Банкаўская сыстэма Беларусі

Банкаўская сыстэма Беларусі — супольнасьць усіх зарэгістраваных у Беларусі банкаў. Складаецца з двух узроўняў: Нацыянальнага банку і камэрцыйных банкаў.

Агульная характарыстыка

Банкаўская сыстэма Беларусі як незалежнай дзяржавы пачала складацца ў 1991 годзе. Беларуская сыстэма — двухузроўневая. Першы ўзровень у такіх сыстэмах прадстаўляе цэнтральны банк («галоўны» банк краіны). У Беларусі гэтыя функцыі дэлегаваныя Нацыянальнаму банку. Цэнтральны банк займае асаблівае месца ў эканоміцы краіны і мае адрозныя ад камэрцыйных банкаў мэты. Ён рэгулюе і кантралюе дзейнасьць камэрцыйных банкаў, вызначае парадак рэгістрацыі і ліцэнзаваньня банкаўскай дзейнасьці, прадастаўляе банкам крэдытныя рэсурсы, то бок дзейнічае ў інтарэсах дзяржавы. Акрамя таго, цэнтральны банк зьяўляецца эмісійным цэнтрам, то бок займаецца выпускам грошай і рэгулюе грашовы зварот.

Другі ўзровень беларускай банкаўскай сыстэмы — усе астатнія банкі, якія прынята называць камэрцыйнымі, дзелавымі і да т. п. Яны могуць мець адрозныя арганізацыі, але агульная мэта ўсіх падобных банкаў адна — атрыманьне прыбытку.

Банкі

Даволі працяглы час айчынны банкаўскі сэктар характарызаваўся нізкай доляй замежных інвэстыцыяў. Так, у пачатку 2000 году функцыянаваў толькі адзін банк са 100-адсоткавым замежным капіталам і два банкі з доляй замежнага капіталу, большай за 50%. За апошнія гады сытуацыя зьмянілася кардынальна, і ў 2009 годзе восем з 31 банку былі цалкам замежныя, яшчэ ў 12 банкаў большая палова капіталу — замежны; агульная колькасьць банкаў з прысутнасьцю замежнага капіталу склала 25. Усё гэта спрыяе росту канкурэнцыі на рынку банкаўскіх паслуг, што, у сваю чаргу, павышае якасьць банкаўскага абслугоўваньня. На 26 сьнежня 2011 г. 26 з 31 банка Беларусі мелі замежны капітал: 9 мелі выключна замежных уласьнікаў, у 14-і замежнікам належала больш за палову капіталу, у трох — менш за палову.

Сыстэмаўтваральныя банкі

Адна з асаблівасьцяў беларускай банкаўскай сыстэмы — існаваньне сыстэмаўтваральных банкаў — групы банкаў, якім прыналежыць 80% рынку банкаўскіх паслугаў краіны. На сёньняшні момант гэта 6 камэрцыйных банкаў: ААТ «Белаграпрамбанк», ААТ «Ашчадны банк „Беларусбанк“», ААТ «Белпрамбудбанк», ААТ «Беларускі банк разьвіцьця і рэканструкцыі „Белінвэстбанк“», ААТ «Белзьнешэканомбанк», «Прыёрбанк» ААТ.

Форма ўласнасьці

Практычна ўсе беларускія банкі зьяўляюцца акцыянэрнымі таварыствамі — адкрытага або закрытага тыпу (за выняткам аднаго УП «Эўрабанк»). Гэта зьвязана з тым, што акцыянэрнае таварыства як форма арганізацыі банку зьяўляецца болей гнуткай, «манэўравай».

Сетка філіяў

Усе галоўныя аддзяленьні банкаў месьцяцца ў Менску. Большая частка банкаў маюць свае філіі (або аддзяленьні) ў іншых местах, мястэчках і вёсках Беларусі. Філія банку — ягонае тэрытарыяльна адасобленае падраздзяленьне, якое мае самастойны балянс.

Такія падразьдзяленьні банкі ствараюць, каб тэрытарыяльна пашырыць сваю дзейнасьць, кола кліентаў і павысіць дасяжнасьць сваіх паслуг і іхняе якасьці. Самыя разгалінаваныя філійныя сеткі ў Рэспубліцы Беларусь маюць сыстэмаўтваральныя банкі, а ўвогуле іхняя колькасьць у розных банкаў вагаецца ад 104 (у ААТ «ААБ „Беларусбанк“») да аднаго (у ААТ «Беларускі народны банк», «Франсабанк» ААТ).

Акрамя філіяў існуюць і іншыя падразьдзяленьні банкаў, якія ня маюць самастойнага балянсу, але ствараюцца таксама з мэтамі пашырэньня сфэры дзейнасьці, павышэньня дасяжнасьці й якасьці абслугоўваньня. Да такіх аддзяленьняў адносяцца, напрыклад, цэнтры банкаўскіх паслугаў (ЦБП), разьлікова-касавыя цэнтры (РКЦ), абменныя пункты валютаў і да т. п.

Укладаньні і пазыкі

На пачатак 2010 году каля 70% беларускіх сем’яў мелі фундушы ў беларускіх банках.

Глядзіце таксама

• Сьпіс беларускіх банкаў