Вікіпэдыя

Марыя Ундэр

Мары́я У́ндэр (па-эстонску: Marie Under; 27 сакавіка 1883, Талін, Эстонія — 25 верасьня 1980, Стакгольм, Швэцыя), у першым шлюбе Марыя Ха́кер, у другім Марыя А́дсан — эстонская паэтка і перакладніца. Адна з найбольш перакладаных эстонскіх паэтаў[4], «эстонская Ахматава»[5].

Марыя Ундэр
Marie Under
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася 27 сакавіка 1883(1883-03-27)[1][2][3][…]
Сьцяг Эстоніі Талін, Эстонія
Памерла 25 верасьня 1980(1980-09-25)[1][2][3][…] (97 гадоў)
Сьцяг Швэцыі Стакгольм, Швэцыя
Пахаваная
Сужэнец Артур Адсан[d] і Carl Hacker[d]
Дзеці Hedda Hacker[d] і Dagmar Stock[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці паэтка, перакладніца
Мовы эстонская, нямецкая
Узнагароды

Жыцьцяпіс

рэдагаваць

Марыя Ундэр нарадзілася ў сям’і настаўніка Фрыдрыха і Ляены Ундэраў. Акрамя Марыі, бацькі мелі яшчэ 4 дзяцей.

У 1891—1900 навучалася ў прыватнай нямецкай дзявочай школе ў Таліне, пасьля працавала прадавачкай у кнігарні. Вершы пачала складаць у 14-гадовым узросьце па-нямецку.

У 1902 року ажанілася з эстонскім бугальтарам Карлам Хакерам і пераехала ў Маскву. З Карлам яны мелі дзьвюх дачок. У 1906 року Ундэр вярнулася ў Талін.

Ейны сябар, эстонскі мастак Анца Ляйкмаа, пераканаў Марыю перакласьці сваю творчасьць на эстонскую мову і разьмясьціў гэтыя пераклады ў мясцовым друку. Яна пачынае ўсё часьцей пісаць вершы па-эстонску.

У 1913 Ундэр спаткала Артура Адсана, які стаў ейным сакратаром і скампіляваў першыя тамы паэзіі Марыі. У 1917 Марыя далучылася да літаратурнай суполкі Сыуру, у гэты пэрыяд ейная паэзія знаходзіцца пад моцным уплывам сымбалізму. Вершы паэткі зрабіліся жыцьцядайнымі, праслаўляючымі Любоў і Прыроду. Пасьля выхаду ў тым самым 1917 року ейнага першага зборніку «Санэты» Марыя Ундэр была прызнанай першай сярод паэтаў у Эстоніі.

У 1924 Ундэр разьвялася і ажанілася з Адсанам.

У 1944, па акупацыі Эстоніі Саветамі, Ундэр зь сям’ёй эмігравалі ў Швэцыю, дзе амаль рок правялі ў лягеры для ўцекачоў. У 1945 пераехалі на пражываньне ў прадмесьце Стакгольму, Мэляргёйдэн, дзе Марыя Ундэр працавала ў адным з тэатральных музэяў.

Шмат перакладала. Займала варожую да савецкай улады пазыцыю, што стала нагодай для замоўчваньня ейнае творчасьці ў СССР працяглы час.

Памерла ў Mälarhöjden-е 25 верасьня 1980. Пахавалі яе на Лясных могілках Стакгольму.

Вершы паэткі перакладзеныя на некалькі дзясяткаў моваў.

Бібліяграфія

рэдагаваць
  • «Sonetid» (бел. Санэты, 1917)
  • «Eelõitseng» (1918)
  • «Sinine puri» (1918)
  • «Verivalla» (1920)
  • «Pärisosa» (1923)
  • «Hääl varjust» (бел. Голас з ценю, 1927)
  • «Rõõm ühest ilusast päevast» (бел. Радасьць ад дзівоснага дня, 1928)
  • «Õnnevarjutus» (1929)
  • «Lageda taeva all» (1930)
  • «Kivi südamelt» (бел. Камень з сэрца, 1935)
  • «Mureliku suuga» (1943)
  • «Sädemed tuhas» (бел. Іскры ў попеле, 1954)
  • «Ääremail» (бел. На ўскрайках, 1963)
  • «Mu süda laulab» (1981)

Беларускія пераклады

рэдагаваць

Паасобныя вершы на беларускую мову пераклаў Лявон Баршчэўскі[6].

Ушанаваньне памяці

рэдагаваць

У 1996 року Эстонская пошта выпусьціла марку з выявай Марыі Ундэр у сэрыі «Europa»[7].

Крыніцы і заўвагі

рэдагаваць
  1. ^ а б Maria Under // FemBio database (ням.)
  2. ^ а б Marie Under // Eesti biograafiline andmebaas ISIK (эст.)
  3. ^ а б Marie Under // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
  4. ^ Marin Laak. Estonian literature in the 1920s and 1930s // Estonian Literary Magazine. — 2011. — № 11.
  5. ^ У гэты дзень, 25 верасня Каляндар. ПрайдзіСьвет. Праверана 25 верасьня 2012 г.
  6. ^ І боль, і прыгажосць…: выбраныя творы паэтаў Еўропы і Амерыкі ў перакладах Лявона Баршчэўскага. — Мінск : Зміцер Колас, 2016. — 452, [1] с. — (Бібліятэка Саюза беларускіх пісьменнікаў «Кнігарня пісьменніка»; вып. 73).
  7. ^ EUROPA. Famous Women/ 109-04-1996 (анг.) Stamps. Eesti Post. Праверана 25 верасьня 2012 г.

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Марыя_Ундэр&oldid=2510375»