Гетман польны каронны

Гетман польны каронны (па-польску: Hetman polny koronny) — у Рэчы Паспалітай — намесьнік камандючага каронным войскам — гетмана вялікага кароннага.

У мірны час гетман вялікі звычайна знаходзіўся пры двары, займаўся адміністрацыйнымі пытаньнямі і ажыцьцяўляў стратэгічнае кіраўніцтва, а гетман польны знаходзіўся «ў полі» (пар. з «фэльдмаршал» — «палявы маршал»), кіраваў малымі апэрацыямі, аховай межаў.

Гетман польны падпарадкоўваўся гетману вялікаму, у выпадку яго прысутнасьці ў бітвах камандаваў перадавымі аддзеламі і артылерыяй. У выпадку адсутнасьці гетмана вялікага, гетман польны камандаваў усім войскам. У мірны час гетман польны знаходзіўся на паўднёва-ўсходніх межах Рэчы Паспалітай і камандаваў невялікімі рэгулярнымі «кварцянымі войскамі» — аддзеламі, набранымі з уладаньняў караля, якія адбівалі несупынныя набегі татараў і туркаў. У гэтыя аддзелы часта ўваходзілі рэестравыя ўкраінскія казакі.

Сьпіс гетманаў польных

Гетманы польныя каронныя
Год прыняцьця ўраду	Год складаньня ўраду або сьмерці	Асоба
1492	1499	Станіслаў Хадзецкі^[1]
1499	1501	Пётар Мышкоўскі^[1]
1501	1505	Станіслаў Хадэцкі^[1]
1505	1509	Ян Камянецкі^[1]
1509	1520	Ян Твароўскі^[1]
1520	1528	Марцін Камянецкі
1528	1538	Ян Кола з Далеёва
1539	1561	Мікалай Сяняўскі — з 1561 — гетман вялікі каронны
1561	1562	Флярыян Зэбжыдоўскі
1562	1565	Станіслаў Лесьнявольскі
1565	1569	вакантна
1569	1569	Ежы Язлавецкі — выконваў абавязкі гетмана вял. кар. без фармальнага зацьвярджэньня)
1569	1575	вакантна
1575	1576	Мікалай Сяняўскі
1576	1584	Ян Збароўскі
1584	1588	вакантна
1588	1618	Станіслаў Жалкеўскі
1618	1632	Станіслаў Каняцпольскі — з 1632 — гетман вялікі каронны
1632	1633	вакантна
1633	1636	Марцін Казаноўскі
1636	1637	вакантна
1637	1646	Мікалай Патоцкі — з 1646 — гетман вялікі каронны
1646	1652	Марцін Каліноўскі
1652	1654	Станіслаў Рэвэра Патоцкі — з 1654 — гетман вялікі каронны
1654	1657	Станіслаў Лянскаронскі
1657	1664	Ежы Сэбастыян Любамірскі — адначасна з 1650 — маршалак вялікі каронны, пазбаўлены пасады 29.12.1664 г. пастановаю соймавага суду
1665	1665	Стэфан Чарнецкі — прызначаны 02.01.1665 пасьля Ежы Сэбастыяна Любамірскага
1665	1666	вакантна
1666	1668	Ян Сабескі — з 1668 — гетман вялікі каронны, адначасна з 8 ці 17.01.1665 — маршалак вял. кар.
1668	1676	Дымітр Ежы Вішнявецкі — з 1676 — гетман вялікі каронны
1676	1683	Станіслаў Ян Ябланоўскі — з 1683 (паводле некаторых крыніцаў 1682) — гетман вялікі каронны
1683	1683	Мікалай Геранім Сяняўскі
1683	1684	вакантна
1684	1691	Анджэй Патоцкі
1691	1692	вакантна
1692	1702	Фэлікс Казімер Патоцкі — з 1 траўня 1702 — гетман вялікі каронны
1702	1702	Геранім Аўгустын Любамірскі — прызначаны 08.05.1702, зацьверджаны 22.05.1702 на гетмана вял. кар. па заўчаснай сьмерці Фэлікса Казімера Патоцкага
1702	1706	Адам Мікалай Сяняўскі — з 1706 — гетман вялікі каронны
1706	1726	Станіслаў Матэвуш Жавускі — з 1726 — гетман вялікі каронны
1726	1728	Станіслаў Хамянтоўскі
1728	1735	вакантна
1735	1752	Ян Клемэнс Браніцкі — з 1752 — гетман вялікі каронны
1752	1773	Вацлаў Пётар Жавускі — з 1773 — гетман вялікі каронны
1773	1774	Францішак Ксавэры Браніцкі — з 1774 — гетман вялікі каронны
1774	1794	Севярын Жавускі

Глядзіце таксама

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г ^д Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani koronni / red. Mirosław Nagielski. — Warszawa, 2005. S. 391.

Літаратура

Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV—XVIII wieku, spisy. Kórnik: wyd. PAN, 1992.
Zdzisław Żygulski. Hetmani Rzeczypospolitej. — Kraków, 1994.
Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani koronni / red. Mirosław Nagielski. — Warszawa, 2005.
Maciej Franz. Wojskowość Kozaczyzny Zaporoskiej w XVI—XVII wieku. — Toruń, 2004

Вонкавыя спасылкі

Сьпіс і гербы гетманаў польных каронных. (пол.)

[autonazwa1-1] а ^б ^в ^г ^д Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani koronni / red. Mirosław Nagielski. — Warszawa, 2005. S. 391.

[1]