Астроская Біблія
Астро́ская Бі́блія — першае поўнае друкаванае выданьне ўсіх кнігаў Сьвятога Пісаньня царкоўнаславянскаю моваю, апублікаванае ў 1581 годзе ў Астрозе. Надрукаваная друкаром Іванам Федаровічам на 628 аркушах. Зьяўляецца дасканалым узорам друкарскага майстэрства Ўкраіны канца XVI стагодзьдзя.
Імкнучыся выдаць тэкст Бібліі ў найбольш дакладным і поўным выглядзе, князь Канстантын-Васіль Астроскі падчас падрыхтоўкі Бібліі неаднаразова зьвяртаўся да канстантынопальскага патрыярха Ераміі з просьбай даслаць «добре исправленныя и безпорочныя греческия и словенския рукописи» і «людей способных».
Астроскі атрымаў копію Генадзеўскай Бібліі з Масквы, адправіў давераных людзей у грэцкія, сэрбскія, баўгарскія манастыры для збору сьпісаў Бібліі. Дыянісій Палеалог(uk) па загадзе папы Грыгорыюса XIII каля 1578—1579 рр. прывёз з Рыму ў Астрог сьпіс Бібліі[1]; у тым ліку копію поўнай Бібліі ноўгарадзкага архіяпіскапа Генадзя 1499 р.
Выкарыстоўваючы ўжо існыя славянскія пераклады, у тым ліку зробленыя Ф. Скарынам, складальнікі Бібліі ажыцьцявілі рэдагаваньне і параўнаўчы аналіз сабраных сьпісаў з грэцкаю Сэптуагінтаю.
Першае пробнае выданьне пабачыла сьвет 12 ліпеня 1580 году і ўключала Новы Запавет і Псалтыр. Другое — асноўнае выданьне — выйшла 12 жніўня 1581 году і ўключала поўны біблейскі звод і ўсе прадмовы да кнігі.
Астроская Біблія стала першым друкаваным выданьнем поўнага біблейскага зводу на тэрыторыі ВКЛ і Рэчы Паспалітай. Яна была афіцыйна прызнаная Маскоўскім патрыярхатам і забясьпечвала літургічныя патрэбы праваслаўнага славянства на працягу чатырох стагодзьдзяў. Першае маскоўскае выданьне Бібліі 1663 году было перадрукам Астроскай Бібліі з уніфікаваным правапісам. А з далейшымі тэкставымі выпраўленьнямі гуртку на чале зь Е. Славінецкім, а пасьля Я. Блатніцкага ды В. Ляшчэўскага стала асноваю Сынадальнай (Лізавецінскай) Бібліі 1751 і 1756 рр. (выпраўленае выданьне, зь якога перадрукаваныя ўсе наступныя).
Значэньне «Астроскай Бібліі» было вялізарным для праваслаўнае адукацыі, якое было вымушанае супрацьстаяць моцнаму каталіцкаму ціску на Беларусі і Ўкраіне.
Пры накладзе каля 1000—1500 асобнікаў да нашага часу дайшло больш за 260 асобнікаў Астроскай Бібліі, якія захоўваюцца ў музэях, бібліятэках, архівах Украіны, Расеі, Беларусі, Польшчы, Летувы, Румыніі, Ватыкану, Грэцыі, Сэрбіі й іншых краінаў.
Глядзіце таксама рэдагаваць
Крыніцы рэдагаваць
Літаратура рэдагаваць
- Jarosława Bondarczuk. «Biblia Ostrogska (1581)» // «Wołanie z Wołynia». — №4 (23). — ліпень-жнівень 1998. — С. 47-48.
- Гайдай Л. Історія України в особах, термінах, назвах і поняттях. — Луцьк: Вежа, 2000.
- Довідник з історії України / За ред. І.Підкови та Р.Шуста. — К.: Генеза, 1993.
- Яким Запаско. Мистецька спадщина Івана Федорова. — Львів: Видавниче об'єднання «Вища школа», Видавництво при Львівському державному університеті, 1974.
- А. С. Зёрнова. Начало книгопечатания в Москве и на Украине. — М.: Издательство Государственной библиотеки СССР имени В. И. Ленина, 1947.
- Andrzej Kempfi. «Biblia Ostrogska. W czterechsetlecie wydania 1581—1981» // «Zeszyty Historyczne». — Paryż: 1982 Т. 59. — С. 230—236.
- Ковалів Вітольд-Йосиф О. «Острозька Біблія» очима католика. Моя перша зустріч з «Острозькою Біблією» // Наукові записки: Виховання молодого покоління на принципах християнської моралі в процесі духовного відродження України. — Ч.2. — Острог: Остроз. акад., 1999. — Т. 2. — С. 338—341.
- Кралюк П. Контекст передмов до Острозької Біблії // Наукові записки: Виховання молодого покоління на принципах християнської моралі в процесі духовного відродження України. — Острог: Остроз. акад., 2000. — Т. 3. — С. 32—37.
- Рад. енциклопедія історії України. — К.: 1971 Т. 3.