Агота Крыстоф

	Агота Крыстоф
	Agota Kristof
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	29 кастрычніка 1935; Чыкванд, Вугоршчына
Памерла	27 ліпеня 2011; Нэўшатэль, Швайцарыя
Пахаваная	Кёсэг[d];
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьніца, драматургіня
Гады творчасьці	1986—2011
Мовы	француская, вугорская
Дэбют	1986
Значныя творы	Le Grand Cahier, 1986, La Preuve, 1988, Le Troisième Mensonge, 1991
Узнагароды	Прэмія імя Кошута[d] (2011) кніжная прэмія «Inter»[d] (1992) прэмія SWR „Сьпіс найлепшых пісьменьнікаў“[d] (2006) Аўстрыйская дзяржаўная прэмія па эўрапейскай літаратуры (2008) Gottfried-Keller-Preis[d] (2001)
	Агота Крыстоф у Вікісховішчы

Агота Крыстоф (па-вугорску: Ágota Kristóf, па-француску: Agota Kristof; 29 кастрычніка 1935, Чыкванд, Вугоршчына — 27 ліпеня 2011, Нэўшатэль, Швайцарыя) — швайцарская пісьменьніца, паэтка, драматургіня вугорскага паходжаньня, якая пісала па-француску^[1].

Жыцьцяпіс

Нарадзілася ў вугорскай вёсцы Чыкванд. У дваццаць адзін год у выніку падаўленьня Вугорскай рэвалюцыі 1956 году разам з мужам і чатырохмесячнай дачкой эмігравала ў Швайцарыю. Шмат год працавала на гадзіньнікавым заводзе ў Фантэнмэлёне (кантон Нэўшатэль). Увечары працягвала пісаць паэмы, п’есы, пазьней раманы і навэлі. Двойчы бралася шлюбам, маці траіх дзяцей. Мала распавядала пра свае сямейнае жыцьцё^[2]. Памерла ва ўзросьце 75 год у Швайцарыі. Астанкі перавезеныя ў Вугоршчыну. Пахаваная ў месьце Кёсэг, дзе дзяўчынкай жыла пісьменьніца.

Творчасьць

Агота Крыстоф зрабіла свае першыя крокі ў літаратуры ў галіне паэзіі і тэатру (John et Joe, Un rat qui passe). У 1986 г. быў апублікаваны першы раман А. Крыстоф «Le Grand Cahier» (Вялікі сшытак), які распачаў трылёгію, якая належыць да клясыкі сучаснай францускамоўнай літаратуры. Наступная частка трылёгіі выйшла праз два гады пад назвай «La Preuve» (Доказ). Трэцяя частка пад назвай «Troisième Mensonge» (Трэцяя хлусьня) была апублікаваная ў 1991 годзе. Самая галоўная тэма трылёгіі — вайна, разбурэньні, каханьне і адзінота, жаданьне і страты, праўда і выдумка. Празаічны дэбют Аготы Крыштоф быў адзначаны Эўрапэйскай прэміяй ADELF (Асацыяцыя франкамоўных пісьменьнікаў) і перакладзены на больш чым 30 моваў^[3]. У 2004 годзе Агота Крыстоф выдала апавяданьне «L’Analphabète» (Непісьменная). У гэтым кароткім аўтабіяграфічным тэксьце на простай і дакладнай мове аўтарка апісала сваё жыцьцё, любоў да літаратуры з раньніх гадоў, лёсы эмігрантаў пасьля Вугорскай рэвалюцыі 1956 году і культурную ізаляцыю, выкліканую няведаньнем мовы^[4].

Бібліяграфія

Раманы і навэлі

Le Grand Cahier, Seuil, 1986, (ISBN 978-2020239264).
La Preuve, Seuil, 1988, (ISBN 978-2020239271).
Le Troisième Mensonge, Seuil, 1991, (ISBN 978-2020135030).
Hier, Seuil, 1995, (ISBN 978-2020301015).
L’Analphabète, Éditions Zoé, 2004, (ISBN 978-2881825125).
C’est égal, навэлі, Seuil, 2005, (ISBN 978-2020859615).
Où es-tu Mathias ?, Éditions Zoé, 2006, (ISBN 978-2881825484).

П’есы

John et Joe (1972) Création Neuchâtel, 1975.
La Clé de l’ascenseur (1977) Création 1990.
Un rat qui passe (1972, version définitive 1984) Création 1993.
L’Heure grise ou le dernier client (1975, version définitive 1984) Création Neuchâtel, 1990.
Le Monstre.
La Route.
L'Épidémie.
L’Expiation.
Line, le temps (2006).

Паэзія

Clous, Éditions Zoé, 2016, пераклад з вугорскай Maria Maïlat, (ISBN 978-2881829581)^[5].

Крыніцы

^ Sara De Balsi, Agota Kristof écrivaine translingue, Saint-Denis: Presses Universitaires de Vincennes, coll. «Littérature hors frontière», 2019.
^ GIANOTTI, Silvia Audo, «Agota Kristof. L'écriture ou l'émergence de l’indicible», Synergies Algérie, numéro 6, 2009, pp. 125—133 (lire en ligne [archive])
^ ALFARO AMIEIRO, Margarita, «Gémellité, dédoublement et changement de perspectives dans la trilogie d’Agota Kristof: Le Grand cahier, la Preuve, Le Troisième Mensonge», Cédille. Revista de estudios franceses, monographie 2, 2011, pp. 284—306 (lire en ligne [archive])
^ Irène Omélianenko, «Une vie, une oeuvre — Agota Kristof, une Hongroise suisse dans la littérature française (1935—2011)» [archive] [audio], France Culture
^ «Les clous semés par Agota Kristof», Le Temps,‎ 29 décembre 2016 (lire en ligne [archive])

[1] Sara De Balsi, Agota Kristof écrivaine translingue, Saint-Denis: Presses Universitaires de Vincennes, coll. «Littérature hors frontière», 2019.

[2] GIANOTTI, Silvia Audo, «Agota Kristof. L'écriture ou l'émergence de l’indicible», Synergies Algérie, numéro 6, 2009, pp. 125—133 (lire en ligne [archive])

[3] ALFARO AMIEIRO, Margarita, «Gémellité, dédoublement et changement de perspectives dans la trilogie d’Agota Kristof: Le Grand cahier, la Preuve, Le Troisième Mensonge», Cédille. Revista de estudios franceses, monographie 2, 2011, pp. 284—306 (lire en ligne [archive])

[4] Irène Omélianenko, «Une vie, une oeuvre — Agota Kristof, une Hongroise suisse dans la littérature française (1935—2011)» [archive] [audio], France Culture

[5] «Les clous semés par Agota Kristof», Le Temps,‎ 29 décembre 2016 (lire en ligne [archive])

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]