48-ы батальён дапаможнай паліцыі

	48-ы батальён дапаможнай паліцыі
	Schuma-Bataillon F/48
Гады існаваньня	1943 — 1944
Краіна	Трэці райх
Падпарадкаваньне	начальнік паліцыі парадку Беларусі
Уваходзіць у	шуцманшафт (беларуская дапаможная паліцыя)
Тып	дапаможная паліцыя
Функцыя	антыпартызанскія апэрацыі
Колькасьць	каля 1000 чалавек (1943); 592 чалавек (сьнежань, 1943); 615 чалавек (студзень, 1944); 590 чалавек (люты, 1944)
Дысьлякацыя	Слонімшчына
Войны	Другая сусьветная вайна; Нямецка-савецкая вайна
Вядомыя камандзіры	Язэп Дакіневіч

48-ы беларускі батальён дапаможнай паліцыі (палявы)^[2] — калябаранцкі аддзел дапаможнай паліцыі ў часе Другой сусьветнай вайны, складзены зь беларусаў Слонімшчыны.

Перадумовы

У другой палове 1943 году нямецкія паліцэйскія ўлады пастанавілі зарганізаваць яшчэ тры беларускія паліцэйскія адзінкі: 48-ы батальён у Слоніме, 60-ы батальён у Баранавічах і 36-ы полк ва Ўрэччы, Слуцкае акругі. Да рэалізацыі яны прыступілі, узяўшы пад увагу свае дазнаньні з арганізацыяй 49-га батальёну, вельмі хітра.

Набор у батальён

У Слоніме ў гэтым часе вайсковым акруговым рэфэрэнтам быў Язэп Дакіневіч, чалавек вельмі энэргічны, які меў уплыў на тутэйшае жыхарства і гэтаксама зьяўляўся акруговым рэфэнтам БНС. Яго й пастанавілі немцы спрытна выкарыстаць для набраньня ў батальён людзей. Акруговы камісар Слонімскай акругі супольна зь нямецкім акруговым начальнікам паліцыі папрасілі ў жніўні 1943 року да сябе спадара Дакіневіча й слонімскага павятовага старшыню спадара Цітовіча, і абвясьцілі ім, што нямецкія ўлады даюць дабро на арганізацыю беларускага войска, і што ў Слоніме мае павінны створаны першы батальён, камандзірам якога будзе якраз Дакіневіч. Немцы гаварылі вельмі аўтарытэтна, зьвярталіся да пачуцьця беларускага патрыятызму і ўспаміналі пра Новую Эўропу й г.д. Канчаючы гутарку, яны выразілі надзею, што як Дакіневіч, так і Цітовіч, прыкладуць усе сілы, каб арганізацыя новага батальёну выйшла як мага лепей.

Дакіневіч і Цітовіч прынялі ўсё гэта вельмі паважна й цалкам паверылі таму, што гаварылі ім высокія прадстаўнікі нямецкае ўлады. Былі надрукаваныя ўлёткі для ахвотнікаў. У гэтых улётках-пакліканьнях прыводзіліся словы, якія хваталі за сэрца кожнага беларуса, як: «Вы паклікаецеся для абароны сваёй Бацькаўшчыны!». Калі гэтыя пакліканьні былі разасланыя па вёсках і ўручаныя прызыўнікам, народ масава рынуў у Слонім.

Дакіневіч прыймаў ахвотнікаў, гаварыў да іx гарачыя прамовы і нястомна заладжваў усе справы па арганізацыі батальёну. Празь некалькі дзён у батальён прыбыло каля 5.000 чалавек, у разоў пяць больш. Лекарская камісія правяла іx вострую кваліфікацыю, шмат звольніла, нарэшце ў батальён было адабрана каля тысячы чалавек, а рэшту адаслалі ў 36-ы беларускі паліцэйскі полк, які зарганізаваўся ва Ўрэччы, Слуцкае акругі.

