Шатрыёс Рагана

	Шатрыёс Рагана
	Šatrijos Ragana
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Marija Pečkauskaitė
Псэўданімы	Šatrijos Ragana
Нарадзілася	8 сакавіка 1877; Мядзінгенай[d], Рэтаўскае самакіраваньне, Летува;
Памерла	24 ліпеня 1930 (53 гады); Жыдзікай[d], Мажэйкаўскі раён, Летува;
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьніца, перакладніца
Гады творчасьці	1896-1930
Мова	летувіская мова
Дэбют	1896
Значныя творы	Viktutė (1903), Sename dvare (1922), Irkos tragedija (1924)
	Шатрыёс Рагана ў Вікісховішчы

Шатрыёс Ра́гана (па-летувіску: Šatrijos Ragana — Вядзьмарка з гары Шатрыя^[5]; 8 сакавіка 1877, маёнтак Мэдзінгена, каля места Рэтаў, Жамойць, Летува — 24 ліпеня 1930, мястэчка Жыдзіка, Жамойць, Летува) — псэўданім летувіскай пісьменьніцы, асьветніцы Марыі Пячкаўскайце.

Жыцьцяпіс

Паходзіла з асьвечанай шляхты. Атрымала хатнюю адукацыю. У Варшаве навучалася на курсах пчалярства. У 1905—1907 гадах навучалася ў Швайцарыі: вывучала этыку і пэдагогіку ў Цюрыскім і Фрыбурскім унівэрсытэце. У 1927 годзе Марыя Пячкаўскайце — Шатрыёс Рагана была ўдастоеная званьня Ганаровай доктаркі Ўнівэрсытэту Вітаўта Вялікага за пэдагагічныя дасьледаваньні.

Псэўданім

Сябар пісьменьніцы Повілас Вішынскіс называў пісьменьніцу вядзьмаркай з-за чорных валасоў і чорных вялікіх вачэй. На думку іншых, мянушку прыдумалі жыхары Жыдзікі, бо толькі ведзьмарка магла размаўляць на чатырох мовах і лячыць людзей^[6]. Пасьля адной паездкі на гару Шатрыя, у якой таксама ўдзельнічаў пісьменьнік Ё. Вайжгантас, эпітэт Вядзьмаркі з Шатрыі канчаткова прыжыўся за пісьменьніцай. Шатрыя — адна з найвышэйшых гораў Жамойці. Гэтая гара славутая тым, што на яе, паводле народных павер’яў, зьляталіся на Купальскую ноч ведзьмы з усёй Летувы. Так узьнікла мянушка Шатрыёс Рагана^[7].

Творчасьць

Шатрыёс Рагана дэбютавала ў 1896 г. з апавяданьнем «Margi paveikslėliai», у якім высьвятлілася прыхільнасьць пісьменьніцы да народа. Героі ейных апавяданьняў і аповесьцяў клапоцяцца пра сіротаў, наведваюць хворых, стараюцца любіць людзей ня словам, а справамі. У цэнтры творчасьці пісьменьніцы месьцяцца ня вобразы сацыяльных злоўжываньняў, эксплюатацыі і цемры, а сьцьвярджэньне народнай мудрасьці, духоўнай сталасьці, навукі і сьвятла. Ідэал пісьменьніцы — высакародная, падкрэсьлена рэлігійная асоба, якая жыла ня толькі для сябе^[8].Аповесьць «Віктуце» (Viktutė) напісаная ў форме дзёньніка і сталася пачаткам летувіскай лірычна-псыхалягічнай прозы^[9]. Перакладала з польскай (Б. Прус, Г. Сянкевіч) і нямецкай моваў (Ф. Фёрстэр).

Бібліяграфія

«Margi paveikslėliai» (1896),
«Pirmas pabučiavimas» (1898),
«Dėl ko tavęs čia nėra?» (1898),
«Jau vakaruose užgeso saulėlydžiai» (1900),
«Rudens dieną» (1903),
«Viktutė» (1903),
«Iš daktaro pasakojimų» (1904),
«Atsiminimai apie broliuką Steponą» (1904; 1939),
«Sulaukė» (1906),
«Vincas Stonis» (1906),
«Pertraukta idilija» (1906),
«Nepasisekė Marytei» (1906),
«Dėl tėvynės» (1907),
«Adomienė» (1908),
«Pančiai» (1920),
«Sename dvare» (1922),
«Irkos tragedija» (1924),
«Mėlynoji mergelė» (1925),
«Motina — auklėtoja» (1926).

Крыніцы

^ ^а ^б Šatrijos Ragana // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
^ ^а ^б Šatrijos Ragana // LIMIS (лет.)
^ ^а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
^ Identifiants et Référentiels (фр.) — ABES, 2011.
^ Janina Žėkaitė. Šatrijos Ragana. Vilnius: Vaga, 1984.
^ Viktorija Daujotytė. Šatrijos Raganos pasaulyje: gyvenimo ir kūrinių skaitymai. Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 1997.
^ Atsiminimai apie Mariją Pečkauskaitę-Šatrijos Raganą Sudarytojos Viktorija Daujotytė, Brigita Speičytė. Vilniaus dailės akademijos leidykla, 1997.
^ Gediminas Mikelaitis. Kilti ir kelti: Šatrijos Raganos literatūros teologija: monografija. Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2012.
^ Janina Žėkaitė. Šatrijos Ragana. Vilnius, 1984.

[_6f0050ea43f1b2ec-1] а ^б Šatrijos Ragana // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)

[_ad888749501b948e-2] а ^б Šatrijos Ragana // LIMIS (лет.)

[_011ec295818bfc93-3] а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.

[_5e98810e2b7a54a6-4] Identifiants et Référentiels (фр.) — ABES, 2011.

[5] Janina Žėkaitė. Šatrijos Ragana. Vilnius: Vaga, 1984.

[6] Viktorija Daujotytė. Šatrijos Raganos pasaulyje: gyvenimo ir kūrinių skaitymai. Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 1997.

[7] Atsiminimai apie Mariją Pečkauskaitę-Šatrijos Raganą Sudarytojos Viktorija Daujotytė, Brigita Speičytė. Vilniaus dailės akademijos leidykla, 1997.

[8] Gediminas Mikelaitis. Kilti ir kelti: Šatrijos Raganos literatūros teologija: monografija. Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2012.

[9] Janina Žėkaitė. Šatrijos Ragana. Vilnius, 1984.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]