Амэлія Залуская
Амэ́лія Залу́ская, у дзявоцтве Агі́нская (па-польску: Amelia Załuska z Ogińskich; 10 сьнежня 1805, Залесьсе — 5 верасьня 1858, Іск’я) — кампазытарка, паэтка, мастачка, сузаснавальніца куроту Івоніч-Здруй, дама аўстрыйскага ордэну Зорнага крыжа.
| Amelia Załuska | |
 Амэлія Залуская з дачкой | |
 Агінскі | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзілася | 10 сьнежня 1805 |
| Памерла | 5 верасьня 1858 (52 гады) |
| Пахаваная | |
| Род | Агінскія |
| Бацькі | Міхал Клеафас Агінскі Марыя Нэры |
| Муж | Караль Залускі |
| Дзеці | |
| Дзейнасьць | малярка, паэтка, кампазытарка, пісьменьніца |
| Рэгаліі | |
| |
Жыцьцяпіс
рэдагаваць
Дачка кампазытара Міхала Клеафаса Агінскага (1765—1833) і сьпявачкі Марыі Нэры (1778—1851). Зь сям’і вынесла любоў да навукі, літаратуры і музыкі. Валодала некалькімі мовамі: францускай, ангельскай, італьянскай і нямецкай. Ведала таксама лаціну, расейскую і летувіскую. З малога ўзросту езьдзіла ў далёкія падарожжы. Дзякуючы навучаньню ў выбітных настаўнікаў музыкі авалодала ігрой на фартэпіяна і мела тэарэтычныя веды, патрэбныя для складаньня кампазыцыяў. З жарсьцю займалася паэзіяй. Пры нагодзе пісала вершы і малявала. Склала некалькі твораў для фартэпіяна, між іншага: Палянэз до мінор у чатыры рукі, Палянэз ля мажор, Мазурка рэ мінор, полька, тры вальсы і кароткія творы: Marche de Cavallerie, Les Adieux à Joseph (Souvenir) і Walce пад назовам Рэха Івоніча, выдадзеныя ананімна ў Вене.
У Івоніч прыбыла з Клайпеды, ужо замужам за Каралем Залускім. Шлюб адбыўся 11 траўня 1826 ў кармэліцкім касьцёле ў Вільні. У 1831—1835 Залускія мешкалі ў прускай дзяржаве, у Клайпедзе. Па канфіскацыі маёнткаў на Літве і страце права пражываньня пераехалі ў 1837 у Галіцыю і пасяліліся ў Івонічы, які перайшоў ім у спадчыну. У 1837—1845 будавалі курорт. Паводле ейных праектаў і пад ейным паглядам паўсталі першыя лекавыя будынкі. Муж памёр у 1845 годзе.
Дапамагала мясцовым жыхарам. У 1847 зладзіла дапамогу для хворым на тыфус людзей.
Памерла ў 1858 у італьянскай Іск’і, дзе й пахаваная.
Ушанаваньне памяці
рэдагавацьЕйнае імя дагэтуль носіць адна зь мінэральных крыніцаў у Івоніч-Здруі. У парафіяльным касьцёле ў Івонічы знаходзіцца памятная таблічка. У 2002 імем Амэліі і Караля Залускіх названая гімназія ў Івоніч-Здруі.
Сям’я
рэдагавацьУ шлюбе з Каралем мелі адзінаццаць дзяцей: Міхала Караля (1827—1893, ажаніўся з Геленай Бжастоўскай), Тэафіля (1828—1829), Марыю (1829—1910, замужам за Ўладыславам Галашэўскім), Эму (1831—1912, замужам за Тэафілем Войцехам Асташэўскім), Юзэфа (1832—1834), Караля Бэрнарда (1834—1919), Ірэнэюша (1835—1868), Станіслава Марыю (1838—1904), Іву (1840—1881), Іду (1841—1916, замужам за Гугам Зайлернэм) і Францішку (1843—1924, замужам за Вітам Жаленскім).
Літаратура
рэдагаваць- Wspomnienia o rodzinie Załuskich w XIX stuleciu. — Kraków: 1907.
- Andrzej Kwilecki. Załuscy w Iwoniczu. — Kórnik: Biblioteka Kórnicka PAN, 1993. — ISBN 83-85213-15-5
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Генэалёгія нашчадкаў Вялікага сойму (пол.)
- Дынастыя Агінскіх (пол.)