О̂
О̂, о̂ (о з цыркумфле́ксам; курсіў: О̂ о̂) — літара пашыранай кірыліцы.
| Літара кірыліцы О з цыркумфлексам | |
| О̂о̂ | |
| Выява  | |
| ◄ А̂ Е̂ И̂ І̂ О̂ У̂ A B C ► | |
| Зьвесткі | |
|---|---|
| Тып | пашыраная кірылічная літара, альфабэтны; |
| Гэты гліф ёсьць камбінаваным, то бок створаным з двух ці болей юнікодаўскіх сымбаляў.
З-за тэхнічных абмежаваньняў некаторыя браўзэры могуць некарэктна адлюстроўваць камбінацыю літары й дыякрытычнага знака. | |
| Камбінацыя | О + ◌̂ о + ◌̂ |
| Разьвіцьцё | |
| |
| Іншае | |
| Кірунак пісьма | зьлева направа |
| усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога | |
Гісторыя
рэдагавацьЛітара была ўпершыню выкарыстаная ў найбольш распаўсюджанай хабараўскай вэрсіі альфабэту ўдэгейскай мовы[1][2].
Летувіская мова
рэдагавацьАдным зь першых творцаў кірылічнага шрыфта для летувіскае мовы ў XIX стагодзьдзі быў С. П. Мікуцкі. Менавіта ў гэтай азбуцы выкарыстоўвалася літара О̂.
Паводле С. П. Мікуцкага[3], 28 кірылічных літар былі цалкам прымальныя для летувіскае фанэтыкі без усялякіх зьменаў, і толькі для некаторых гукаў і дыфтонгавых спалучэньняў трэба было ўвесьці асаблівыя абазначэньні, у тым ліку о̂ для доўгіх o, uo, ua.
Марыйская пісьменнасьць
рэдагавацьЛітара выкарыстоўвалася ў марыйскім альфабэце А. Альбінскага 1837 году, пазначала гук [ö][4], у сучасным альфабэце ёй адпавядае кірылічная «Ӧ»[4].
Акрамя непасрэдна о̂, у альфабэце таксама выкарыстоўваліся іншыя літары (літараспалучэньні) з цыркумфлексам: «iо̂», «ю̂», «ію̂», «я̂»[5].
Польская мова
рэдагаваць
У польскай кірыліцы О̂ адпавядала лацінскай літары «Ó»[6], якая пазначае гук [u][7].
Удмурцкая мова
рэдагавацьУ 1775 годзе выйшла першая ўдмурцкая граматыка — «Сочинения, принадлежащие к вотской грамматике»[8] архібіскупа Казанскага Веніяміна (у сьвеце У. Г. Пуцэк-Грыгаровіч). У гэтым выданьні выкарыстоўваўся кірылічны альфабэт, які ўключаў большасьць літар тагачаснага расейскага альфабэту (акрамя ф, х, щ, ѳ, ѵ), а таксама дадатковыя літары g, ê, и̂, î, ї, ô, э̂[9].
Украінская мова
рэдагавацьО̂ выкарыстоўвалася ў «Максімовічаўцы» — сыстэме ўкраінскага правапісу 1827 году на этымалягічных прынцыпах[10].
Літара выкарыстоўвалася над некаторымі галоснымі, вымова якіх таксама пазнала «ікавізм»: мôй, жалôбно, матêрью, за-мŷжъ.
Пачатковая ô пазначала ня толькі [i] на месцы этымалягічнага [o], але й пратэтычны гук [v], што ўтварыўся перад ім, напрыклад ôтъ (суч. арт.: від), ôнъ (суч. арт.: він).
Глядзіце таксама
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Муталов, Р. О. Мекегинский диалект — основа севернодаргинского языка? — «Язык как он есть». — Буки Веди. — С. 339—344. — ISBN 978-5-6049527-2-6 (рас.)
- ^ Mankov, Alexander (2019-06-30). «The dialect of Gammalsvenskby: compiling a dictionary of an unexplored language (kruka-bäinatär — kǖḷ)». St. Tikhons’ University Review. Series III. Philology. 59: 104—122. doi:10.15382/sturIII201959.104—122. (анг.)
- ^ Merkys V. Nelegalioji lietuvių spauda kapitalizmo laikotarpiu (ligi 1904 m.). — Vilnius: Mokslas, 1978 — с. 31 (лет.)
- ^ а б Иванов, И. Г. Вехи марийской письменности. — Йошкар-Ола: Марийский гос. ун-т, 2007. — 46 с. — 300 ас. (рас.)
- ^ Черемисская грамматика. — Казань: Университетская типография, 1837. — С. 2. (рас.)
- ^ Элемэнтар̌ъ для дзеци вейскихъ. (пол.) Праверана 2022-01-21 1865 г.
- ^ Аўтаматычная транскрыпцыя тэксту ў міжнародны фанэтычны альфабэт (IPA). — «Ó».. Baltoslav.eu. Праверана 23 сакавіка 2024 г.
- ^ Сочинения, принадлежащие к вотской грамматике (рас.)
- ^ Л. М. Ившин Становление и развитие удмуртской графики и орфографии в XVIII — первой половине XIX века. — Екатеринбург — Ижевск: УрО РАН, 2010. — С. 59. — 236 с. — 200 ас. — ISBN 978-5-7691-2135-7 (рас.)
- ^ Г. П. Півторак. Максимовичівка // Енциклопедія сучасної України / ред. кол.: І. М. Дзюба [та ін.] ; НАН України, НТШ. — К. : Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001–2023. — ISBN 966-02-2074-X., 2017 (укр.)
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- о̂ на сайце Scriptsource.org (анг.)