Лізавета Аўстрыйская

Альжбэ́та Га́бсбург або Лізаве́та Аўстры́йская (9 ліпеня 1526, Лінц — 15 чэрвеня 1545, Вільня) — каралева польская і вялікая княгіня літоўская.

Лізавета Аўстрыйская Альжбэта Габсбурская
Каралева польская, вялікая княгіня літоўская
Партрэт Альжбэты Аўстрыйскай пяра Люкаса Кранаха Малодшага
Каралева польская Вялікая княгіня літоўская
6 траўня 1543 — 15 чэрвеня 1545
Каранацыя	8 траўня 1543
Папярэднік	Бона Сфорца
Наступнік	Барбара Радзівіл
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	9 ліпеня 1526, Лінц
Памерла	15 чэрвеня 1545 (18 гадоў), Вільня
Пахаваная	Катэдральны касьцёл Сьвятых Станіслава і Ўладзіслава (Вільня)
Дынастыя	Габсбургі
Муж	Жыгімонт II Аўгуст
Бацька	Фэрдынанд I Габсбург
Маці	Ганна Ягелонка

Жыцьцяпіс

Партрэт 4-гадовай каралевы Альжбэты, 1530

Была найстарэйшай зь 15 дзяцей імпэратара Сьвятой Рымскай імпэрыі Фэрдынанда I Габсбурга і Ганны Ягелонкі, дачкі Ўладыслава II Ягелончыка. Ад калыскі яе рыхтавалі да шлюбу з Жыгімонтам Аўгустам.

Ужо ў 1527 бацька пачаў перамовы з Польшчай наконт шлюбу. Польскай мовай, тым ня меней, Альжбэта не авалодала: праўдападобна, з мэтай мець у якасьці перакладніка пры кракаўскім двары яшчэ аднаго шпіёна Габсбургаў.

Паколькі Альжбэта і Жыгімонт II былі стрыечнымі сваякамі (Казімер IV Ягелончык быў прадзядулем Альжбэты і дзядулем Жыгімонта), 24 жніўня 1531 року дазвол на шлюб(en) выдаў папа Клімэнт VII. Шлюб 17-гадовай Альжбэты з 23-гадовым Жыгімонтам адбыўся 6 траўня 1543 року на Вавэлі. Бона Сфорца была нязгодная з гэтым шлюбам, паколькі намагалася супрацьстаяць нарастаючаму ўплыву Габсбургаў.

Шлюб быў нешчасьлівы. Недасьведчаная, нясьмелая маладая Альжбэта не прываблівала караля. Сытуацыю пагаршала невылечная хвароба каралеўны, эпілепсія, якая канчаткова адштурхнула ад яе мужа. На працягу ўсяго шлюбу Жыгімонт Аўгуст здраджваў жонцы, у тым ліку з Барбарай Радзівіл. Адначасна Бона Сфорца выказвала каралеўне сваё адмоўнае стаўленьне. Адзінай асобай, якая ставілася да Альжбэты з сымпатыяй, быў кароль Жыгімонт Стары.

Чаканага ў Вене і Кракаве ў сувязі з гэтым шлюбам збліжэньня паміж дзяржавамі Габсбургаў і Ягайлавічаў не адбылося. Стаўленьне да аўстрыйскай прынцэсы пры польскім двары было выключна непрыязным. Увосені 1544 Альжбэта разам з мужам выехала на Літву. Сужэнцы замешкалі ў Вільні. Пэўны час кароль паказваў выгляд наладжваньня стасункаў з жонкай. У рэальнасьці ён ужо моцна быў заангажаваны ў стасункі з Радзівілавай.

Увесну 1545 року стан здароўя Альжбэты пагоршыўся, усё часьцей яе мучылі прыступы эпілепсіі. На пачатку чэрвеня 1545 Жыгімонт Аўгуст выехаў у Кракаў атрымаць Альжбэцін пасаг, пакінуўшы яе ў Вільні. 15 чэрвеня маладая каралева памерла, змучаная шэрагам прыступаў хваробы, не дажыўшы да 19 гадоў. Пахаваная 24 жніўня 1545 у віленскай катэдры побач са стрыем свайго мужа, Аляксандрам Ягелончыкам, які прыходзіўся ёй братам ейнага дзядулі.

Дзяцей у шлюбе не было. Трэцяй жонкай Жыгімонта Аўгуста ў 1553—1572 роках была Альжбэціна сястра Кацярына Аўстрыйская.

Галерэя

• 
  Portret Elżbiety Habsburżanki królowej Polski, ok. 1543 r.
• 
  Miniatura Elżbiety Habsburżanki z cyklu portretów żon Zygmunta Augusta z 1550 r.
• 
  Miniatura Elżbiety Habsburżanki, warsztat Lucasa Cranacha Młodszego, 1555 r.
• 
  Sarkofag Elżbiety Habsburżanki w podziemiach katedry wileńskiej

Генэалёгія

Філіп I Прыгожы 22.VI.1478— 25.IX.1506

Хуана Вар’ятка 6.XI.1479— 12.IV.1555

Уладыслаў II Ягелончык 1.III.1456— 13.III.1516

Ганна дэ Фуа пасьля 1469— 26.VII.1506

Фэрдынанд I Габсбург 10.III.1503— 25.VII.1564

Ганна Ягелонка 23.VII.1503— 27.I.1547

		Жыгімонт II Аўгуст 1.VIII.1520— 7.VII.1572 OO  5.V.1543		Альжбэта Аўстрыйская 9.VII.1526— 15.VI.1545

Літаратура

• Duczmal M. Jagiellonowie. Leksykon biograficzny. — Poznań-Kraków: 1996. — С. 215—222. — ISBN 83-08-02577-3

Папярэднік Бона Сфорца

Каралевы польскія 1543—1545

Наступнік Барбара Радзівіл