Гантэр Томпсан

Гантэр Стоктан Томпсан (18 ліпеня 1937, Луісьвіл, штат Кентукі, ЗША — 20 лютага 2005, Ўудзі Крык, штат Каларада) — амэрыканскі пісьменьнік і журналіст. Гантэра Томпсана лічаць заснавальнікам ґонза-журналістыкі, адметнай рысай якой ёсьць увядзеньне рэпартэра ў самы гушчар падзеяў да такой ступені, што ён сам робіцца цэнтральнай фіґурай апавяданьня. Томпсан таксама вядомы сваёй прыхільнасьцю да алькаголю, ЛСД, мэскаліну, какаіну (і іншым рэчывам); ягонай любоўю да пальнай зброі; сваёй закасьцянелай нянавісьцю да Рычарда Ніксана; ды пагардай да аўтарытарызму. Пакутваючы ад спохвата, Гантэр скончыў жыцьцё самагубствам у 2005, ва ўзросьце 67 гадоў.

Гантэр Томпсан
Hunter Thompson
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Гантэр Стоктан Томпсан
Нарадзіўся	18 ліпеня 1937(1937-07-18)[…] Луісьвіл, Кентукі, ЗША
Памёр	20 лютага 2005(2005-02-20) (67 гадоў) Ўудзі Крык[d], Піткін (акруга)[d], Каларада, ЗША
Пахаваны	Cave Hill Cemetery[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, журналіст
Гады творчасьці	1967 — 20 лютага 2005
Жанр	ґонза-журналістыка
Мова	ангельская мова
Значныя творы	«Страх і нянавісьць у Лас-Вэгасе»
Подпіс
Гантэр Томпсан у Вікісховішчы

Раньнія гады

Томпсан нарадзіўся ў Луісьвіле (Кентукі). Ён быў першым з трох сыноў у Джэка Робэрта Томпсана і Вэрджыніі Рэй Дэйвісан. Бацька Гантэра Томпсана быў вэтэранам Першай сусьветнай вайны, а маці працавала ў кнігарні. Ягоныя бацькі пазнаёміліся ва Ўнівэсытэце Кентукі ў верасьні 1934 і пабраліся шлюбам 2 лістапада 1935. 2 сьнежня 1943 году, калі Томпсану было 6 гадоў, ягоная сям’я асталявалася на 2437 Рэнсдэл Авэню, што ў Трохкутніку Чэрокі. 4 ліпеня, калі Томпсану ўжо было 14 гадоў, ягоны бацька ва ўзросьце 58 гадоў памёр ад міястэніі. Па сьмерці Джэк пакінуў трох сыноў: Гантэра, Дэйвісана і Джэймза — на выхаваньне іхняй маці, якая стала «буйнай алкагалічкай».

Служба ў войску

Гантэр быў арыштаваны ў 1956 годзе за рабаваньне. Пасьля таго, як ён разьбіў грузавік для дастаўкі, які належаў яго працадаўцу, ён уступіў у шэрагі Вайскова-паветраных сілаў ЗША яшчэ да абавязковага вайсковага закліку. Пасьля працы ў дэпартамэнце інфармацыйнай службы на авіябазе Эглін у Фларыдзе ў 1956 годзе, ён стаў спартовым рэдактарам уласнай ґазэты базы «Галоўны кур’ер». Ён таксама пісаў у некалькі мясцовых ґазэт, што было супраць правілаў паветраных сіл.

Ён сышоў у адстаўку ў 1958 як пілёт другой клясы з рэкамэндацыяй аб раньняй адстаўцы ад ягонага камандзіра. «Такім чынам, гэты пілёт, пры тым таленавіты, не будзе перасьледаванны паліцыяй» — У. З. Эванс, начальнік інфармацыйнай службы напісаў у Энглінскі галоўны офіс — «Часам яго мяцежная і напышлівая пазыцыя, быццам, перадаецца на іншых лётчыкаў у штаце» Пасьля Ваенна-паветраных сіл ён пераехаў у Нью-Ёрк і па салдацкім білі аб правах стаў наведваць школу асноўных дысцыплін пры калюмбійскім унівэрсытэце, дзе ён наведваў заняткі па кароткім аповядзе.

