Маскоўскі мэханізм АБСЭ
Маско́ўскі мэхані́зм АБСЭ — мэтад работы АБСЭ ў галіне чалавечага вымярэньня з ініцыятывы дзяржаваў-удзельніц. Улучае стварэньне місіяў экспэртаў або дакладчыкаў для работы з уставай з чалавечым вымярэньнем у пэўнай дзяржаве. Экспэрты і дакладчыкі ня могуць быць прызначэнцамі, грамадзянамі або рэзыдэнтамі адпаведнай дзяржавы ці дзяржаваў-ініцыятараў місіі.
Мэханізм можа быць запушчаны:
- самой адпаведнай дзяржавай з уласнай ініцыятывы або на запыт іншай дзяржавай-удзельніцай (у гэтых выпадках дзяржава сама абірае экспэртаў);
- шасьцю дзяржавамі-ўдзельніцамі (у выпадку, калі адпаведная дзяржава ў адказ на зроблены запыт не сфармавала місію экспэртаў або ініцыятары лічаць, што пытаньне не было разгледжанае ў выніку накіраваньня місіі экспэртаў) — замест экспэрта ў дадзеным выпадку дзяржавы-ініцыятары прызначаюць дакладчыка. Адпаведна дзяржава мае права прызначыць судакладчыка, які разам з прызначаным ініцыятарамі дакладчыкам абірае трэцяга судакладчыка (пры рознагалосьсях трэцяга судакладчыка прызначае ўпаўнаважаны на тое Саветам міністраў орган АБСЭ), аднак не абавязаная гэтага рабіць;
- дзесяцьцю дзяржавамі-ўдзельніцамі — без папярэдніх перамоваў з адпаведнай дзяржавай, але з выкананьнем ягонага права прызначаць судакладчыка;
- Кіроўнай радай (колішні Камітэт старэйшых службовых асобаў) ці Пастаяннай радай (колішні Пастаянны камітэт).
Мэханізм уведзены Маскоўскім дакумэнтам Канфэрэнцыі па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе ў 1991 року ў разьвіцьцё Венскага мэханізму[1], які прадугледжваў двухбаковы сустрэчы і абмен інфармацыяй па тэматыцы чалавечага вымярэньня.
Экспэрты абіраюцца з асаблівага сьпісу, куды іх прызначаюць дзяржавы-ўдзельнікі. Дзеля работы мэханізму патрэбныя ня меней за 45 экспэртаў. Празь недахоп экспэртаў у 2016—2017 роках мэханізм быў нядзеяздольны[2].
Маскоўскі мэханізм прымяняўся дзевяць разоў[3] у дачыненьні:
- паведамленьняў пра напады на і зьверствы ў дачыненьні да бяззбройных цывільных асобаў у Харватыі ды Босьніі і Герцагавіне (1992) з ініцыятывы 13 удзельніц КБСЭ;
- Эстоніі (1992) з уласнай ініцыятывы;
- Малдовы (1993) з уласнай ініцыятывы;
- Сэрбіі і Чарнагорыі (1993) з ініцыятывы Камітэту старэйшых службовых асобаў;
- вайсковай апэрацыі НАТО ў былой Саюзнай Рэспубліцы Югаславіі (1999) з ініцыятывы Расеі[2];
- Туркмэністану (2002—2003) з ініцыятывы 10 удзельніц АБСЭ[4];
- Беларусі (2011) з ініцыятывы 14 удзельніц АБСЭ[5];
- Расеі (2018) з ініцыятывы 16 удзельніц АБСЭ[6][7][8];
- Беларусі (2020) з ініцыятывы 17 удзельніц АБСЭ[9][10].
Туркмэністан[11], Беларусь[12] і Расея[13] выказвалі крытыку ў дачыненьні прымяненьня да іх Маскоўскага мэханізму.
КрыніцыРэдагаваць
- ^ Венский механизм(рас.). Арганізацыя па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе (1 сьнежня 1989). Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ а б Janice Helwig, Erika Schlager. (18 ліпеня 2017) The OSCE Moscow Mechanism. Theory and Practice(анг.) (pdf). Камісія па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе(d). Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ Human dimension mechanisms(анг.). Арганізацыя па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе. Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ OSCE Rapporteur's Report on Turkmenistan(рас.). Арганізацыя па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе (12 сакавіка 2003). Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ Эммануэль Деко. (28 траўня 2011) [photos.state.gov/libraries/osce/242783/misc_pdfs_2011/MoscowMechanismReport_RUS.pdf Доклад докладчика ОБСЕ по Беларуси](рас.) Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ U.S. Mission OSCE. (1 лістапада 2018) Human Rights in Chechnya: 16 OSCE Countries Invoke Moscow Mechanism(анг.) Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ США и ОБСЕ потребуют от РФ расследовать нарушения прав человека в Чечне(рас.). Deutsche Welle (2 лістапада 2018). Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ Wolfgang Benedek. (20 сьнежня 2018) OSCE Rapporteur’s Report under the Moscow Mechanism on alleged Human Rights Violations and Impunity in the Chechen Republic of the Russian Federation(анг.). Арганізацыя па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе. Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ OSCE’s Moscow Mechanism invoked to examine alleged human rights violations in Belarus(анг.). Арганізацыя па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе (18 верасьня 2020). Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ Wolfgang Benedek. (5 лістапада 2020) OSCE Rapporteur’s Report under the Moscow Mechanism on Alleged Human Rights Violations related to the Presidential Elections of 9 August 2020 in Belarus(анг.). Арганізацыя па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе. Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ Об отчёте докладчика Э. Деко(рас.) Google Docs. Дэлегацыя Туркмэністану ў АБСЭ (10 сакавіка 2003). Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ Выступление Постоянного представителя Республики Беларусь при ОБСЕ А.Сычёва на заседании Постоянного совета ОБСЕ(рас.). Міністэрства замежных справаў Рэспублікі Беларусі. Праверана 27 лістапада 2020 г.
- ^ Комментарий Департамента информации и печати МИД России в связи с запуском в отношении Российской Федерации «московского механизма» ОБСЕ(рас.). Міністэрства замежных справаў Расейскай Фэдэрацыі (2 лістапада 2018). Праверана 27 лістапада 2020 г.
ЛітаратураРэдагаваць
- Обязательства ОБСЕ в области человеческого измерения: Сборник документов в тематическом порядке. — 2-е издание. — 2006 Т. 1. — ISBN 83-60190-08-9