На Чорных лядах

«На чо́рных ля́дах» — апавяданьне Васіля Быкава, прысьвечанае Слуцкаму збройнаму чыну, напісанае ў 1990-х гг. Само апавяданьне зьявілася на сьвет ў 1994 г. У 1995 г., разам з апавяданьнямі «Перад канцом» і «Жоўты пясочак», легла ў аснову аднайменнай кінастужкі.

На Чорных лядах
Жанр:	аповесьць
Аўтар:	Васіль Быкаў
Мова арыгіналу:	беларуская мова
Публікацыя:	1995 год
Папярэдні твор:	Сьцюжа
Наступны твор:	Перад канцом

Сюжэт

У апавяданьні «На чорных лядах» аўтар зьвяртаецца да нядаўняй гісторыі — Слуцкага ўзброенага паўстаньня 1920 г., накіраванага супраць бальшавіцкай акупацыі Беларусі. Восем чалавек, зьнясіленых, бязь ежы й патронаў, адважваюцца на самагубства: яны капаюць сабе агульную магілу й па чарзе кладуцца ў яе. Гэтыя людзі, якія жадалі дабра сабе й свайму народу, сьвядома ідуць на сьмерць не з-за нейкага фанатызму, а кіруюцца гуманістычнай думкай: не «пацягнуць на пакуты іншых, тых, дзеля каго, па сутнасьці, распачалі» паўстаньне. З васьмі чалавек застаўся жыць толькі пятнаццацігадовы Валодзька Сулашчык, якому камандовец даручыў закапаць і зруйнаваць зь зямлёй магілу паўстанцаў. Выратаваньне Валодзькі — надзея на тое, што трагічная самаахвярнасьць паўстанцаў ня згіне бяссьледна ў гісторыі, не забудзецца нашчадкамі. Праз трагедыю герояў твора аўтар паказвае нацыянальную трагедыю, выкрывае зло, што прынёс беларускаму народу бальшавізм.

Цікавосткі

• Прэм’ера аднайменнага фільму павінная была прайсьці празь некаторы час пасьля рэфэрэндуму 1995 року, але так і не адбылася празь зьнікненьне адзінай копіі фільму. Пазьней яна нібы знайшлася, але ў шырокі пракат фільм ужо ня выйшаў. Адбылося толькі некалькі абмежаваных паказаў у Менску й Маскве.
• Нягледзячы на тэматыку, аповесьць (як і згаданыя вышэй) друкуюцца ў шматтомных выданьнях твораў Васіля Быкава.
• У ліпені 2020 року «Беларусьфільм» выклаў у сацыяльных сетках адлічбаваную поўную версію экранізацыі.

Вонкавыя спасылкі

• Пра твор на сайце karotkizmest.by
• «На чорных лядах» на сайце «Беларускай Палічцы»
• «Беларусьфильм» выложил в Сеть фильм о восстании против коммунистов
• Пра твор «На Чорны лядах» на сайце «Архивы Беларуси»
• З’явілася адрэстаўраваная версія фільма «На чорных лядах» (Відэа) (budzma.by)