Анаксымандар
Анаксымандар (ст.-грэц. Άναξίμανδρος) — каля 610—546 гг. ДХ, старажытнаґрэцкі філёзаф, айцец ґрэцкай філязофіі, сябра «Сямі мудрацоў». Належаў да Мілецкай школы вучоных, быў вучнем Талеса зь Мілету.
Анаксымандар | |
| Άναξίμανδρος | |
 | |
| Род дзейнасьці | філязофія |
|---|---|
| Дата нараджэньня | 610 да н.э. |
| Месца нараджэньня | Мілет |
| Дата сьмерці | 546 да н.э. |
| Месца сьмерці | Мілет |
| Занятак | філёзаф, астраном, матэматык, географ, фізык, пісьменьнік |
| Навуковая сфэра | філязофія |
| Бацька | Praxiades[d] |
Крыніцы пра Анаксымадра
рэдагавацьАнаксымадар быў першым філёзафам, які напісаў прозай філязофскі твор, які зьвычайна мае назоў «Пра натуру»[1]. Аднак ад яе захаваўся толькі адзін фрагмэнт у перадачы Тэафраста і яго твору «Меркаваньні фізыкаў», які аднак, захаваўся ў тэксце камэнтароў Сымплікія да «Фізыкі» Арыстоцеля. Гэты захаваны фрагмэнт выклікаў жорсткую палеміку, найперш адносна аб’ёму фрагмэнту. Большасьць тэксту разглядаецца як запазычанае ў Арыстоцеля стэрэатыпнае апісаньне агульнае пазыцыі «фізыёляґаў» і як пэрафразіроўка тэксту Анаксымандра. Аднак, нават нягледзячы на тое, Тэафраст дае дужа шмат[2].
Вучэньне
рэдагавацьЯк і большасьць раньніх мудрацоў, Анаксымандар быў ня толькі філёзафам. Да яго навуковых дасягненьняў адносяць вынаходніцтва сонечных гадзіньнікаў (хаця Герадот казаў, што гэта зрабілі бабілёнцы), стварыў мапу зямлі і астранамічны ґлёбус. Мапа была выгрывіравана на меднай шыльдзе і мажліва, была той самай, якую (каля 499 г. ДХ) Арыстагор Мілецкі ўзяў, каб паказаць спартыятам памеры Пэрсыдзкае імпэрыі[3].
Аб філязофскіх поглядах Анаксымандра мы можам меркаваць толькі па наступным фрагмэнце у даксоґрафа Тэафраста:
«Сярод тых хто вучыў аб адзіным, тым, што рухаецца, і бясконцым (пачатку) Анаксымандар… мовіў, што пачаткам і элемэнтам сутнага зьяўляецца бязьмежнае, першым выкарыстаўшы такі назоў для пачатку. Ён мовіць, што пачаткам ня ёсьць ані вада, ані наогул якая-небудзь з так званых стыхіяў, але некаторая іншая бязьмежная натура, зь якой узьнікаюць усе нябёсы і ўсе сьветы ў іх. „А зь якіх (пачаткаў) узьнікаюць сутнасныя (рэчывы), у тыя ж самыя яны зьнішчаюцца згодна зь неабходнасьцю. Бо яны нясуць пакуту і атрымліваюць помсту адзін ад аднаго за сваю няпраўдзівасьць па парадку часу“, — так мовіць ён у занадта паэтычных выразах. Наяўна, заўважыўшы, што чатыры стыхіі пераўтвараюцца адна ў другую, але не палічыў за мажлівае прызнаць нейкую адну зь іх у якасьці субстрату, але прыняў нешта ад іх адрознае. Узьнікненьне ж рэчаў адбываецца не ад якаснага зьмяненьня стыхіі, але з-за выдзяленьня супрацьлегласьцяў з прычыны вечнага руху… Супрацьлегласьці ж у сутнасьці цёплае, халоднае, сухое, вільготнае і г. д.»[4]
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Коттерилл 2006. С. 281.
- ^ А. С. Богомолов. Антычная філязофія = Античная философия. — М.: Изд-во Моск. Ун-та, 1985.
- ^ Коттерилл 2006. С. 282.
- ^ Diels H. Die Fragmente der Vorsokratiker. Hrsg. Von W. Kranz, — 11 Auflage, Zürich — Berlin, 1964 / 12 А 9, В 1
Літаратура
рэдагаваць- Генри Бернард Коттерилл. Старажытная Грэцыя = Древняя Греция / [Пер. С англ. К. Сошинской; под ред. В. П. Пазиловой]. — ЭСКМО, 2006. — (Тайны древних цивилизаций).