Шлях батальёну

Калі Дакіневіч зарганізаваў батальён (жнівень 1943 року^[3]), прыбыў сапраўдны камандзір батальёну маёр-немец, а зь ім разам і ўся абсада батальёну — таксама немцы. Дакіневіч застаўся пры батальёне, у ролі афіцэра прапаганды. Немцы праўда, вельмі лічыліся з Дакіневічам, нават называлі яго камандзірам батальёну, бо ведалі, — калі ён сыйдзе з батальёну, то й увесь батальён разьляціцца, але гэта справы не зьмяняла.

У кастрычніку 1943 году Францішак Кушаль прыехаў на інспэкцыю батальёну. Батальён прадстаўляўся вельмі добра, быў баёва настроены, выпадкі дэзэрцыі былі вельмі рэдкія. Адно жаданьне, якое мелі жаўнеры — гэта каб камандзіры ў іx былі беларусы.

У студзені 1944 року адзінка налічвала 615 чалавек.^[4]

Увесну 1944 году батальён пачаў браць удзел у «пацыфікацыйных» апэрацыях і панёс значныя страты.^[5] Пад поглядам баёвым батальён таксама паказаў сябе з найлепшага боку. У меру таго, як батальён станавіўся штораз мацнейшым, значэньне Дакіневіча ў батальёне немцамі памяншалася. Нарэшце ў сакавіку 1944 году Дакіневіч быў пакліканы на пасаду акруговага начальніка БКА. Заняты цалкам новаю працаю, ён амаль зусім адыйшоў ад батальёну. Немцы пачуліся поўнымі панамі батальёну. Але заставаліся яны нядоўга. З адыходам Дакіневіча спыніўся беларускі ўплыў на жаўнераў. Дух іхны ўпаў, і батальён пачаў распадацца. Прычынай гэтага было і тое, што нямецкае камандваньне батальёнам было вельмі недалужнае.

Мінула крыху часу, і батальён разьбілі партызаны, а недабіткі ягоныя разьдзялілі па іншых паліцыйных частках. Афіцыйна ён быў расфармаваны ў верасьні 1944 г.

Вядомыя жаўнеры

Зноскі

^ Романько О. В. Коричневые тени в Полесье. Белоруссия 1941-1945. — Масква: «Вече», 2008. — С. 320. — 426 с.
^ Сьпіс назоваў батальёнаў
^ Gdański, J. Zapomniani żołnierze Hitlera / Jarosław W. Gdański. — Warszawa — [Kobyłka]: Wydawnictwo De Facto, 2005. — 261, [2] s., [8] s. tabl.: il. — S. 248. — ISBN 8389667320.
^ Туронак Ю. Беларусь пад нямецкай акупацыяй. — Мн., 1993. — С. 168
^ Кушаль, Ф. Спробы стварэньня беларускага войска. — Мн., 1999. — С. 59—60.

Вонкавыя спасылкі

Літаратура

Грыбоўскі, Ю. Беларускі легіён СС: міфы і рэчаіснасць / Юры Грыбоўскі // Беларускі Гістарычны Агляд. — 2007. — Т. 14. — Сш. 1 — 2 (26 — 27). — Снежань. — С. 97 — 140.
Туронак, Ю. Беларусь пад нямецкай акупацыяй / Юры Туронак; пераклад з польскага В. Ждановіч; каментарыі А. М. Літвіна. — Мн.: Беларусь, 1993. — 236 с.

[1] Романько О. В. Коричневые тени в Полесье. Белоруссия 1941-1945. — Масква: «Вече», 2008. — С. 320. — 426 с.

[2] Сьпіс назоваў батальёнаў

[3] Gdański, J. Zapomniani żołnierze Hitlera / Jarosław W. Gdański. — Warszawa — [Kobyłka]: Wydawnictwo De Facto, 2005. — 261, [2] s., [8] s. tabl.: il. — S. 248. — ISBN 8389667320.

[4] Туронак Ю. Беларусь пад нямецкай акупацыяй. — Мн., 1993. — С. 168

[5] Кушаль, Ф. Спробы стварэньня беларускага войска. — Мн., 1999. — С. 59—60.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]