Дзукія
Дзукія (лет. Dzūkija) — сучасны этнаграфічны рэгіён Летувы, які знаходзіцца на поўдні краіны і ўлучае ў тым ліку Вільню. Сталіцай рэгіёну лічыцца Аліта. Ня мае статусу палітычнай або адміністрацыйнай адзінкі, аднак улады Летувы зацьвердзілі яго межы на афіцыйным узроўні[1]. Летувіскія мовазнаўцы вылучаюць паўднёвы (дзукійскі) дыялект летувіскай мовы.
| Дзукія | |
 Герб | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Краіна | Летува |
| Статус | Афіцыйны этнаграфічны рэгіён |
| Адміністрацыйны цэнтар | Аліта |
| Афіцыйныя мовы | дзукійскі дыялект |
| Месцазнаходжаньне | |
| |
 Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы | |
Назва Дзукія часам ужываецца ў больш шырокім сэнсе. У гэтым выпадку, апроч поўдню Летувы, да Дзукіі далучаецца частка польскага Падляшша, а таксама некаторыя тэрыторыі Беларусі, у тым ліку Ліда і Ашмяны.
Афіцыйны этнаграфічны рэгіён «Дзукію» (як і «Сувалкію») летувісы фактычна выдумалі і канцэптуалізавалі ў канцы XIX — першай палове XX ст. Як заўважыў летувіскі этноляг Ж. Шакніс, мапы этнаграфічных рэгіёнаў Летувы (у адрозьненьне ад Латвіі, Эстоніі або Фінляндыі) вельмі доўгі час не друкаваліся нават у абагульняльных працах зь летувіскай этналёгіі[2].
Лічыцца, што ўласна назву дзюкі («Dziuki») разам зь іншымі калектыўнымі мянушкамі («Gogi», «Staki», «Szaki», «Zanawiki» і «Użwingi») упершыню зафіксаваў у сярэдзіне ХІХ ст. дасьледнік лясной гаспадаркі А. Палуянскі. Паводле яго, летувісы-дзукі займалі ўвесь Кальварыйскі і паўночную частку Сейненскага паветаў Аўгустоўскай губэрні. Тым часам адным зь першых выпадкаў ужываньня назвы «Дзукія» стаў артыкул «З Дзукіі» («Isz Dzukijos»), падпісаны псэўданімам «Дзукас» («Dzukas») і надрукаваны ў газэце «Варпас» («Varpas») у 1889 годзе[3].
Першая афіцыйная навуковая мапа з этнаграфічным рэгіёнам «Дзукія» зьявілася толькі ў 1985 годзе[4].
Крытыка рэдагаваць
Летувіская дасьледніца А. Рагаўскайце, якая ў сваёй манаграфіі абагульніла і прааналізавала ўсе вядомыя этнатэрытарыяльныя клясыфікацыі Летувы, урэшце так і не знайшла адказу на пытаньне, на падставе якіх навуковых крытэраў у другой палове ХХ ст. Віленшчыну абвясьцілі інтэгральнай часткай «Дзукіі»[5].
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Рэкамэндацыі Рады аховы этнічнае культуры Летувы № 1 аб усталяваньні межаў этнаграфічных рэгіёнаў ад 17 верасьня 2003 году.
- ^ Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. № 1, 2021. С. 42.
- ^ Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. № 1, 2021. С. 40.
- ^ Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. № 1, 2021. С. 43.
- ^ Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. № 1, 2021. С. 47.
Літаратура рэдагаваць
- Внуковіч Ю. Вынаходніцтва этнаграфічных рэгіёнаў Беларусі і Літвы: параўнальная характарыстыка // Вестник Полоцкого государственного университета. Серия А, Гуманитарные науки. № 1, 2021. С. 37—49.