Калісь

	Манька
Жанр:	драма
Аўтар:	Францішак Аляхновіч
Мова арыгіналу:	беларуская
Год напісаньня:	1917

«Калісь» — двухактавая драма беларускага драматурга Францішка Аляхновіча, напісаная ў 1917 годзе ў часе яго знаходжаньня ў Чорным Боры пад Вільняю. Апублікаваная асобным выданьнем у 1919 годзе^[1].

З напісаньнем гэтай драмы ў творчасьць аўтара ўвайшла не зусім характэрная для яго тэма — тэма рэвалюцыі^[2]. Гэты твор быў забаронены як нямецкай, так і польскай цэнзурамі.

Сюжэт

Падзеі адбываюцца ў 1905—1906 гадах. Галоўны герой — малады рабочы і рэвалюцыянэр Юрка Івашка. Ён перакананы ідэйны баец, які змагаецца з самадзяржаўем за сваё нацыянальнае і сацыяльнае вызваленьне. Аўтару ўдаюцца вобразы яго паплечніцы Людвікі і яе маці, якая ня дужа верыць у посьпех рэвалюцыйных плянаў і просіць іх адмовіцца ад безразважных авантур. Аднак пераконваньні маці ня здолелі ўратаваць дачку, якая гіне разам зь Юркам ад жандарскіх куляў.

На тэатральных падмостках ролю Людвікі бліскуча выконвала Паўліна Мядзёлка^[3].

Француская беларусістка Віржынія Шыманец адзначае:

у «Калісь» канва «Рамэо й Джульеты» служыць прэтэкстам, каб паставіць крыж на рэвалюцыі, рэпрэзэнтуючы яе трагічнае вымярэньне^[4].

Бібліяграфія

Францішак Алехновіч. Калісь: сцэнічны абразок у 2 актах. — Вільня: Прамень, 1919. — 32 с.
Францішак Алехновіч. Калісь: сцэнічны абразок у 2 актах. // Сцэнічныя творы: у 2 кніжках. — Менск: Беларускае каапэрацыйнае выдавецкае таварыства «Савецкая Беларусь», 1924. — В. Кніга 2.

Крытыка, рэцэнзіі

Знаёмы. Беларускі тэатр. «Калісь». // Беларускі шлях : газэта. — 1918, 4 чэрвеня. — № 58. — С. 2.
Kronika. Biełaruski teatr u Wilni. (бел.) // Hramadzianin : газэта. — 1919, 15 lutaha. — № 9. — С. 4.
Максім Гарэцкі. Гісторыя беларускае літэратуры. — Выданьне другое (папраўленае). — Вільня: Віленскае выдавецтва Б. Клецкіна, 1921. — С. 198. — 207 с.

Крыніцы

^ Аляхновіч Францішак // Беларускія пісьменнікі: 1917-1990 / Аляксей Гардзіцкі. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — ISBN 5-340-00709-X
^ Уладзімір Ковель. Камедыі з мяшчанскага жыцця. Станаўленне Францішка Аляхновіча як драматурга // Роднае Слова. — Мн.: 1998. — № 9. — С. 36. — ISSN 0234-1360.
^ Гісторыя беларускай літаратуры: XIX — пачатак XX ст.: Падруч. для філал. фак. пед. ВНУ / І. Э. Багдановіч, У. В. Гніламёдаў, Л. С. Голубева і інш.; Пад агул. рэд. М. А. Лазарука, А. А. Семяновіча. — 2-е выд., дапрац.. — Мн.: Выш. шк., 1998. — С. 544. — 560 с. — 7000 ас. — ISBN 985-06-0304-6
^ Вірджынія Шыманец. Пад выкляцьцем. Калі тэатар ставіць пытаньні палітычнай і культурнай гісторыі Беларусі // ЗАПІСЫ. — Парыж: Belarusan Institute of Arts and Sciences in the U.S., 2003. — В. 26.

Літаратура

Марына Казлоўская. Эвалюцыя «новай драмы» ў творчасці Францішка Аляхновіча. // Studia białorutenistyczne=Беларусазнаўчыя дасьледаванні. — Lublin: Wyddawnictwo uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2009. — Т. 3. — С. 219—238. — ISBN 978-83-227-3139-0. — ISSN 1898-0457.

[davednik-1] Аляхновіч Францішак // Беларускія пісьменнікі: 1917-1990 / Аляксей Гардзіцкі. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — ISBN 5-340-00709-X

[art2-2] Уладзімір Ковель. Камедыі з мяшчанскага жыцця. Станаўленне Францішка Аляхновіча як драматурга // Роднае Слова. — Мн.: 1998. — № 9. — С. 36. — ISSN 0234-1360.

[s544-3] Гісторыя беларускай літаратуры: XIX — пачатак XX ст.: Падруч. для філал. фак. пед. ВНУ / І. Э. Багдановіч, У. В. Гніламёдаў, Л. С. Голубева і інш.; Пад агул. рэд. М. А. Лазарука, А. А. Семяновіча. — 2-е выд., дапрац.. — Мн.: Выш. шк., 1998. — С. 544. — 560 с. — 7000 ас. — ISBN 985-06-0304-6

[4] Вірджынія Шыманец. Пад выкляцьцем. Калі тэатар ставіць пытаньні палітычнай і культурнай гісторыі Беларусі // ЗАПІСЫ. — Парыж: Belarusan Institute of Arts and Sciences in the U.S., 2003. — В. 26.

[1]

[2]

[3]

[4]