На працягу гэтага часу ён нядоўга працаваў у часопісе The Time за 50 даляраў у тыдзень. Падчас працы ён перадрукоўваў на машынцы «Вялікі Гэтсбі» Ф. Скота Фіцджэральда і «Бывай зброя» Эрнэста Гэмінгўэя, тлумачачы, што ён жадае пазнаць пісьменьніцкі стыль аўтараў. У 1956 годзе Time звольніла яго за непадпарадкаваньне. Пазьней у тым годзе ён працаваў рэпартэрам для Middletown Daily Record у Нью-Ёрку. Ён быў звольнены з гэтай працы пасьля разбурэньня аўтамата зь лядзяшамі і бойкі з уладальнікам мясцовага рэстарана, які быў разносчыкам улётак.

У 1960 Томпсан пераехаў у Сан-Хуан, Пуэрта-Рыка, каб прыняць працу ў спартовым часопісе El Sportivo, які неўзабаве зачыніўся. Але пераезд у Пуэрта-Рыка дазволіў Томпсану зьдзейсьніць вандраваньне па Карыбскім моры і Паўднёвай Амэрыцы, робячы незалежныя артыкулы для некалькіх Амэрыканскіх Штодзённых газэт. Знаходзячыся ў Пуэрта-Рыка, ён пасябраваўся з журналістам Ўільямам Кэнэдзі. Томпсан гэтак жа пабываў Паўднёва-амэрыканскім карэспандэнтам для штотыднёвіка Dow Jones «National Observer». На працягу васьмі месячнага пэрыяду ў 1961 ён жыў і працаваў ахоўнікам і наглядчыкам у Big Sur Hot Springs перад тым, як яно стала Эзалінскім інстытутам. Жывячы ў Сан-Францыска ў 1960-х, Томпсан атрымаў доктарскую ступень у Багаслоўі ад паштовай царквы.

На працягу гэтага часу Томпсан напісаў два раманы («Прынц Джуэлфіш» і «Ромавы дзёньнік») і прапанаваў выдаўцам мноства кароткіх аповядаў. «Ромавы дзёньнік» быў, у выніку, апублікаваны ў 1998 годзе пасьля таго, як Томпсан набыў вядомасьць. Пазьней Кэнэдзі адзначыў, што яны абодва з Томпсанам былі няўдалымі раманістамі, якія зьвярнуліся да журналістыкі, каб зарабіць на жыцьцё.

9 траўня 1963 году ён ажаніўся са сваёй даўняй дзяўчынай Сандры Канклін (яна ж Сэндзі Канклін Томпсан, цяпер Сандзі Райт). 23 сакавіка 1964 году ў іх нарадзіўся сын Хуан Фіцджэральд Томпсан. Пара спрабавала завесьці дзіцей 5 разоў: тры выкідышы і двое памерлі неўзабаве пасьля нараджэньня. У нэкралёгу Гантэру ў артыкуле 970 у «Ролінґ Стоўнз», Сэндзі напісала: «Я жадаю пацьвердзіць, што мы з Гантэрам страцілі пяцёх дзяцей — дваіх паўнавартасных дзяцей і траіх выкідышаў… Я так жадала яшчэ Гантэраў! Адзін з найлепшых дарункаў з усіх, якія рабіў мне Гантэр… Сара, наша паўнавартаснае васьміфунтавае малое пражыло каля 12 гадзін. Я ляжала тамака ў Лякарні Аспэнскай Даліны, чакаючы, і калі я ўбачыла твар доктара, ён быў невыносным. Я думала, што здурэю. Гантэр схіліўся да майго ложка і сказаў: „Сэндзі, калі ты жадаеш наведацца на той бок — давай, толькі ведай, што ты нам з Хуанам насамрэч патрэбная“ — і я вярнулася». Пасьля 19 гадоў сумеснага жыцьця і 17 гадоў шлюбу, Гантэр і Сэндзі разьвяліся ў 1980 годзе, застаючыся добрымі сябрамі да самой сьмерці Гантэра.

