Вашынгтонскі кансэнсус

Вашынгтонскі кансэнсус — 10 захадаў макраэканамічнай палітыкі, зь якімі ўрад ЗША, міжнародныя фінансавыя ўстановы і мазгавыя трэсты Вашынгтона (ЗША) пагадзіліся ў 1980-я гады ў якасьці пераўтварэньняў для вываду краінаў Лацінскай Амэрыкі з гаспадарчага крызісу. У красавіку 1990 г. ангельскі эканаміст Джон-Гаралд Ўільямсан(en) (нар. 1937) упершыню ўжыў тэрмін у 2-м разьдзеле сваёй кнігі «Лацінаамэрыканскае прыстасаваньне: як шмат адбылося», якую выдаў падчас працы на Сусьветны банк у Вашынгтоне. У 1990-я гады яго выкарысталі для правядзеньня пераўтварэньняў ў краінах Сярэдняй і Ўсходняй Эўропы, Каўказа і Сярэдняй Азіі^[1].

Вашынгтон рэдагаваць

У кнізе 1990 г. «Лацінаамэрыканскае прыстасаваньне: як шмат адбылося» (2-і разьдзел «Што Вашынгтон мае на ўвазе пад ператварэньнем палітыкі») Джон-Гаралд Ўільямсан зазначыў: «Вашынгтон гэтага артыкула ёсьць як палітычным Вашынгтонам Кангрэса і старэйшых чальцоў урада, так і тэхнакратычным Вашынгтонам міжнародных фінансавых установаў, гаспадарчых ведамстваў урада ЗША, Рады Фэдэральнага рэзэрва(en) і мазгавых трэстаў(en)». Сярод гаспадарчых ведамстваў урада ЗША ў 2-м разьдзеле кнігі згадваліся Міністэрства жыльлёвай гаспадаркі і гарадзкога разьвіцьця(en) і Міністэрства фінансаў^{[прыбраць шаблён]}. Сярод міжнародных фінансавых установаў Вашынгтона згадваліся карпарацыя «Інстытут міжнародных фінансаў»(en), Міжнародная фінансавая карпарацыя, Міжнародны валютны фонд і Сусьветны банк. Сярод мазгавых трэстаў згадваліся Інстытут сусьветнай эканомікі(en), Установа Брукінгза(en) і «правыя» (на той час: Амэрыканскі прадпрымальніцкі інстытут дасьледаваньня дзяржаўнай палітыкі(en), фонд «Спадчына»(en))^[2].

Прылады палітыкі рэдагаваць

У кнізе 1990 г. «Лацінаамэрыканскае прыстасаваньне: як шмат адбылося» (2-і разьдзел «Што Вашынгтон мае на ўвазе пад ператварэньнем палітыкі») Джон-Гаралд Ўільямсан згадаў «10 прыладаў палітыкі, датычна належнага разгортваньня якіх Вашынгтон здольны праявіць разумную ступеню згоды» і адзначыў, што «яны ўсе паходзяць з клясычнай паноўнай эканамічнай тэорыі, прынамсі калі дазволіць лічыць Кейнса за клясыка».

Дэфіцыт дзяржаўнага скарбу. «Калі лішак не выкарыстоўваецца для фінансаваньня вытворчых укладаньняў у інфраструктуру, дэфіцыт апэрацыйнага каштарысу звыш прыкладна 1 да 2 адсоткаў ВНП(en) ёсьць відавочным доказам правала палітыкі».
Першачарговыя выдаткі дзяржавы. «Пераключэньне выдаткаў з субсыдыяў — у бок адукацыі, аховы здароўя і ўкладаньняў у інфраструктуру».
Падатковае пераўтварэньне. «Падатковая база мае быць шырокай, і гранічныя падатковыя стаўкі маюць быць памяркоўнымі».
Адсоткавыя стаўкі(en) «маюць вызначацца рынкам, каб пазьбегнуць марнага вылучэньня сродкаў у выніку самавольнага разьмеркаваньня чыноўнікамі». «Сапраўдныя адсоткавыя стаўкі маюць быць станоўчымі, каб адахвоціць уцёкі капіталу і павялічыць ашчаджэньні».
Валютны курс «мае быць дастаткова спаборным, каб спрыяць тэмпу роста экспарту, які дазволіць гаспадарцы расьці з найбольшай хуткасьцю, дапушчальнай згодна з магчымасьцю прапановы, пры захаваньні дэфіцыту бягучага рахунку ў памеры, што можа фінансавацца на ўстойлівай аснове. Абменны курс не мае быць больш спаборным за такі, бо гэта стварыла б непатрэбны інфляцыйны ціск і таксама абмяжавала б сродкі, даступныя для ўнутранага ўкладаньня, і, такім чынам, стрымала б рост магчымасьці прапановы». «Спаборны сапраўдны абменны курс ёсьць першым істотным складнікам "скіраванай вонкі" гаспадарчай палітыкі, дзе абмежаваньне плацёжным балянсам пераадольваецца найперш ростам экспарту замест замяшчэньня імпарту».
Гандлёвая палітыка(en). «Дасканалым ёсьць становішча, у якім кошт унутраных сродкаў на стварэньне або ашчаджэньне адзінкі замежнай валюты выраўноўваецца між экспартам і імпарта-спаборнымі галінамі. Найгоршым відам абароны рынка лічыцца ліцэнзаваньне імпарту, зь яго вялізнай здольнасьцю да стварэньня нагодаў для карупцыі». «Вызваленьне ад мытаў на ўвоз прамежкавых тавараў, патрэбных для вытворчасьці экспарту».
Прамыя замежныя ўкладаньні. «Абмежавальнае стаўленьне да паступленьня прамых замежных інвэстыцыяў (ПЗІ) разглядаецца ў якасьці дурнаватага. Такія ўкладаньні могуць прынесьці патрэбны капітал, навыкі і веды шляхам вытворчасьці патрэбных унутранаму рынку тавараў або спрыяньня новаму экспарту».
Прыватызацыя. «Прыватная галіна кіруецца больш спраўна за дзяржаўныя прадпрыемствы з прычыны больш прамых пабуджэньняў, зь якімі сутыкаецца кіраўнік, які мае прамую асабістую зацікаўленасьць у прыбытку прадпрыемства або падпарадкоўваецца тым, хто яе мае. Прынамсі, пагроза разарэньня ставіць дно пад няспраўнасьцю прыватных прадпрыемстваў, тым часам як многія дзяржаўныя прадпрыемствы, здаецца, маюць неабмежаваны доступ да субсыдыяў».
Дэрэгуляваньне. «Спосаб спрыяньня спаборнасьці». Дзяржаўнае ўпарадкаваньне вытворчай дзейнасьці «прыняцьцем рашэньняў ад выпадку да выпадку ... стварае істотную нявызначанасьць і дае нагоды для карупцыі. Яно таксама дыскрымінуе малыя і сярэднія прадпрыемствы, якія зьяўляюцца важнымі стваральнікамі занятасьці, аднак рэдка маюць доступ да вышэйшых колаў чынавенства».
Правы ўласнасьці маюць «асноватворную важнасьць для здавальняльнага дзеяньня капіталістычнага ладу»^[2].