Зоф’я Тжашчкоўская
Зо́ф’я Тжашчко́ўская (па-польску: Zofia Trzeszczkowska), у дзявоцтве Манько́ўская (польск. Mańkowska; 1847, Дарагавіца на Беларусі — 7 кастрычніка 1911, там жа) — польская паэтка і перакладчыца.
| Зоф’я Тжашчкоўская | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзілася | 1847 |
| Памерла | 7 кастрычніка 1911 |
| Пахаваная | |
| Бацькі | Адам Манькоўскі[d] Міхаліна з Раецкіх[d] |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | паэтка, перакладніца |
| Мова | польская мова і беларуская мова |
Пісала толькі пад літаратурным псэўданімам Адам М-скі, які абазначаў скарачэньне прозьвішча бацькі. Была жонкай афіцэра, падчас расейска-турэцкай вайны разам зь ім выехала ў Расею. Падарожнічала зь ім перапранутая ў мужчынскую вопратку. Пасьля сьмерці было выяўлена яе сапраўднае прозьвішча.
Свае вершы публікавала ў кракаўскім часопісе «Аteneum», варшаўскіх часопісах: «Życiu», «Głosie», «Prawdzie», «Tygodniku Ilustrowanym». Адзіную паэму «Jeden z wielu» (бел. Адзін з многіх) (1890) і зборнік вершаў «Przebrzmiałe akordy» надрукаваць атрымалася; частка публікацыяў была забароненая цэнзурай. Перакладала творы Байрана, Бадлера, Камю, Лямартына, Містраля, Махара.
Жыцьцяпіс
рэдагавацьЗоф’я Тжашчкоўская на працягу жыцьця ў сваіх публікацыях хавала сваю плоцевую прыналежнасьць і вядомая была выключна пад крыптонімам Адама М-скі, гэта было скарачэньне прозьвішча бацькі. Толькі пасьля ягонай сьмерці аказалася, што аўтарка зьўлялася жанчынай. Тжашчкоўская нагэтуль ўтойвала сваю жаноцкасьць, што, жывучы ў сваім родавым маёнтку, не была ніколі ў Варшаве, кантакты зь літаратурным асяродзьдзем і з рэдакцыямі, у якіх публікавалася, падтрымлівала выключна ліставаньнем.
Тжашчкоўская пахаваная ў мястэчку Бабоўня Капыльскага раёну (родавым маёнтку Наркевічаў-Ёдкаў)[Крыніца?].
Творчасьць
рэдагавацьСвае арыгінальныя вершы, якія не ўвайшлі ў асобныя выданьні, публікавала ў тагачасных часопісах, пасьлядоўна ў пазітывісцкай «Prawdzie», у «Ateneum», у «Głosie» і «Tygodniku Ilustrowanym», а таксама ў варшаўскім і кракаўскім «Życiu».
Ейныя творы па сваёй зьместавай вартасьці й ідэйнай накіраванасьці паўтаралі матывы й тэмы, якія зьяўляліся адлюстраваньнем традыцыяў польскай паэзіі XIX стагодзьдзя, што ўхваляла патрыятычныя пачуцьці і апісвала рэха вызваленчых войнаў. Найбольш уласьцівыя рысы зьмяшчаюць тыя вершы, у якіх адлюстраванае двухгадовае захапленьне паэткі беларускім фальклёрам і краявідамі беларускіх крэсаў, у выніку чаго, яна склала «Дарагавіцкія песьні», прысьвечаныя вёсцы, дзе быў ейны родавы маёнтак.
Апроч тэматычнае другаснасьці арыгінальная творчасьць Тжашчкоўскай вызначаецца высокім майстэрствам вершапісаньня, гэтая якасьць найбольш адчуваецца ў перакладчыцкай дзейнасьці, якой Адам М-скі прысьвяціў, бадай найбольш часу й працы, і празь якую стаў вядомым. Кола перакладчыцкай зацікаўленасьці паэткі было вельмі шырокае, ад Камю да Байрана й Лямартына. Дасканалае валоданьне мовамі, зь якіх перакладала, лінгвістычная інтуіцыя, а таксама вэрсыфікацыйная спраўнасьць палягчала яе індывідуальнае пачуцьцё перакладзеных твораў і знаходжаньне для іх адпаведнага польскага выразу.
Асобныя польскамоўныя вершы Зоф’і Тжашчкоўскай пераклала на беларускую Ірына Багдановіч[1].
Бібліяграфія
рэдагаваць- Jeden z wielu (1890)
- Przebrzmiałe akordy (зборнік вершаў)
- Tęskna
- Usta
- Wziąłem ci wszystko…
- Zagasłe oczy
Пераклады
рэдагаваць- «Кветкі зла» — з Шарля Бадлера (разам з Антоніем Лянгем)
- «Лузіяды» — з Луіза Ваза ды Камоэнша
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць| Польская Вікікрыніца зьмяшчае арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы гэтага артыкула: |