Аўн Сан Су Чжы

Аўн Сан Су Джы (бірм.: အောင်ဆန်းစုကြည်; нарадзілася 19 чэрвеня 1945) — м’янманская палітычная дзяячка, лідарка апазыцыі вайсковай хунты, ляўрэатка Нобэлеўскай прэміі міру (1991).

Аўн Сан Су Чжы
па-бірманску: အောင်ဆန်းစုကြည် па-ангельску: Aung San Suu Kyi
Міністар па справах прэзыдэнта М’янмы[d]
з 30 сакавіка 2016
Міністар замежных справаў М’янмы[d]
30 сакавіка 2016 — 1 лютага 2021
Папярэднік	Wunna Maung Lwin[d]
Наступнік	Wunna Maung Lwin[d]
Міністар адукацыі М’янмы[d]
30 сакавіка 2016 — 5 красавіка 2016
Міністар энэргетыкі М’янмы[d]
30 сакавіка 2016 — 5 красавіка 2016
State Counsellor of Myanmar[d]
6 красавіка 2016 — 1 лютага 2021
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася:	19 чэрвеня 1945(1945-06-19)[…] (79 гадоў) Янгон, Брытанская Бірма[d]
Партыя:	Нацыянальная ліга за дэмакратыю[d]
Сужэнец:	Майкл Эйрыс[d]
Дзеці:	Аляксандар Эйрыс[d] і Кім Эйрыс[d]
Бацька:	Аўн Сан[d]
Маці:	Кхін Чжы[d]
Адукацыя:	Жаночы каледж імя лэдзі Шры Рам[d] (1964) Агульнаадукацыйная школа №1 у Дагоне[d] Каледж Сэнт-Г’ю[d] (1967) Школа дасьледаваньняў Усходу і Афрыкі Лёнданскага ўнівэрсытэту[d] (невядома) Унівэрсытэт Дэлі[d] Convent of Jesus and Mary[d]
Узнагароды:	прэмія імя Андрэя Сахарава (1990 — 2020) Прэмія імя Торальфа Рафта[d] (1990) міжнародная прэмія Сымона Балівара[d] (1992) Wallenberg Medal[d] (2011) Залаты мэдаль Кангрэсу ЗША[d] (19 верасьня 2017) прэмія Вацлава Гаўла за творчае іншадумства[d] (травень 2012) прэмія Уляфа Пальмэ[d] (2005) UNESCO-Madanjeet Singh Prize[d] (2002) прэмія Чатырох свабод — Свабода ад страху[d] прэмія Чатэм-Гаўс[d] (2011) мэдаль Джузэпэ Моты[d] (2013) прэмія Гванджу ў галіне правоў чалавека[d] Амбасадар сумленьня[d] (2009) міжнародная прэмія Каталёніі[d] (2008) honorary Canadian citizenship[d] (2007) Срэбны памятны мэдаль Сэнату[d] (2013) Humanitarian of the Year[d] (2016) ганаровы доктар Ганконгскага ўніверсітэта[d] прэмія імя Джавагарлала Нэру[d] (1993) прэмія Свабоды[d] (1995) ганаровы доктар Брусэльскага вольнага ўнівэрсытэту[d] (1994) Прэмія сусьветнага грамадзяніна[d] (2012)
Аўн Сан Су Чжы ў Вікісховішчы

Нарадзілася ў Рангуне, дачка лідэра руху за незалежнасьць Бірмы Аўн Сана, забітага ў 1947 годзе. Аўн Сан Су Джы пакінула Бірму ў 1960 годзе, скончыла Оксфардзкі ўнівэрсытэт, жыла ў Ангельшчыне.

У 1972 годзе выйшла замуж за тыбэтоляга Міхаэля Эйрыса. У іх нарадзілася двое сыноў.

У 1988 годзе вярнулася ў Бірму. У верасьні 1988 году стала адным зь лідэраў апазыцыйнай Нацыянальнай лігі за дэмакратыю. На выбарах у траўні 1990 году НЛД атрымала больш за 80 % месцаў у парлямэнце М’янмы, аднак кіруючы рэжым ігнараваў вынікі выбараў. Ляўрэат прэміі памяці прафэсара Таролфа Рафта (1990). У кастрычніку 1991 году Аўн Сан Су Джы стала ляўрэатам Нобэлеўскай прэміі міру, аднак улады не дазволілі ёй выехаць за мяжу, каб атрымаць узнагароду. З 1989 па 1995 і з 2000 па 2002 знаходзілася пад хатнім арыштам. У траўні 2003 году зноў была арыштаваная, пазьней зьмешчаная пад хатні арышт, які падоўжыўся на гэты раз да 13 лістапада 2010 году. Аўн Сан Су Джы прысьвечана песьня «Walk On» групы U2.

У 2008 годзе ўзнагароджана найвышэйшай узнагародай ЗША — Залатым мэдалём Кангрэса.

У 2018 годзе Міжнародная праваабарончая арганізацыя Amnesty International пазбавіла Аун Сан Су Джы сваёй найвышэйшай узнагароды «Пасланец сумленьня» з-за генацыду мусульман. Генэральны сакратар Amnesty International Кумі Найду заявіў, што Аун Сан Су Джы «не выкарыстоўвала свой палітычны і маральны аўтарытэт», каб спыніць генацыд мусульман-рахінджа, які санкцыянавала вайсковае кіраўніцтва М’янмы. Грамадзянскі ўрад М’янмы не кантралюе вайскоўцаў, але адміністрацыя Аун Сан Су Джы распальвала нянавісьць да рахінджа, адмаўляла абвінавачваньні ў іх генацыдзе і перашкаджала міжнароднаму расьсьледаваньню парушэньняў.

1 лютага 2020 году вайскоўцы Мʼянмы зрабілі дзяржаўны пераварот, затрымаўшы Аўн Сан Су Чы і іншых дзяячоў кіроўнай партыі, а таксама дэпутатаў парлямэнту.