Русінскі альфабэт

Русі́нскі альфабэ́т (учасна русі́нская абэцэ́да) — альфабэт русінскае мовы. У чатырох варыянтах русінскае мовы альфабэт ня ёсьць аднолькавым і адрозьніваецца колькасьцю й шэрагам літараў.

Літара	Назоў	IPA
А а	а	/a/
Б б	бы	/b/
В в	вы	/v/
Г г	гы	/ɦ/
Ґ ґ	ґы	/g/
Д д	ды	/d/
Е е	е	/ɛ/
Є є	є	/jɛ/
Ё ё^[1]^[2]	ё	/jɔ/
Ж ж	жы	/ʐ/
З з	зы	/z/
І і^[2]	і	/i/
Ї ї^[1]	ї	/ji/
И и	и	/ɪ/
Ы ы^[1]	ы	/ɨ/
Й й	йы	/j/
К к	кы	/k/
Л л	лы	/l/
М м	мы	/m/

Літара	Назоў	IPA
Н н	ны	/n/
О о	о	/ɔ/
П п	пы	/p/
Р р	ры	/r/
С с	сы	/s/
Т т	ты	/t/
У у	у	/u/
Ф ф	фы	/f/
Х х	хы	/x/
Ц ц	цы	/ts/
Ч ч	чы	/ʧ/
Ш ш	шы	/ʂ/
Щ щ	щы	/ʃʧ/
Ѣ ѣ^[3]	їть	/ji/,/i/
Ю ю	ю	/ju/
Я я	я	/ja/
Ь ь	ірь
Ъ ъ^[1]	ір

Русінскі альфабэт ґрунтуецца на грамадзянцы, спрошчаным варыянце кірыліцы й звычайна мае 36 літараў ці менш. Лемкаўскі альфабэт адрозьніваецца ад прэшаўскага тым, што ня мае літараў Ё ды Ї. У ваяводзінскім альфабэце няма Ё, І, Ы ды Ъ; И ужываецца перад Ї. Адзінага кадыфікаванага падкарпацкага варыянту няма. Альфабэт новых падручнікаў для русінскіх народных школ указваецца ў падручніку Надзеі Пячоры Русинськый язык. Адрозьніваецца ад прэшаўскага альфабэту шэрагам літараў (мяккі й цьвёрды знакі стаяць перад Ю й Я). Апроч таго ў ім ужываюцца літары Î ды Ô, што за частку альфабэту не ўлічваюцца. Для запісу агубленага галоснага пярэдняга шэрагу (МФА [y]) звычайна ісьняць літару Ӱ^[4]^[5]^[6].

Ѣ

Да 1945 року ў русінскім альфабэце існавалася літара кірыліцы Ѣ (яць), якая цяпер ужываецца толькі ў царкоўнаславянскім альфабэце.

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г Хібіць у ваяводзінскім варыянце
^ ^а ^б Хібіць у лемкоўскім варыянце
^ Ужывалася да 1945 року
^ Пячора 2013, с. 13
^ Міхайла Алмашы, Ігар Керча, Васіль Молнар, Стэпан Паповіч Материнськый язык: писемниця русинського языка. — Мукачава: Общество им. Александра Духновича, 1999. — 98 с., с. 5
^ Падзяк 2007, с. 79—80

Літаратура

Paul Robert Magocsi (red. nauk.) Русиньскый язык : Najnowsze dzieje języków słowiańskich. — 2. — Opole: Uniwersytet Opolski — Instytut Filologii Polskiej, 2007. — С. 222, 280. — 476 с. — ISBN 83-86881-38-0
Васіль Ябур, Ганна Пляшкова Русиньскый язык у зеркалї новых правил про основны і середнї школы з навчанём русиньского языка. — 2. — Прэшаў: Русин і Народны новинкы, 2005. — С. 7. — 128 с. — ISBN 80-88769-61-2
Надзея Пячора Русинськый язык : 1.-3. цвіт : про русинські школы пятьрîчной сістемы народной освіты. — Ужгарад: Выдавательство В. Падяка, 2013. — С. 5. — 144 с. — ISBN 978-966-387-076-2
Міхайла Алмашы, Ігар Керча, Васіль Молнар, Стэпан Паповіч Материнськый язык: писемниця русинського языка. — Мукачава: Общество им. Александра Духновича, 1999. — 98 с.
Валеры Падзяк Языкова сітуація на Підкарпатській Руси: проблемы и перспективы // Jazyková kultúra a jazyková norma v rusínskom jazyku/Языкова култура і языкова норма в русиньскім языку. — Прэшаў: Пряшівска універзіта в Пряшові, Інштітут реґіоналных і народностных штудій, 2007. — С. 73—84. — ISBN 978-80-8068-710-6.

[ВВ-1] а ^б ^в ^г Хібіць у ваяводзінскім варыянце

[ЛВ-2] а ^б Хібіць у лемкоўскім варыянце

[3] Ужывалася да 1945 року

[4] Пячора 2013, с. 13

[5] Міхайла Алмашы, Ігар Керча, Васіль Молнар, Стэпан Паповіч Материнськый язык: писемниця русинського языка. — Мукачава: Общество им. Александра Духновича, 1999. — 98 с., с. 5

[6] Падзяк 2007, с. 79—80

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]