Ціла
Ціла, Ціль — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
| Ціла лац. Ciła | |
| Tilo | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Ціль |
| Зьвязаныя імёны | Цілен, Цільвін |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Ціла» | |
Паходжаньне
рэдагавацьЦіла, пазьней Ціль (Tilo, Zilo, Zill[1]) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова ціл- паходзіць ад гоцкага (ga)tils 'прыдатны, зручны, прыстойны'[3][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Цілен, Цільвін. Адзначаліся германскія імёны Zillen, Tziliwin.
У Польшчы адзначаўся тапонім (відаць, вытворны ад антрапоніму) Tylmin[b] (1570 год)[5].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Tile (Паведамленьні аб літоўскіх дарогах)[6]; у Лынкменех. Нарибуту Стекаланцовъ семъ чоловековъ… а Тиля (1440—1492 гады)[7]; у Лынъкменях Нарибуту шесть чоловековъ Стакалапаевъ… а Тиля (7 лістапада 1442 году)[8]; в Оникштенском повете… земли пустовских… Тилевщину (18 студзеня 1514 году)[9]; людей тяглых и пят земль пустовских въ Сомилишъской волости… а Тиловичи, три части Тиловичъ — служба (1529 год)[10]; s panem Janem Cilewiczem… panem Piotrem Cilewiczem (1621 год)[11][c].
Носьбіты
рэдагаваць- Ян і Пётар Цілевічы — троцкія шляхцічы, якія ўпамінаюцца ў 1621 годзе
На гістарычнай Аршаншчыне існуе вёска Цілевічы.
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -ціль- з балтыйска-летувіскіх моваў ад латыскага iz-tilt 'вытрымаць, выцерпець'[4] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведнага слова з такім значэньнем у латыскіх слоўніках)
- ^ Адзначалася германскае імя Zillmann[2]
- ^ Таксама:
- Цільвік: земълю пустовъскую у повете Городеньскомъ на имя Пирутевъщыну Тильвиковщыну (13 лістапада 1524 году)[12], Анъдреи Тильвиковичъ (1528 год)[13];
- Цільгаўт (адзначалася старажытнае германскае імя Celgaud[14]): Tilgauten (Паведамленьні аб літоўскіх дарогах)[15];
- Цільмунт (адзначалася старажытнае германскае імя Zilimund[14]): з села Тилмунтовичъ (1567 год)[16]
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 626.
- ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1395.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 233.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 23.
- ^ Непокупный А. П. Балто-севернославянские языковые связи. — Киев, 1976. С. 118.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 685.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 27.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 68.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 136.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 348.
- ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 40.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 350—351.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 139.
- ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1395.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 675.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 653.