — і на 14 сэньяратаў, 8 зь якіх уваходзяць у Заходнюю, астатнія 6 — ва Ўсходнюю акругу^[2]:

Заходняя акруга:

Браціслаўскі сэньярат
Гонцянскі сэньярат
Дунайска-нітранскі сэньярат
Зволенскі сэньярат
Міяўскі сэньярат
Навоградзкі сэньярат
Поваскі сэньярат
Рымаўскі сэньярат

Усходняя акруга

Гэмэрскі сэньярат
Кошыцкі сэньярат
Ліптаўска-ораўскі сэньярат
Татранскі сэньярат
Турчанскі сэньярат
Шарыска-зэмплінскі сэньярат

Выканаўчыя органы царквы на ўсіх узроўнях складаюцца з канвэнту, найвышэйшага органу збору, прэсьбітэрства і пасадніцтва. Заканадаўчы і найвышэйшы адміністрацыйны орган славацкай эвангельскай царквы прадстаўлены сынодам. Паводле Ўставы царквы тэрмін абраньня прадстаўнікоў на ўсіх узроўняў — 6 гадоў. Сьвятары царквы абіраюцца зборам кожныя 10 гадоў^[3].

Вера

ЭЦАВ вызнае біблійныя Дабравесьці крыніцаю веры ў трыадзінага Бога і законам жыцьця. Галавою царквы лічыцца Ісус Хрыстос, усе астатнія вернікі — Боскія дзеці, аднолькавыя міжсобку. У дачыненьні да сьвятароў слова «айцец» не ўжываецца, бо паводле Ісусавых словаў яно можа азначаць адно нябеснага Айца. У дадатак да азначэньняў біскуп, сэньёр, пастар выкарыстоўваецца слова «брат».

Сымбалем веры прызнаецца Аўгсбурскае вызнаньне.

Крыніцы

^ Ladislav Hubenák. Z nášho archívu. Historická revue. Праверана 21 красавіка 2013 г.
^ Edita Škodová. Internetové stránky jednotlivých zborov v rámci seniorátov (славацк.). Evanjelická cirkev augsburského vyznania na Slovensku. Праверана 21 красавіка 2013 г.
^ Šiesta časť. CIRKEVNÍ PREDSTAVITELIA. Článok 40 (славацк.) // Cirkevný ústavný zákon č. 1/93, ktorým bola prijatá ústava ECAV na Slovensku v znení cirkevného ústavného zákona č. 7/00, 1/01 a 1/02. — Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky.

Вонкавыя спасылкі

[1] Ladislav Hubenák. Z nášho archívu. Historická revue. Праверана 21 красавіка 2013 г.

[2] Edita Škodová. Internetové stránky jednotlivých zborov v rámci seniorátov (славацк.). Evanjelická cirkev augsburského vyznania na Slovensku. Праверана 21 красавіка 2013 г.

[3] Šiesta časť. CIRKEVNÍ PREDSTAVITELIA. Článok 40 (славацк.) // Cirkevný ústavný zákon č. 1/93, ktorým bola prijatá ústava ECAV na Slovensku v znení cirkevného ústavného zákona č. 7/00, 1/01 a 1/02. — Ministerstvo kultúry Slovenskej republiky.

[1]

[2]

[3]