Алена Глінская
Але́на Васі́льеўна Глі́нская (каля 1508, Ласасін[1], цяпер у Пружанскім раёне, альбо Бялавічы[2], цяпер у Івацэвіцкім раёне — 4 красавіка 1538, Масква) — вялікая княгіня маскоўская (1533—1538), жонка вялікага князя Васіля III.
| Алена Глінская | |
 Алена Глінская. Рэканструкцыя С. Нікіціна, 1999 | |
| Вялікая княгіня Маскоўская | |
|---|---|
| 1533 — 1538 | |
| Папярэднік | Васіль III |
| Наступнік | Іван Жахлівы |
| Асабістыя зьвесткі | |
| Нарадзілася | каля 1508 Ласасін |
| Памерла | 4 красавіка 1538 Масква |
| Сужэнец | Васіль III |
| Дзеці | Іван Жахлівы Юры Вугліцкі |
| Бацька | Васіль Глінскі |
| Маці | Ганна Якшыч |
| Род | Глінскія |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьДачка князя Васіля Львовіча зь літоўскага роду Глінскіх, і сэрбскае прынцэсы Ганны Якшыч.
У 1526 стала другой жонкай разьведзенага вялікага князя Васіля III і нарадзіла яму двух сыноў — Івана і Юрыя. Па сьмерці мужа ў сьнежні 1533 адхіліла ад улады прызначаных ім апекуноў (рэгентаў) Юрыя Дзьмітраўскага і Андрэя Старыцкага, зрабіўшыся ўладаркай Вялікага княства Маскоўскага. Кінула ў вязьніцу свайго дзядзьку Міхала Глінскага за незадаволенасьць яе фаварытам Аўчынай Целяпнёвым-Абаленскім.
У 1535 року пачала грашовую рэформу, якой фактычна ўвяла на тэрыторыі Масковіі адзіную валюту. Гэта істотна паспрыяла стабілізацыі эканомікі краіны. За Глінскай маскоўскі пасад быў абнесены цаглянаю сьцяною, закладзены Кітай-горад.
У 1536 дабілася ад польскага караля Жыгімонта I выгаднага для Масковіі міру; Швэцыю абавязала не дапамагаць Лівонскаму ордэну і ВКЛ.
Не карысталася сымпатыямі баяр як жанчына не маскоўскіх, а эўрапейскіх нораваў і выхаваньня. Памерла ў 1538, існуе вэрсія аб яе атручаньні Шуйскімі, што пацьвярджаецца апошнімі дасьледаваньнямі[3]. Пахаваная ў Вазьнясенскім жаночым манастыры ў маскоўскім Крамлі.
Рэканструкцыя зьнешнасьці Алены Глінскай выявіла яе прыбалтыйскі тыпаж. Твар княгіні меў мягкія рысы. Яна была даволі высокай для жанчын таго часу — каля 165 см — і гарманічна складзенай. Захаваліся рэшткі валасоў Алены Глінскай — рудога, як чырвоная медзь, колеру[4].
У мастацтве
рэдагаваць- Фільм «Іван Жахлівы», Ада Войцык
- Тэлесэрыял «Іван Жахлівы», Зоя Кайданоўская
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Павал Севярынец (20 лістапада 2011) Беларуская глыбіня. Карані ў крыві Беларуская глыбіня. Наша Ніва. Праверана 21 лістапада 2011 г.
- ^ Вера Гнілазуб. «Маці Івана Грознага — з нашых мясьцін…» // Белорусская нива. — 20 ліпеня 2013. — № 129.
- ^ Martin, Medieval Russia, 331; Pushkareva, Women in Russian History, 65-67.
- ^ Татьяна Панова. Олицетворение средних веков // Вокруг Света. — сакавік 2006. — № 3 (2786).
Літаратура
рэдагаваць- Татьяна Панова. Олицетворение средних веков // Вокруг Света. — сакавік 2006. — № 3 (2786).
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Елена Глинская // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) — СПб., 1890—1907.
- Беларускі на троне. Алена Глінская // Радыё «Свабода».