Талака (Менск)

Талака
	Талака
Дата ўтварэньня	1985
Дата спыненьня існаваньня	1990
Тып	грамадзкая арганізацыя
Мэта	адраджэньне беларускай культуры і народных сьвятаў, ахова помнікаў гісторыі і архітэктуры
Месцазнаходжаньне	Менск
Дзейнічае ў рэгіёнах	Рэспубліка Беларусь
Афіцыйныя мовы	Беларуская
Кіраўнік	Сяржук Вітушка
Кіроўны орган	Рада

«Талака́» — незалежніцкая арганізацыя моладзі ў 1985—1990 гадах, гісторыка-культурнае аб'яднаньне. Утварылася ўвосень 1985 году як клюб аховы помнікаў. Займалася ўдзелам у рэстаўрацыйных работах і археалягічных раскопах, аховай помнікаў гісторыі і архітэктуры, змаганьнем за стварэньне беларускіх клясаў і школаў, правядзеньнем экалягічных экспэдыцыяў, культурна-асьветніцкай дзейнасьцю, адраджэньнем народных сьвятаў. У другой палове 1980-х (да 1989) «Талака» была самай вялікай і ўплывовай нефармальнай арганізацыяй^[1].

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Талака (неадназначнасьць).

Гісторыя

Таварыства «Талака» ўтварылася ўвосень 1985 году як клюб аховы помнікаў. Ля вытокаў яе заснаваньня былі Сяржук Вітушка, Вінцук Вячорка, Віктар Івашкевіч, Алесь Суша. За аснову сваёй эмблемы «Талака» ўзяла выяву менскай ратушы, якая ў той час яшчэ не была адноўленая.

У сярэдзіне 1980-х гадоў у БССР узьнік гурток «Талака»^[2], і яго старшыня Сяржук Вітушка ды іншыя наведалі Польшчу і наладзілі сувязі зь беларускімі студэнтамі ў Варшаве і Беластоку.

У канцы 1980-х «Талака» зрабілася вялікай і ўплывовай нефармальнай арганізацыяй.

«Талака» зрабіла для сябе традыцыйным штогадовае правядзеньне Купальля, Калядаў, Гуканьня Вясны. Менавіта яна стала ініцыятарам адраджэньня гэтых сьвятаў. Апроч таго праводзіліся археалягічныя раскопы, у тым ліку ў Верхнім горадзе (старыя частка Менску).

Выпускала насьценную газэту «Ратуша» (дзе адлюстроўвалася дзейнасьць суполкі), у 1986—1987 гадах наладзілі выпуск самвыдавецкага «Бурачка», у 1989 годзе выпусьцілі гумарыстычнае выданьне «Брук» (прымеркаванае да 23 лютага — дня Савецкай арміі).

У сьнежні 1989 году, пад час пабыўкі Юрыя Туронка ў Менску, гурток Талака наладзіла даволі шматлюдную сустрэчу талакоўцаў зь Юрыям Туронкам. Пазьней, Юры Туронак спамінаў:

Я знаёміўся з тамтэйшай моладзьдзю, захапляўся яе энтузіязмам, аднак зьдзіўляла і непакоіла жаданьне многіх пакінуць Беларусь і пераехаць у Польшчу, Летуву ці яшчэ некуды, дзе, на думку гэтых маладых людзей, былі лепшыя магчымасьці працы на карысьць Беларусі. Я стараўся ім растлумачыць, што не чужына, а якраз Беларусь зьяўляецца цэнтрам беларускай справы і спадзяецца на ўдзел у адраджэнскіх мерапрыемствах. Пазьней мне паведамілі, што мой адказь іх не задаволіў і ўспрымаўся як выступленьне партыйнага агітатара. Было сумна — адвечны беларускі антыцыклён надалей не мяняў свайго накірунку.

— «За кардонам Бацькаўшчыны: успаміны»^[3].

Разам зь іншымі незалежнымі суполкамі «Талака» ўдзельнічала ў падрыхтоўцы і правядзеньні масавых палітызаваных мерапрыемстваў: «Дзьвінскае ралі’87», мітынг у абарону Верхняга гораду (1988); «Прыпяць’88»; мітынгі ў Курапатах і на Ўсходніх могілках, антыракетны паход (1990) і іншыя.

Фотагалерэя

Талака ладзіць сьвяткаваньне «Гуканьня вясны» з гульнямі для моладзі, Парк Горкага, 1990
Талака ладзіць сьвяткаваньне «Калядаў», 1989
Талака ладзіць сьвяткаваньне «Калядаў», 1989.
Талака разам зь Сержуком Сокалавым-Воюшам, Парк Горкага, 1990
Талака на эксурсіі ў Заслаўскім музэі, 1989
Талака ў Плябані пад час Дзядоў на ўшанаваньні памяці паўстанцаў Кастуся Каліноўскага (Алег Грушэцкі), 1989
Сьвяткаваньне 150-годдзя Ф. Багушэвіча (в. Свіраны). Ігар Гатальскі і Алег Грушэцкі. 1990.
Лідэр Талакі — Сяржук Вітушка. 1989