Дзясятаглаў
Дзясятагла́ў, Бі́блія Мацьве́я Дзяся́тага[1], Су́прасьлеўскі збо́рнік[2] — біблійны рукапіс, напісаны кнігапісцам з Таропца Мацьвеем Дзясятым (Мацьвеем Іванавічам) у 1507 року ў Супрасьлеўскім манастыры.
| |
| Мацьвей Дзясяты | |
| Дзясятаглаў, 1502—1507 | |
| пэргамэнт, рукапіс. | |
| Расейская нацыянальная бібліятэка, Пецярбург |
Зьмест рэдагаваць
Рукапіс уяўляе сабой звод кніг Бібліі. Зьяўляецца другім усходнеславянскім (пасьля Генадзеўскай Бібліі 1499) поўным зводам біблійных кніг[3].
Складаецца з 545 аркушаў вялікага фармату (30,7×19,5 см), якія зьмяшчаюць большасьць кніг Старога і ўвесь Новы Запавет. Акрамя Бібліі, у Дзясятаглаве ёсьць Месяцаслоў.
На кожнай старонцы па 35 радкоў тэксту. На палёх шматлікія пазнакі перапісчыка і пазьнейшых уладальнікаў. Рукапіс сьпісаны цудоўным каліграфічным почыркам перапісчыка карычневым і чырвоным атрамантам, а ў Новым Запавеце яшчэ й золатам і сіняй фарбай. Пры гэтым золата выкарыстоўваецца для цытатаў са Старога Запавету і вылучэньня словаў і вучэньняў Ісуса Хрыста, а сіняй фарбай напісаныя рэмаркі, што ўводзяць простую мову.
На апошнім аркушы зьмешчаная прыпіска перапісчыка з падрабязнай аўтабіяграфіяй пад назваю «О напісавшем кнігі сія». Адтуль становіцца вядома, што Мацьвей быў дзясятым дзіцем у сям’і (адсюль ягоная мянушка Дзясяты)[2].
У кнізе прысутнічае мініятура рэдкага сюжэту з пэрсаніфікацыяй Сафіі — мудрасьці Божай.
Мінуўшчына рэдагаваць
Ідэя скласьці поўны збор кніг Бібліі на славянскай мове паходзіла зь вялікакняскага двара. Дзеля гэтага ў Вільню для працы над рукапісам быў прыцягнуты выхадзец з Маскоўскай Русі, спрактыкаваны кнігапісец Мацьвей Дзясяты. Праца цягнулася шэсьць гадоў (1502—1507), пад час якіх памёр замоўца — вялікі літоўскі князь Аляксандар, і Мацьвей сканчаў працу ўжо ў Супрасьлі.
Захоўваўся ў Супрасьлеўскім манастыры. У сярэдзіне XIX стагодзьдзя трапіў у асабістую бібліятэку япіскапа Паўла Дабрахотава, пасьля якога перайшоў у валоданьне акадэміка Сразьнеўскага. У 1910 року разам са зборамі Сразьнеўскага рукапіс трапіў у бібліятэку пецярбурскай Акадэміі навук.
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Прэс-служба (24 кастрычніка 2007) 500 гадоў Бібліі ў Беларусі (рас.) Навіны. Расейская нацыянальная бібліятэка. Праверана 26 ліпеня 2013 г.
- ^ а б Юрий Лабынцев, Лариса Щавинская. 2001. С. 67.
- ^ Юрий Лабынцев, Лариса Щавинская. 2001. С. 68.
Літаратура рэдагаваць
- Ромодановская В.А. Геннадиевская библия 1499 г. и Супрасльский сборник Матфея Десятого: Маргиналии как источник для определения латинского оригинала / Ответ. ред. академик Н.Н. Покровский // Поэтика русской литературы в историко-культурном контексте. — Новосибирск: Наука, 2008. — С. 194—211.
- Юрий Лабынцев, Лариса Щавинская. Библия в западнобелорусской монастырской среде XV-XIX вв. // Любоў Уладыкоўская-Канаплянік Хрысціянства і беларуская культура. Матэрыялы III Міжнароднага кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый». — Мн.: Грамадскае аб’яднаньне «Міжнародная асацыяцыя беларусістаў», Нацыянальны навукова-асветніцкі цэнтр імя Ф.Скарыны, 2001. — С. 61—74. — ISBN 985-6638-19-4.
Вонкавыя спасылкі рэдагаваць
- Мікалай Мікалаеў, загадчык Аддзелу рэдкіх кніг Расейскай нацыянальнай бібліятэкі. Пачаткі каліграфічнай ілюмінацыі Бібліі ў Беларусі (рас.)