Грамадзянская вайна ў Сальвадоры
Сальвадо́рская грамадзя́нская вайна́ (1979—1992) — узброены канфлікт паміж вайсковым урадам Сальвадору і Нацыянальным вызвольным фронтам імя Фарабунда Марці (НВФМ), кааліцыяй пяці левых паўстанцкіх груповак. Ключавым момантам да выбуху лічыцца пераварот 15 кастрычніка 1979, пасьля якога пачаліся зьнішчэньні апанэнтаў ураду, а таксама забойствы з боку паўстанцаў удзельнікаў пратэстаў супраць непарадкаў[19].
Сальвадорская грамадзянская вайна | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| |||||||||
Супернікі | |||||||||
 Сальвадорскі вайсковы ўрадваенізаваныя аддзелы сьмерці  ЗША[1] Ізраіль[2] Рэспубліка Кітай[3] | НВФМ Пры падтрымцы  СССР[4] Куба[5] Нікарагуа[6] (1979—1990) Кітай[7].svg){kind=small} Баўгарыя[8] | ||||||||
Камандуючыя | |||||||||
| Рабэрта Д’Абюсон Альвара Маганья Хасэ Гільерма Гарсія Хасэ Напалеон Дуартэ Альфрэда Крыстыяні Буркард | Шафік Хорхе Хандаль Жаакін Вільялёбас Сальвадор Каетана Карпіё Сальвадор Санчэс Сэрэн | ||||||||
Колькасьць | |||||||||
| 9850 (1980)[9] 63 000[11][a] — 70 000[12] (1992) | 12 000 — 15 000 (1984)[9] 6000 — 15 000 (1985)[13] (магчыма 10 000)[10] 8000 — 10 000 (1992)[14][15][b] | ||||||||
Страты | |||||||||
| 7000 забітыя | 20 000 забітыя[16] | ||||||||
| Агульныя страты | |||||||||
Да студзеня 1980 левыя палітычныя арганізацыі сфармавалі аб’яднаную КРМ (Каардынаваныя рэвалюцыянэры масаў), а празь некалькі месяцаў левыя вайсковыя групоўкі аб’ядналіся ў АРД (Адзіны рэвалюцыйны дырэктарат), які пасьля злучэньня з Камуністычнай партыяй у кастрычніку 1980 быў перайменаваны ў НВФМ[20].
Поўнамаштабная грамадзянская вайна цягнулася 12 гадоў і суправаджалася надзвычайнай жорсткасьцю абодвух праціўнікаў. Супрацьстаяньне таксама суправаджалася запалохваньнем і нападамі эскадронаў сьмерці на мірнае насельніцтва, выкарыстаньнем у якасьці жаўнераў дзяцей ды іншымі парушэньнямі правоў чалавека, у асноўным войскамі, падтрымванымі Злучанымі Штатамі[21]. ЗША ўдзельнічала ў канфлікце, аказваючы ўраду Сальвадору вайсковую дапамогу за прэзыдэнцтвам Картэра[22] і Рэйгана. За час канфлікту зьнікла незьлічоная колькасьць людзей і болей за 75 000, паводле ацэнак ААН, былі забітыя[23].
У 1990 року ААН ініцыявала мірныя перамовы, і 16 студзеня 1992 у Мэхіка было падпісанае мірнае пагадненьне[24], якое завяршыла вайну.
Заўвагі
рэдагавацьКрыніцы
рэдагаваць- ^ Uppsala Conflict Data Program conflict Encyclopedia, El Salvador, In Depth, Negotiating a settlement to the conflict, http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=51®ionSelect=4-Central_Americas#, "…US government increased the security support to prevent a similar thing to happen in El Salvador. This was, not least, demonstrated in the delivery of security aid to El Salvador", viewed on May 24, 2013
- ^ Hunter, Jane Israeli foreign policy: South Africa and Central America. — Part II: Israel and Central America — Guatemala: 1987. — С. 111—137.
- ^ Schirmer, 1996; pg 172
- ^ The Giant’s Rival: The USSR and Latin America, Revised Edition, 1988. Page 143.
- ^ «Inevitable Revolutions: The United States in Central America» By Walter Lafeber, 1993
- ^ The Kashmir Question: Retrospect and Prospect , 2013. Page 121.
- ^ China and the Third World: Champion Or Challenger?, 1986. Page 151
- ^ Castro’s America Department: Coordinating Cuba’s Support for Marxist-Leninist Violence in the Americas. 1988. Page 36
- ^ а б в Michael W. Doyle, Ian Johnstone & Robert Cameron Orr (1997). Keeping the Peace: Multidimensional UN Operations in Cambodia and El Salvador. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 222. ISBN 978-0-521-58837-9.
- ^ а б María Eugenia Gallardo & José Roberto López (1986). Centroamérica. San José: IICA-FLACSO, pp. 249. ISBN 978-92-9039-110-4.
- ^ Dirección de Asuntos del Hemisferio Occidental Información general — El Salvador
- ^ а б Andrews Bounds (2001). "El Salvador: History". South America, Central America and The Caribbean 2002. 10a. Edition. London: Routledge pp. 384. ISBN 978-1-85743-121-6.
- ^ Charles Hobday (1986). Communist and Marxist parties of the world. New York: Longman, pp. 323. ISBN 978-0-582-90264-0.
- ^ «El Salvador 30 años del FMLN». El Economista. 13 de octubre de 2010.
- ^ 2006 — Manuel Guedán — Carta del Director. Un Salvador violento celebra quince años de paz(недаступная спасылка), article in Quorum. Journal of Latin American thought, winter, number 016, University of Alcala, Madrid, Spain, pp. 6-11
- ^ Irvine, Reed and Joseph C. Goulden. "U.S. left's 'big lie' about El Salvador deaths." HUMAN EVENTs (9/15/90): 787.
- ^ Dictionary of Wars, by George Childs Kohn (Facts on File, 1999)
- ^ Britannica, 15th edition, 1992 printing
- ^ Wood, Elizabeth Insurgent Collective Action and Civil War in El Salvador. — Cambridge: Cambridge University Press, 2003.
- ^ Uppsala Conflict Data Program Conflict Encyclopedia, El Salvador, In Depth: Negotiating a settlement to the conflict, https://web.archive.org/web/20131019051238/http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=51®ionSelect=4-Central_Americas, viewed on May 24, 2013
- ^ Larsen, Neil Thoughts on Violence and Modernity in Latin America // A Century of Revolution / Greg & Gilbert, Grandin & Joseph. — Durham & London: Duke University Press, 2010. — С. 381–393.
- ^ Uppsala Conflict Data Program Conflict Encyclopedia, El Salvador, In Depth: Negotiating a settlement to the conflict, https://web.archive.org/web/20131019051238/http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=51®ionSelect=4-Central_Americas, «While nothing of the aid delivered from the US in 1979 was earmarked for security purposes the 1980 aid for security only summed US$6,2 million, close to two-thirds of the total aid in 1979», viewed on May 24, 2013
- ^ «Report of the UN Truth Commission on El Salvador» United Nations, 1 April 1993
- ^ Chapultepec Peace Agreement. UCDP. Праверана 19 лютага 2014 г.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць
Грамадзянская вайна ў Сальвадоры — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў