C, c (тсэ, ува ангельскай мове — сі) — 3-я літара лацінскага альфабэту.

Літара лацінкі C
Cc
Выява
 Y X A B 'C' D E F G 
Зьвесткі
Тып асноўная лацінка, альфабэтны;
Гук [k], [g], [z], [t͡s], [t͡ʂ], [dʐ]
Назва ў Юнікодзе
latin capital letter c
latin small letter c
Юнікод C: U+0043
c: U+0063
HTML C‎: &#67, &#x43
c‎: &#99, &#x63
UTF-16 C‎: 0x43
c‎: 0x63
URL-код C: %43
c: %63
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Гісторыя

рэдагаваць

Літара паходзіць ад грэцкай літары гама (Γ, γ). Першапачаткова ў латыні пазначала гук [к] (часам [г]); толькі ў самым канцы клясычнага пэрыяду зьмякчэлы (паляталізаваны) пазыцыйны варыянт гуку [к] перад пярэднеязычнымі [e] і [i] пачаў зьмяняцца якасна, пераходзячы ў [ч] або [ць]; у цяперашніх мовах гукавое ўтрыманьне гэтай літары бывае самым розным ([к], [г], [з], [ц], [ч], [дж] і інш.; нярэдка чытаецца па-рознаму ў розных пазыцыях). Так, у якія адбыліся ад латыні раманскіх мовах, якія атрымалі ў спадчыну яе асноўныя артаграфічныя прынцыпы, з заўсёды дае гук [да] перад галоснымі a, o, u і зычнымі, акрамя літары h, якая ў корані мяняе яе вымаўленьне, гэтак жа і ў ангельскай мове, які адносіцца да германскіх мовах. А ў балтыйскіх і славянскіх мовах, якія карыстаюцца лацінскім альфабэтам, заўсёды чытаецца як [ц] (за выключэньнем запазычаных словаў з моваў, названых вышэй, дзе яна часам у парадку выключэньня чытаецца як [к]). Але таксама існуюць мовы, дзе літара З ва ўсіх пазыцыях дае гук [да], Напрыклад у ірляндзкай мове. Часта ўваходзіць у дыграфы (самы старажытны і распаўсюджаны — ch) альбо забясьпечваецца дыякрытычнымі знакамі.

Перайначваньнем літары ⟨c⟩ у III стагодзьдзі да нашай эры была пабудавана літара G.

Выкарыстаньне

рэдагаваць
  • C: U+0043
  • c: U+0063