У 1965 годзе рэдактар The Nation Кэры Макўільямз прапанавала Томпсану пісаць гісторыі, заснаваныя на яго досьведзе пра банду байкераў «Анёлы пекла» (Hell’s Angels). Перад гэтым Томпсан правёў год, жывячы і катаючыся разам з «Анёламі пекла», але іхнія дачыненьні разваліліся, калі байкеры западозрылі, што Томпсан робіць грошы на сваім пісьменьніцтве. Банда запатрабавала дзель прыбытку, і, у выніку, Томпсана зьбілі або «здратавалі», як кажуць «Анёлы». Пасьля таго, як The Nation апублікаваў артыкул (17 траўня 1965), Томпсан атрымаў некалькі прапановаў на напісаньне кнігі, і Random House выдаў у цьвёрдым пераплёце «Hells Angels: The Strange and Terrible Saga of the Outlaw Motorcycle Gangs» у 1966 годзе.

Сьпелыя гады

Большасьць лепшых прац Томпсана было апублікавана ў часопісе Rolling Stones, яго першым артыкулам, надрукаваным у часопісе была «Улада фрыкаў у горах», артыкул, які апісвае ягоную спробу атрымаць пасаду шэрыфа акругі Піткін, Каларада ад партыі «Улада фрыкаў». Томпсан патрываў няўдачу на выбарах, запусьціўшы плятформу, якая прапагандуе дэкрыміналізацыю наркотыкаў (але толькі для выкарыстаньня, не для гандлю, бо ён не ўхваляе спэкуляцыі), перакопваючы вуліцы і ператвараючы іх у зьдзірванелыя пешаходныя алеі, выступаючы супраць любога будынка досыць высокага, каб зачыніць выгляд на горы і пераназываючы Асьпен, штат Каларада ў «Горад Жірдяев» — у дзейснага шэрыфа-рэспубліканца, з кім ён супернічаў, была стрыжка вожыкам, што заахвоціла Томпсана пагаліцца нагала і зьвярнуцца да яго апазыцыі такім чынам: «мой доўгавалосы апанент».

Томпсан працягнуў працу палітычным карэспандэнтам для Rolling Stones. Дзьве яго кнігі, «Fear and Loathing in Las Vegas» і «Fear and Loathing on the Campaign Trail '72» былі ўпершыню апублікаваныя ў ім.

Апублікаваная ў 1971, «Страх і агіда ў Лас-Вэгасе: вар’яцкая паездка ў сэрца Амэрыканскай Мары» — гэта справаздача ад першай асобы журналіста (Сам Томпсан пад псэўданімам «Раўль Дук») аб паездцы ў Лас-Вэгас з «300-фунтовым самоанскім» адвакатам «Доктарам Гонза» (герой, прыдуманы сябрам Томпсана, амэрыканскім мексыканцам (чыкана) адвакатам Оскарам Зэта Акоста), каб асьвятліць легендарную гонку на матацыклах «Мінт 400», а затым паліцэйскую наркаканфэрэнцыю. Падчас паездкі, яны з адвакатам займаюцца пошукам Амэрыканскай Мары, стала знаходзячыся пад узьдзеяньнем наркотыкаў. «Багажнік нашай машыны нагадваў перасоўную паліцэйскую наркалябараторыю. У нас у распараджэнні апынулася дзьве кайстры травы, семдзясят пяць шарыкаў мэскална, пяць прамакатак лютай кіслаты, сальніца зь дзірачкамі, поўная какаіну, і цэлы міжгаляктычны парад плянэт усякіх стымулятараў, транка ў, в і згуноў, хохотунда… а таксама кварта текілы, кварта рому, скрыня Бадвайзера, пінта волкага эфіру і два тузіны ам ла». Ральф Стэдман, які супрацоўнічаў з Томпсанам у некалькіх праектах, пасадзейнічаў са свайго боку пяром экспрэсіяніста і ілюстрацыямі тушшу.

