Людміла Малінаўскайце-Шлюпене
Людмі́ла Малінаўска́йце-Шлюпе́не (па-летувіску: Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė, часам Людвіка; 14 лютага 1864, вёска Ручыней, Пакройскі павет, Ковенская губэрня, Расейская імпэрыя ― 7 чэрвеня 1928, Коўна, Летува) ― летувіская паэтка, пісьменьніца, перакладніца, грамадзкая дзяячка.
| Людміла Малінаўскайце-Шлюпене | |
| лет. Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Імя пры нараджэньні | Людміла Малінаўскайце / Liudmila Malinauskaitė |
| Псэўданімы | Eglė, Aglė, Šarka, Starka, Pušė, Lietuvaitė |
| Нарадзілася | 14 лютага 1864 |
| Памерла | 7 чэрвеня 1928 (64 гады) |
| Пахаваная | |
| Муж | Ёнас Шлюпас |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | паэтка, пісьменьніца |
| Гады творчасьці | 1883-1928 |
| Мова | летувіская мова |
| Дэбют | 1883 |
| Значныя творы | Netikėtai (1910) |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьНарадзілася ў сям'і спалянізаваных памешчыкаў. У 1879 годзе сям'я пераехала ў Мітаву (цяпер Елгава), дзе Людвіка Малінаўскайце пазнаёмілася з Ёнасам Шлюпасам, які пазьней стаў актыўным удзельнікам нацыянальна-вызваленчай барацьбы Летувы. Ё. Шлюпас моцна паўплываў на фармаваньне ейнага сьветапогляду. Дзякуючы яго ўплыву пачала пісаць вершы і апавяданьні па-летувіску; дэбютавала у друку ў 1883 годзе пад псэўданімам Эгле (Eglė, то бок «яліна»)[1].
У 1885 годзе паэтка пераехала ў Нью-Ёрк па запрашэньні Ёнаса Шлюпаса, які добра ўладкаваўся ў ЗША. Пазьней выйшла замуж за Ё. Шлюпаса. Пасьля гэтага яна актыўна ўдзельнічала ў грамадзкай дзейнасьці і дапамагала яму выдаваць летувіскія газэты. Працавала і ў швэйнай майстэрні[2].
Л. Малінаўскайце была каталічкай, але падтрымлівала мужа, які станавіўся ўсё больш антырэлігійным і адмовіўся хрысьціць дзяцей[3].
35 год пражыла ў ЗША. Пасьля Першай сусьветнай вайны разам з мужам і дзецьмі вярнулася ў Летуву[4].
Хварэла, мела праблемы з шчытападобнай залозай. Памерла 7 чэрвеня 1928 ў Коўне. Пахаваная на эвангеліцкіх ковенскіх могілках[5].
Творчасьць
рэдагавацьПершыя вершы надрукавала у газэце «Aušra» (1883-1884). У Злучаных Штатах яна публікавала свае творы ў газэтах «Unija» (1884), «Lietuviškasis balsas» (1885–1888), «Vienybė lietuvninkų» (1890)і «Naujoji gadynė»[6].
У сваёй паэзіі яна адлюстроўвала летувіскае мінулае і культуру, апявала духоўныя і маральныя каштоўнасьці — патрыятызм, гераізм, братэрства. Па-народнаму пісала у вершах пра жаночыя пачуцьці і спадзёвы. У паэтычным творы адчуваюцца антыклерыкальныя матывы (верш «Ant myrio J. Andriukaičio»)[7].
Пісала натуралістычныя апавяданьні пра жыцьцё простых вясковых людзей (апавяданьні «Pagailėtini», «Drąsumas moteriškės»)[8].
Стварыла камэдыю «Netikėtai» (Нечакана, 1910). Разам з Ё. Шлюпасам напісала лемантар для пачатковай школы (1886)[9].
Ліставалася з польскай пісьменьніцай Марыяй Радзевіч. Пераклала некаторыя ейныя тэксты на летувіскую мову.
Восем вершаў Малінаўскайце былі перакладзеныя на расейскую мову Ганнай Ахматавай і апублікаваныя ў 1962 годзе[10].
Іншая дзейнасьць
рэдагавацьЛюдвіка (Людміла) Малінаўскайце-Шлюпене таксама актыўна выступала публічна як на летувіскія патрыятычныя тэмы, так і на тэму правоў жанчынаў. У 1894 г. яна ўдзельнічала ў арганізацыі Таварыства сьвятой Ганны, першага летувіскага жаночага таварыства ў Чыкага[11].
Творы
рэдагаваць- Abėcėla ir taip mokintuvė dėl vaikų, 1886 (разам з мужам)
- Netikėtai, п'еса, 1910.
Літаратура
рэдагаваць- Liudvika Malinauskaitė-Šliūpienė // Įžymios Lietuvos moterys: XIX a. antroji pusė-XX a. pirmoji pusė, Dalia Marcinkevičienė, Vilniaus Universiteto leidykla, 1997, p. 98-111.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). "Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė". Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/
- ^ Dambrauskaitė, Ramunė, "Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija". Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html
- ^ Dambrauskaitė, Ramunė, "Liudvikos Malinauskaitės-Šliūpienės ir Jono Šliūpo šeimos istorija". Šiaulių naujienos, Vol. 202, 17.10. 2014, http://www.snaujienos.lt/kultura-ir-pramogos/8722-liudvikos-malinauskaits-lipiens-ir-jono-lipo-eimos-istorija.html
- ^ Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, ""Aušros" moterys" // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf
- ^ Daugirdaitė-Sruogienė, Vanda, "Aušros" moterys" // Draugas. Mokslas, menas, literatūra, 8.10. 1983, 200 (35): 3–4, http://www.draugas.org/archive/1983_reg/1983-10-08-PRIEDAS-DRAUGAS-i5-8.pdf
- ^ P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.
- ^ Skurdenienė, Irena, "Amžiaus pabaigos (1883–1900) poezija". In Girdzijauskas, Juozas (ed.). Lietuvių literatūros istorija: XIX amžius, Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas, 2001, pp. 463–465.
- ^ Gaigalaitė, Vita (2008-12-22). "Liudmila Malinauskaitė-Šliūpienė". Visuotinė lietuvių enciklopedija. Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras, https://www.vle.lt/straipsnis/liudmila-malinauskaite-sliupiene/
- ^ P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.
- ^ Литовские поэты XIX века. Ленинград: Советский писатель, 1962 (Библиотека поэта. Большая серия). С. 274—285.
- ^ P. Naujokaitis Lietuvių literatūros istorija t. 1 Brooklyn 1973.