Айва

Айва (па-лацінску: Cydonia) — манатыпны род драўляных расьлін сямейства ружавых. Від Айва звычайная ці Айва падоўжаная (па-лацінску: Cydonia oblonga) — адзіны прадстаўнік гэтага роду.

Айва
Плады айвы звычайнай
Клясыфікацыя
Царства	Расьліны
Аддзел	Пакрытанасенныя
Кляса	Двухдольныя
Атрад	Ружакветныя
Сямейства	Ружавыя
Падсямейства	Сьпірэйныя
Трыба	Pyreae
Род	Айва
Айва звычайная
Cydonia oblonga
Бінамінальная намэнклятура
Cydonia
Айва на Віківідах  Айва ў Вікісховішчы ITIS 25159 · NCBI 36610

Батанічнае апісаньне

Батанічнае аздабленьне з кнігі «Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887

Францыска дэ Зурбаран. Талерка з айвою

Кветка

Плады

Дрэва невялікае, вышынёю 4—5 мэтраў.
Лісьце чарговае, яйкападобнае ці авальнае, часам шырока эліптычнае, радзей круглявае, на вяршыні вострае ці тупое, з клінаватаю, радзей кругляваю падставаю, зьверху цёмна-зялёнае, зьнізу шараватае, даўжынёй 5—10, да 12 см, шырынёю да 7,5 см, з хвосьцікам да 2 см. Прылістак зваротна-даўгавата-яйкападобны, радзей лянцэтны, даўжынёю 6—12 мм, шырынёю 4—6 мм.
Кветкі правільныя, з большага адзіночныя, на кароткіх кветаножках. Венца бледна-ружовы, белы ці ружовы, буйны, да 4,5—5 см у дыямэтры. Тычачкаў 15—25, звычайна 20; слупкоў 5, вольных; пладалісьцікаў 5, зрослыя з кветаложай; чашалісьцікаў 5, суцэльныя, даўгаватыя, адхіленыя.
Плод — ілжывы яблык, амаль шарападобны ці ігрушападобны, лімоннага альбо цёмна-жоўтага колеру, спачатку лямцаваапушаны, калі сасьпее — гладкі.
Насеньне карычневае, адваротна-яйкападобнае. Мякіш маласакавіты, жорсткі з-за шматколькасных камяністых клетак. Смак даўкі, аскомісты, саладкаваты.

Хімічны склад

Плады айвы ўтрымліваюць 8,9-15,8% вугляводаў (фруктоза, глюкоза, крухмал), 0,92-1,49% арганічных кісьляў (яблычная, лімонная), 0,9% бялкоў, 0,34% пякцінавых і 0,81-1,63% дубільных рэчываў, 3,2-4,2% клятчаткі, араматычныя рэчывы, 0,85% зольных рэчываў, сярод якіх важнае месца займаюць солі калю (144 мг%), фосфару (24 мг%), магну (1,5 мг%), кальцу (14 мг%) ды жалеза (3 мг%). У пладах айвы ўтрымліваецца 0,4-0,5 мг% каратыну, 0,02-0,03 мг% вітаміну B₁, 0,03-0,05 мг% вітаміну B₂, 0,09-0,11 мг% вітаміну PP, 23,2-27,6 мг% вітаміну C.

Семкі ўтрымлваюць да 20% сьлізі, якая лёгка рашчыняецца ў вадзе, гліказіду амальдагіду, дубільныя рэчывы, фэрмэнт жмульсін, 8,15% тлустага алею, які ўтрымлівае гліцэрыды мірыстынавай і ізаалеінавай кісьлі.

Культывацыя

У прыродзе арэал ахоплівае Каўказ, Закаўказьзе й Сярэднюю Азію. Шырока распаўсюдзілася і натуралізавалася ў Міжземнамор’і, краінах Азіі, Паўднёвай і Цэнтральнай Эўропе.