«Fear and Loathing on the Campaign Trail '72» — гэта збор артыкулаў у Rolling Stones, якія ён пісаў, пакуль асьвятляў перадвыбарную кампанію прэзыдэнта Рычарда М. Ніксана і яго няўдачлівага апанэнта, сэнатара Джорджа Макгавэрна. Кніга акцэнтаваная ў асноўным на папярэдніх выбарах дэмакратычнай партыі (Ніксан, які займаў пост у той момант, правёў невялікую працу над кампаніяй) і яе правале, дзякуючы расколу паміж рознымі кандыдатамі; Макгавэрна ўсхвалялі, у той час як Эд Маскі і Г’юбэрт Гэмфрі былі абсьмяяныя. Томпсан імкнуўся стаць цьвёрдым крытыкам Ніксана, як на працягу, так і пасьля яго прэзыдэнцтва. Пасьля сьмерці Ніксана ў 1994 годзе, Томпсан выдатна апісаў яго ў Rolling Stones як чалавека, які «можа паціснуць табе руку і ўсадзіць нож у сьпіну адначасова» і ён казаў «яго дзелавыя паперы варта спусьціць па адной з тых адчыненых сьцёкавых кранаў, што ўліваюцца ў акіян на поўдні Лос-Анджэлесу. Ён быў сьвіньнёй, а не чалавекам і разявакам, а не прэзыдэнтам. Ён быў злым чалавекам — злым у тым сэнсе, што толькі тыя, хто верыць у фізычнае існаваньне Д’ябла могуць яго зразумець».

Позьнія гады

На працягу 1980х і 1990х, Томпсан працягваў зрэдку пісаць у Rolling Stones і напісаў кароткі раман пад назовам Праклён Гаваяў аб распусным гавайскім адпачынку, які быў падрабязна ілюстраваны Ральфам Стэдманам.

Вялікая частка яго літаратуры выпушчанай пасьля 1980 году прыняло форму 4-х тамоў кнігі, званай «The Gonzo Papers». Тамы ўяўлялі сабой вялікую складанку старых артыкулаў у Rolling Stones і іншых цяжка даступных прац Томпсана, напісаных у 1960-х і 1970-х, кніга таксама ўлучыла ў сябе некаторыя новыя і/або раней не апублікаваныя кароткія гісторыі і нарысы. Хтосьці крытыкаваў Томпсана, маўляў ён пасьля «Страху і агіды’72» проста паўтарае або эксплюатуе свае ранейшыя працы. Сам Томпсан адзначае перараджэньне ва ўводзінах да першага тому «Вялікае паляваньне на акул», дзе ён апісвае думкі аб суіцыдзе і аб’яўляе, што стары Гантэр Томпсан памёр.

Адна з апошніх кніг Томпсана, «Царства страху», якая выйшла ў 2003 і ўтрымоўвальная самы новы матэрыял, гэта злы камэнтар да што сыходзіць Амэрыканскага Стагодзьдзя. Томпсан гэтак жа вёў спартовую інтэрнэт-калёнку Hey, Rube, for ESPN «Page 2,», якая пазьней была сабраная ў кнігу Hey Rube : Blood Sport, the Bush Doctrine, and the Downward Spiral of Dumbness Modern History from the Sports Desk (2005). Гэтак жа, часам ён езьдзіў зь лекцыямі, адзін раз з Джонам Бэлушы. Томпсан захапляўся агнястрэльнай зброяй і быў адчайным энтузіястам зь вялікай калекцыяй ручной зброі, вінтовак, драбавікоў, газавай зброі, аўтаматычнага і паўаўтаматычным зброі і практычна ўсіх выглядаў выбухоўкі, вырабленай у прамысловых або сямейніках умовах, вядомых чалавеку.

Брат Томпсана Джэймз (нарадзіўся ў 1949 і памёр ад ускладненьняў Сьніду ў 1994) казаў, што Томпсан абражаў яго з-за гомасэксуальнасьці, і яны ніколі не былі блізкія. Джэймз жаліўся на цяжкую ношку неабходнасьці заляцацца за якая п’е маці на працягу доўгіх гадоў, пакуль Хантэр быў далёка, уключаючы абавязак пэрыядычна выклікаць таксі, каб падняць яе з тратуара, на якім яна высякалася. Хантэр ажаніўся зь ягонай даўняй асыстэнткай Анітай Бэжмук 24 красавіка 2003.

Сьмерць

Томпсан памёр у сваім добра ўмацаваным жыльлі ў Ўудзі Крык, Каларада, у 5:42 раніцы 20 лютага 2005, ад стрэлу самому сабе ў галаву. Яму было 67 гадоў.

