Мікалай Азбукін

Мікала́й Васі́льевіч А́збукін (1894, Бабруйск — 24 лістапада 1943?) — беларускі географ, краязнавец, публіцыст, дзяяч беларускага нацыянальнага руху.

Мікалай Азбукін лац. Mikałaj Azbukin
Дата нараджэньня	16 (28) ліпеня 1894
Месца нараджэньня	Бабруйск, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	24 лістапада 1943(1943-11-24) (49 гадоў)
Месца вучобы	Фізыка-матэматычны факультэт Санкт-Пецярбурскага ўнівэрсытэту[d] (1917) Бабруйская гімназія[d]
Занятак	краязнавец, эканаміст
Навуковая сфэра	эканоміка
Месца працы	Інстытут беларускай культуры Наш край Цэнтральнае Бюро краязнаўства[d] Навукова-тэрміналагічная камісія[d]
Сябра ў	Беларускае культурна-асьветнае таварыства
Мікалай Азбукін у Вікісховішчы

Біяграфія

Паходзіў зь сям’і патомных дваранаў. У 1912—1917 гадах вучыўся ў Пецярбурскім унівэрсытэце. Пасьля сканчэньня вучобы выкладаў геаграфію і прыродазнаўства ў Бабруйскай гімназіі. Далучыўся да беларускага нацыянальнага руху, чалец камітэту Беларускага культурна-асьветнага таварыства ў Бабруйску. Падчас польскай акупацыі ў 1919 годзе арыштаваны.

Восеньню 1920 году стаў дырэктарам бабруйскай школы імя Янкі Купалы. Увесну 1921 году зноў арыштаваны ўжо савецкімі ўладамі па падазрэньні ў прыналежнасьці да партыі беларускіх эсэраў. З 1921 году працаваў у Менску: у Навукова-тэрміналягічнай камісіі Наркамасьветы БССР, у Інстытуце беларускай культуры, з 1929 году на катэдры геаграфіі БелАН.

У кнізе «Географія Эўропы» трактаваў Беларусь як самадастатковую краіну. Адзін з галоўных арганізатараў краязнаўчага руху ў Беларусі, сакратар Цэнтральнага бюро краязнаўства, першы рэдактар часопіса «Наш край». У пачатку 1928 году ў БССР існавала ўжо 301 краязнаўчая арганізацыя, якія аб’ядноўвалі 10 510 чалавек. Імклівае пашырэньне краязнаўчага руху, глыбока патрыятычнага па сутнасьці, выклікала занепакоенасьць камуністычных уладаў, і на краязнаўцаў абрынуліся рэпрэсіі. М. Азбукін быў арыштаваны 21 ліпеня 1930 году па абвінавачаньні ў прыналежнасьці да «Саюзу вызваленьня Беларусі» і па пастанове Калегіі АДПУ СССР ад 10 красавіка 1931 году высланы ў Налінск на 5 гадоў. Ёсьць зьвесткі, што зноў быў асуджаны ў 1937 годзе. Загінуў у 1943 годзе ў зьняволеньні. Паводле сьведчаньня Ю. Бібілы, расстраляны нібыта за спробу перайсьці мяжу на поўдні СССР. Рэабілітаваны 15 лістапада 1957 году Вярхоўным судом БССР.

Бібліяграфія

Асноўныя працы прысьвечаныя вывучэньні геаграфіі Беларусі і іншых краінаў.

• Географія Эўропы. М.; Л., 1924 (у сааўтарстве з А. Смолічам);
• Азбукін М. В. Нашы мястэчкі (Матэрыялы да геаграфічнага слоўніка) // Наш край. 1925. № 2-3.
• Мястэчка Шацак // Наш край. 1927, № 1.
• Азбукін М. В., Смоліч А. А. Географія па-заэўрапейскіх краёў. — Менск, 1925 (у суаўтарстве з А. Смолічам)
• Азбукин Н. В. Населенные местности Западной Белоруссии // Западная Белоруссия. Сб. статей. Мн. 1927. 211 с — С. 171—194
• Азбукін М. В. Школьная карта Беларусі. — Менск, 1925 (разам з А. Смолічам)
• Азбукін М. Паселішчы гарадскога тыпу ў БССР / Матар’ялы да геаграфіі і статыстыкі Беларусі / Пад рэд. А. Смоліча. Т1. Мн. 1928.

Літаратура

• Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.