Нікалае Чаўшэску
Нікала́е Чаўшэ́ску (па-румынску: 
Nicolae Ceauşescu ; 5 лютага [ст. ст. 26 студзеня] 1918, Скарнічэшці, жудзец Олт, Каралеўства Румыніі — 25 сьнежня 1989, Тыргавіштэ, Сацыялістычная рэспубліка Румынія) — румынскі дзяржаўны і палітычны дзяяч, генэральны сакратар ЦК Румынскай камуністычнай партыі (РКП) у 1965—1989 гадох. Прэзыдэнт СРР у 1974—1989 гадох.
| Нікалае Чаўшэску | |
| па-румынску: Nicolae Ceaușescu | |
 Чаўшэску ў маладосьці | |
| Генэральны сакратар РКП | |
|---|---|
| 11 ліпеня 1965 — 25 сьнежня 1989 | |
| Папярэднік: | Георге Геаргіў-Дэж |
| Наступнік: | пасада скасаваная |
| Першы прэзыдэнт СРР | |
| 29 красавіка 1974 — 25 сьнежня 1989 | |
| Прэм’ер-міністар: | |
| Папярэднік: | пасада заснаваная |
| Наступнік: | Іён Іліеску |
| Прэзыдэнт Дзяржаўнага савету Румыніі | |
| 9 сьнежня 1967 — 22 сьнежня 1989 | |
| Прэм’ер-міністар: | |
| Папярэднік: | Ківу Стойка |
| Наступнік: | пасада скасаваная |
| Чалец [Вялікі нацыянальны сход Румыніі | |
| 31 траўня 1950 — 3 кастрычніка 1955 | |
| Прэзыдэнт: | |
| Асабістыя зьвесткі | |
| Нарадзіўся: |
26 студзеня 1918 Скарнічэшці, Олт, Каралеўства Румыніі |
| Памёр: |
25 сьнежня 1989 (71 год) Тыргавіштэ, Сацыялістычная рэспубліка Румынія |
| Партыя: | Румынская камуністычная партыя |
| Сужэнец: | Элена Чаўшэску[d] |
| Дзеці: | Валентын, Зоя, Ніку |
| Адукацыя: | |
| Узнагароды: | |
| |
Прыйшоўшы да ўлады, Нікалае Чаўшэску палегчыў цэнзуру СМІ і адкрыта асудзіў уварваньне Варшаўскага пакту ў Чэхаславаччыну, здабыўшы папулярнасьць. Аднак неўзабаве ягоны таталітарны рэжым стаў самым рэпрэсіўным ва Ўсходнім блёку. З дапамогай тайнай службы Сэкурытатэ Чаўшэску ўсчаў татальнае сачэньне за грамадзянамі, рэпрэсіі і катаваньні, падпарадкаваў СМІ. Правал эканамічнай палітыкі ў 1970-х гадох прывёў да скачку вонкавай запазычанасьці Румыніі. Каб іх пагасіць, у 1982 року Чаўшэску экспартаваў большасьць сельскагаспадарчай і прамысловай прадукцыі, што прывяло да рэзкага падзеньня ўзроўню жыцьця і дэфіцыту харчаваньня, вады, алею, цяпла, электрычнасьці, лекаў, іншых тавараў першай неабходнасьці. На згаршэньне ягонага культу асобы паўплываў таксама нэпатызм і пагаршэньне вонкавых стасункаў, нават з СССР.
У сьнежні 1989 року ў Тымішаары пачалася антыўрадавая дэманстрацыя, расстраляная 17 сьнежня ўрадавымі сіламі. Пасьля гэтага па ўсёй краіне выбухнулі пратэсты. Чаўшэску з жонкай зьляцелі з Бухарэсту, але былі затрыманыя арміяй, якая перайшла на бок паўстанцаў. Суд над Нікалае і Эленай Чаўшэску прызнаў іх вінаватымі ў эканамічным сабатажы і генацыдзе, пасьля чаго яны былі неадкладна расстраляныя 25 сьнежня. Румынская рэвалюцыя стала адзіным гвалтоўным прыкладам скіданьня камуністычнай улады ў дзяржавах сацыялістычнага блёку.
Узнагароды
рэдагаваць- Герой Сацыялістычнай Рэспублікі Румынія (1971)
- Герой Сацыялістычнай Працы Рэспублікі (Румынія, 1964)
- Ордэн Леніна (СССР, 1978)
- Ордэн Карла Маркса (НДР)
- Ордэн «За заслугі перад Фэдэратыўнай Рэспублікай Нямеччына»
- Ордэн Слана (Данія)
- Шаноўны ордэн Бані, Вялікі Крыж
- Каралеўскі Нарвэскі ордэн Сьвятога Оляфа
- Ордэн Ганаровага легіёну (Францыя)