Сын Томпсана (Хуан), ятроўка (Джэніфэр Вінкел Томпсан) і ўнук (Ўіл Томпсан) гасьцявалі ў яго на выходных падчас самагубства. Ўіл і Джэніфэр былі ў суседнім пакоі, калі яны пачулі стрэл, тым ня менш, стрэл быў прыняты за ўпалую кнігу і яны працягнулі свае зносіны, перш, чым праверыць; «Вінкель Томпсан працягвала гуляць у 20 пытаньняў з Уілам, Хуан працягваў фатаграфаваць» Томпсан сядзеў за сваёй друкаванай машынкай са словам «дараднік», напісанай у цэнтры другой старонкі. Яны паведамілі ў прэсу, што ня вераць, што яго самагубства было выклікана адчаем, а было добра-абдуманым актам пасьля мноства хваравітых мэдыцынскіх працэдур. Жонка Томпсана, Аніта, якая падчас сьмерці мужа знаходзілася ў спартзалі, размаўляла з Томпсанам па тэлефоне, калі ён завяршыў сваё жыцьцё.

Мастак і сябар Ральф Стэдман напісаў: «…25 гадоў назад ён сказаў мне, што ён адчуў бы сябе сапраўды ў пастцы, калі б ня ведаў, што можа забіць сябе ў любы момант. Я ня ведаю, адвага гэта або дурасьць або што яшчэ, але гэта было непазьбежна. Я думаю, праўда, якая аб’ядноўвала ўсё, што ён пісаў, у тым, што ён меў на ўвазе менавіта тое, што ён казаў. Калі для Вас гэтае паданьне, што ж, добра. Калі вы думаеце, што гэта неяк адукавала вас, што ж, гэта яшчэ лепш. Калі вы варожыце, ці адправіўся ён у рай або пекла — будзьце ўпэўненыя, ён праверыць іх абодвух, высьвятліць да каго зь іх адправіўся Рычард Мілхаус Ніксан — і адправіцца туды. Ён ніколі не трываў нуды. Але тамака павінен быць і футбол таксама — і паўліны…»

Праз 3 месяцы Rolling Stones выпусьціў тое, што было абвешчана апошнімі словамі Томпсана, напісанымі маркерам за чатыры дні да яго сьмерці. Цыдулка была азагалоўленая «Футбольны сэзон скончаны»: «Ніякіх больш гульняў. Ніякіх бомбаў. Ніякіх шпацыраў. Ніякай весялосьці. Ніякага плаваньня. 67. Гэта на 17 гадоў больш, чым 50. На 17 больш, чым я патрабаваўся або жадаў. Сумна. Я заўсёды зласьлівы. Ніякай весялосьці ні для каго. 67. Ты становісься прагным. Паводзь сябе на свой век. Паслабся — Будзе не балюча».

Кнігапіс

• Hell’s Angels. A Strange and Terrible Saga of the Outlaw Motorcycle Gangs (1967)
• Fear and Loathing in Las Vegas. A Savage Journey to the Heart of the American Dream (1971)
• Fear and Loathing: On the Campaign Trail '72 (1973)
• The Curse of Lono (1984)
• Generation of Swine: Tales of Shame and Degradation in the 80s (1989)
• Songs of the Doomed: More Notes on the Death of the American Dream (1990)
• The Great Shark Hunt: Strange Tales from a Strange Time (1991)
• Better than Sex (1995)
• The Proud Highway: Saga of a Desperate Southern Gentleman (1998)
• The Rum Diary. A Novel (1999; напісаная 1959)
• The Fear and Loathing Letters (2000)
• Screwjack. A Short Story (2000)
• Fear and Loathing in America. The Brutal Odyssey of an Outlaw Journalist (2001)
• Kingdom of Fear: Loathsome Secrets of a Star-Crossed Child in the Final Days of the American Century (2003)
• Hey Rube: Blood Sport, the Bush Doctrine and the Downward Spiral of Dumbness (2004)

Экранізацыі твораў

• Дзе блукае тур (1980)
• Страх і нянавісьць у Лас-Вэгасе (1998)
• Ромавы дзёньнік (2009)