Іван Лапо

Іва́н Іва́навіч Лапо́ (29 жніўня 1869, Царскае Сяло, Царскасельскі павет Санкт-Пецярбурскай губэрні, Расейская імпэрыя — 23 сьнежня 1944, Дрэздэн, Трэці райх) — беларускі гісторык, дасьледчык гісторыі ВКЛ.

Іван Лапо
Иван Лаппо
Дата нараджэньня	29 жніўня 1869
Месца нараджэньня	Царскае Сяло, Царскасельскі павет Санкт-Пецярбурскай губэрні, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	23 сьнежня 1944 (75 гадоў)
Месца сьмерці	Дрэздэн, Трэці райх
Месца вучобы	Імпэратарскі Санкт-Пецярбурскі ўнівэрсытэт
Занятак	гісторык
Навуковая сфэра	гісторык
Месца працы	Царскасельская гімназія[d] Санкт-Пецярбурская Марыінская гімназія[d] Смольны інстытут шляхетных дзяўчат[d] ТУ Варонескі дзяржаўны ўнівэрсытэт[d] Расейскі народны ўнівэрсытэт[d] Ковенскі ўнівэрсытэт Віленскі ўнівэрсытэт
Навуковая ступень	доктар навук
Навуковы кіраўнік	Сяргей Платонаў

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Лапо.

Жыцьцяпіс

Скончыў Мікалаеўскую Царскасельскую гімназію, гістарычна-філялягічны факультэт Пецярбурскага ўнівэрсытэту (1892).

Выкладаў гісторыю ў Мікалаеўскай Царскасельскай гімназіі, з 1897 — у жаночай Санкт-Пецярбурскай Марыінскай гімназіі.

У 1903 року стаў прыват-дацэнтам Пецярбурскага ўнівэрсытэту. З 1905 року — прафэсар расейскай гісторыі Тартускага ўнівэрсытэту (з 1911 — ардынарны прафэсар). Акадэмік Расейскай акадэміі навук (1912). Пасьля акупацыі Тарту нямецкімі войскамі ў 1918 року дзейнасьць унівэрсытэту была спыненая, асабовы склад эвакуяваўся ў Варонеж.

У 1919 року Іван Лапо выехаў у Прагу, дзе працаваў прыват-дацэнтам юрыдычнага факультэту Расейскага народнага ўнівэрсытэту. Быў сябрам Расейскай акадэмічнай групы, Славянскага інстытуту, праваслаўнага брацтва імя сьвятой Сафіі.

У 1933 року запрошаны на пасаду прыват-дацэнта Ковенскага ўнівэрсытэту. У часе Другой сусьветнай вайны працягваў выкладчыцкую дзейнасьць у Віленскім унівэрсытэце (1940—1943), куды пераехаў гуманітарны факультэт Ковенскага ўнівэрсытэту.

Зь нявысьветленых прычынаў пераехаў у Дрэздэн, дзе загінуў разам з жонкай і сынам падчас бамбаваньня ангельска-амэрыканскай авіяцыяй.

Навуковая дзейнасьць

Пад кіраўніцтвам навуковага кіраўніка Сяргея Платонава напісаў у 1894 року сваю першую навуковую працу «Цьвярскі павет у XVI стагодзьдзі. Ягонае насельніцтва і віды зямельнага валоданьня». Далей займаўся гісторыяй права і дзяржаўнага ладу Вялікага Княства Літоўскага ў XVI—XVIII стагодзьдзях. У 1901 року апублікаваў магістарскую дысэртацыю «Вялікае Княства Літоўскае ад заключэньня Люблінскай уніі да сьмерці Стэфана Баторыя (1569—86). Досьвед дасьледаваньня палітычнага і грамадзкага ладу».

У Тартускім унівэрсытэце падрыхтаваў працу «Вялікае Княства Літоўскае ў другой палове XVI стагодзьдзя. Літоўска-рускі павет і ягоныя соймы», па якой абараніў доктарскую дысэртацыю ў Маскоўскім унівэрсытэце (1911).

Распрацоўваў пытаньні этнагенэзу і этнічнай гісторыі ўсходніх славянаў (у тым ліку беларусаў) і іншых народаў Усходняй Эўропы. Складваньне беларускай народнасьці, на ягоную думку, праходзіла ў XIV—XVI стагодзьдзях, калі актывізаваліся працэсы этнічнай кансалідацыі нашчадкаў старажытных крывічоў, дрыгавічоў і радзімічаў. Сярод прыкмет, якія характарызавалі этнічныя асаблівасьці беларусаў у эпоху фэадалізму і больш позьні час, выдзяляў мову, побыт і культуру, гістарычныя і этнаграфічныя традыцыі.

Падчас працы ў Ковенскім унівэрсытэце апублікаваў у 1934—1936 роках уласнае дасьледаваньне Статуту ВКЛ, а ў 1938 року выдаў сам Статут.

Працы

• «Тверской уезд в XVI в. Его население и виды земельного владения» (М., 1894);
• «Земский суд в Великом кн Литовском XVI» (Журнал министерства народного просвещения, 1897);
• «Подкоморский суд в Великом кн Литовском XVI—XVII» (Журнал министерства народного просвещения, 1899);
• «Великое княжество Литовское за время от заключения Люблинской Унии до смерти Стефана Батория: Опыт исследования политического и общественного строя» (т. I; СПб., 1901);
• «Полоцкая ревизия 1552 г.» (М., 1905);
• Современное состояние науки русской истории и задача ее университетского преподавателя: Вступ. публ. лекция (11 октября 1905 г.). Юрьев, 1906;
• «Описание Полоцких владычних, монастырских и церковных земель ревизорами 1580 г.» (М., 1907);
• «Гродский суд в Великом кн Литовском XVI» (Журнал министерства народного просвещения, 1908);
• Великое княжество Литовское во второй половине XVI столетия. Литовско-русский повет и его сеймик. Юрьев, 1911;
• «Речь на торжественном акте Императорского Юрьевского университета, посвященном чествованию 300-летнего юбилея Царствующего Дома Романовых» (ib., 1913);
• Литовскій статутъ въ Московскомъ переводѣ-редакціи XVII столѣтія.  (рас.) // Журналъ Министерства народнаго просвещенія : часопіс. — С.-Петербургъ: Сенатская типографія, 1914 февраль. — Т. Новая серія. XLIX. — С. 209—235.
• «К истории панского класса в великом княжестве Литовском» (М., 1915);
• Западная Россия и ее соединение с Польшей в их историческом прошлом: Исторические очерки. Прага, 1924;
• Происхождение украинской идеологии Новейшего времени. Ужгород, 1926. Изд. Общества им. Александра Духновича, выпуск 28
• Идея единства русского народа в Юго-Западной Руси в эпоху присоединения Малороссии к Московскому государству. Прага, 1929;
• Россия и славянство. — Ужгород, 1930. 36 с.
• Литовский Статут 1588 года, т. 1: Исследование, ч. 1—2. Каунас, 1934—36.

Узнагароды

Ордэн Гедыміна III ступені «за заслугі перад Летувой» (1938).

Літаратура

• Василенко В. О. Політична історія Великого князівства Литовського (до 1569 р.) в східно-слов’янських історіографіях XIХ — першої третини ХХ ст. Дніпропетровськ, 2006
• Banionis E. Ivanas Lappo // Praeitis, t. 3. Vilnius, 1992