Акрыляты

Акрыля́ты (ІЮПАК: проп-2-энааты) — солі, эстэры і спалучаныя асновы(d) акрылявай кісьлі. Іён акрыляту — аніён CH₂=CHCOO⁻.

Апісаньне

Часта акрылятам называюць эстэры акрылявай кісьлі, самы распаўсюджаны зь якіх — мэтылакрылят.

У акрылятах прысутнічае вінілавая група. Такія злучэньні ўяўляюць цікавасьць дзякуючы сваёй двухфункцыйнасьці: вінілавая група адчувальная да палімэрызацыі, а карбаксылятная група мае безьліч асаблівасьцяў. Існуе таксама вялікая колькасьць мадыфікаваных акрылятаў, напрыклад мэтакрыляты (CH₂=C(CH₃)CO₂R) і цыянаакрыляты (CH₂=C(CN)CO₂R).

• Будова некаторых акрылятаў ды іхніх вытворных
• 
  Аніён акрыляту
• 
  Мэтылакрылят, акрылявы эстэр
• 
  Акрылявая кісьля
• 
  Мэтылмэтакрылят
• 
  Акрылянітрыл
• 
  Этыльцыянаакрылят, прадвесьнік „супэрклею“
• 
  Тыповы поліакрылят (зьвярніце ўвагу, якую функцыянальнасьць разьвіла вінілавая група)

Акрыляты — бясколерныя вадкасьці, лягчэйшыя за ваду, блага распускаюцца ў ёй.

Выкарыстаньне

Акрыляты і мэтакрыляты (солі й эстэры мэтакрылявай кісьлі) зьяўляюцца манамэрамі ў палімэрах плястыку, лёгка ўтвараючы палімэры.

Акрыляты шырока выкарыстоўваюць у вытворчасьці палімэраў, дадаюць да друкарскіх фарбаў і пастаў, у лакі й падобныя рэчывы.

Вытворчасьць

Прамысловы сынтэз акрылятаў адбываецца рэакцыяй акрылявай кісьлі з пэўным сьпіртам у прысутнасьці каталізатара. Рэакцыя зь ніжэйшымі сьпіртамі (мэтанолем, этанолем) праходзіць пры тэмпэратуры 100—120 °C з гетэрагенным каталізам (катыённы абмен). Рэакцыя вышэйшых сьпіртоў (н-бутаноль, 2-этылгексаноль) каталізуецца серчанай кісьляй у гамагеннай фазе. Акрыляты яшчэ вышэйшых сьпіртоў атрымліваюцца пераэстэрыфікацыяй ніжэйшых эстэраў, каталізаванай алькагалятамі тытану або арганічнымі злучэньнямі цыны(d).