Анікшчайскі бор
Анікшчайскі бор (па-летувіску: Anykščių šilelis, па-польску: Borek Oniksztyński) — эпічная паэма ў стылі рамантызму летувіскага паэта й каталіцкага біскупа Антанаса Баранаўскас (па-летувіску: Antanas Baranauskas), выдадзеная ў 1861 г. Лаўрынасам Івінскісам у календарах пад псэўданімам Jurkštas Smalaūsіs (першае асобнае выданьне 1905). Паэма лічыцца клясычнай у гісторыі летувіскай літаратуры[1][2].
| Анікшчайскі бор | |
| Anykščių šilelis | |
| Жанр: | эпічная паэма |
|---|---|
| Аўтар: | Антанас Баранаўскас |
| Мова арыгіналу: | летувіская |
| Год напісаньня: | 1858-1859 |
| Публікацыя: | 1861 |
| Электронная вэрсія | |
 Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору | |
У паэме Анікшчайскі бор Антанас Баранаўскас перадае магічную, сакральную сувязь паміж летувісамі й лесам[2]. Аўтар натхняўся матывам «Пана Тадэвуша» Адама Міцкевіча. Адчуваецца таксама ўплыў іншых паэтаў рамантыкаў, як, напрыклад, Ўільям Ўордсўарт. У паэме ўздымаецца тэма лёсу летувіскага народу ў XIX ст., у тым ліку палітычны, сацыяльны й русыфікацыйны прыгнёт з боку Расейскай імпэрыі[1]. Лес выступае ў паэме сымбалем летувіскага народу. Бяспраўнаму й змрочнаму сучаснаму ён супрацьпастаўляе даўніну, калі людзі нібы ня ведалі няроўнасьці й прыгнёту. На такім улюбёным рамантыкамі кантрасьце й пабудавана паэма. З аднаго боку, малюецца маркотная карціна высечанага лесу, з другога — апяваецца старажытны яго вобраз, багаты фарбамі й гукамі. Прырода ў паэта не зьяўляецца толькі сродкам для іншасказаньняў, Антанас Баранаўскас — вялікі майстар пэйзажу. Створаныя ім вобразы бору можна параўнаць зь ляснымі краявідамі паэмы А. Міцкевіча «Пан Тадэвуш», якая аказала на яго некаторы ўплыў. Для паэзыі Баранаўскаса — і найперш для паэмы «Анікшчайскі бор» — характэрна высокая мастацкая культура, жывая народная мова, сувязь з фальклёрам. Лепшыя строфы зь вершаў Антанаса. Баранаўскаса доўгі час жылі ў народзе як дайны.
Існуе гісторыя, што паэма была напісана Антанасам Баранаўскасам пасьля таго, як яго выкладчык у імператарскай Рымска-каталіцкая духоўная акадэміі сказаў яму, што на летувіскай мове немагчыма напісаць нічога вартага.
Польскамоўнае выданьне паэмы выйшла ў сьвет у Вільні ў 1909 годзе, пераклала твор Стэфанія Яблонская (1861—1936) [3]. Паэма таксама была перакладзена на ангельскую, латыскую, нямецкую, японскую, расейскую ды й іншыя мовы[4].
Гістарычныя постаці ў паэме
рэдагаваць- Вялікі князь Ягайла — вялікі князь літоўскі, кароль польскі. Аўтар у паэме параўноўвае вынішчаны Анікшчайскі бор да часоў Хросту Літвы, калі старажытная народная вера была высечана нібы той лес.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б Wendell Mayo A Note of Oppositional Discourses in Baranauskas's Anykščių Šilelis. Lituanus. Праверана 2009-12-16 г. Архіўная копія ад 2008-07-20 г.
- ^ а б Anykščių šilelis - The forest of Anykščiai. Lithuanian Classical Literature Anthology, sponsored by UNESCO. Праверана 2009-12-16 г.
- ^ Antanas Baranauskas, Borek Oniksztyński
- ^ Выданьне Анікшчайскага бору на летувіскай, расейскай, нямецкай і ангельскай мовах