Генэральныя штаты (Францыя)

Генэра́льныя шта́ты (па-француску: États Généraux) — саслоўна-прадстаўнічы орган дзяржаўнага кіраваньня ў Францыі, які дзейнічаў з 1302 па 1789 год.

Генэральныя штаты
États Généraux
Адкрыцьцё Генэральных штатаў 5 траўня 1789 году ў Версалі.
Даведка
Скарот	ГШ
Папярэднік	Пашыраныя пасяджэньні Каралеўскай рады
Наступнік	Нацыянальны сход
Дата ўтварэньня	1302
Дата спыненьня існаваньня	1789
Від	вышэйшая дарадчая ўстанова
Месцазнаходжаньне	Каралеўства Францыя
Дзейнічае ў месцах	Каралеўства Францыя
Управа
Начальнік	Кароль французаў
Генэральныя штаты ў Вікісховішчы

Папярэднікамі Генэральных штатаў былі пашыраныя пасяджэньні каралеўскага савета (з прыцягненьнем меставых вярхоў), а таксама правінцыйныя Асамблеі саслоўяў (якія паклалі пачатак правінцыйным штатам).

Гісторыя

Першыя Генэральныя штаты былі скліканы ў 1302 годзе, у пэрыяд канфлікту Філіпа IV з Папам Рымскім Баніфацыем VIII.

Генэральныя штаты зьяўляліся прадстаўнічым органам, скліканым па ініцыятыве каралеўскай улады ў крытычныя моманты для аказаньня дапамогі ўраду. Асноўнай іх функцыяй было ватаваньне падаткаў. Кожнае саслоўе — першае (духавенства), другое (дваранства), трэцяе саслоўе — засядала ў Генэральных штатах асобна ад іншых і мела па адным голасе (незалежна ад колькасьці прадстаўнікоў). Трэцяе саслоўе было прадстаўлена верхавінай месьцічаў.

Значэньне Генэральных штатаў узрасло ў часы Стогадовай вайны 1337—1453 гадоў, калі каралеўская ўлада асабліва мела патрэбу ў грошах. У пэрыяд народных паўстаньняў XIV стагодзьдзя (Парыскае паўстаньне 1357—1358, Жакерыя 1358) Генэральныя штаты прэтэндавалі на актыўны ўдзел у кіраваньні краінай (падобныя патрабаваньні выказалі Генэральныя штаты 1357 году ў «Вялікім сакавіцкім ордонансе»). Аднак адсутнасьць адзінства паміж местамі й іхняя непрымірымая варожасьць з дваранствам рабілі бясплоднымі спробы Генэральных штатаў дамагчыся правоў, якія здолеў заваяваць ангельскі парлямэнт.

У канцы XIV стагодзьдзя Генэральныя штаты склікаліся ўсё радзей і часта замяняліся сходамі нотаблей. З канца XV стагодзьдзя інстытут Генэральных штатаў прыйшоў у заняпад у сувязі з распачатым разьвіцьцём абсалютызму, з пачатку XVI стагодзьдзя яны наогул не склікаліся (вядомае ажыўленьне іх дзейнасьці назіралася ў пэрыяд рэлігійных войнаў — Генэральныя штаты склікаліся ў 1560, 1576, 1588, і 1593 гадох).

З 1614 да 1789 году Генэральныя штаты зноў ні разу не зьбіраліся. Толькі траўня году ва ўмовах вострага палітычнай крызы напярэдадні Вялікай Францускай рэвалюцыі кароль Людовік XVI склікаў Генэральныя штаты 1789 году. 17 чэрвеня 1789 году дэпутаты трэцяга саслоўя абвясьцілі сябе Нацыянальным сходам, 9 ліпеня Нацыянальны сход абвясьціў сябе Ўстаноўчым сходам, які стаў вышэйшым прадстаўнічым і заканадаўчым органам рэвалюцыйнай Францыі.

Усяго за пяць стагодзьдзяў існаваньня інстытуту Генэральных штатаў было праведзена 34 скліканьня, прычым 21 зь іх — на працягу XIV стагодзьдзя.

У XX стагодзьдзі назву Генэральныя штаты прымалі некаторыя прадстаўнічыя сходы, якія разглядаюць актуальныя палітычныя пытаньні і выказваюць шырокае грамадзкае меркаваньне (напрыклад, Асамблея Генэральных штатаў за раззбраеньне, травень 1963 году).

Літаратура

• Хачатуран Н.А. Узьнікненьне Генэральных Штатаў у Францыі. Мн., 1976.

Крыніцы

Генэральныя штаты (Францыя) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў