Юры Вэла

ненецкі і хантыйскі паэт

Юры Вэла (на мове нешча: Juri Vella; па-расейску: Юрий Вэлла; сапраўднае імя Юры Кылевіч Айвасэда; 12 сакавіка 1948, Вар'ёган, Ханты-Мансійская нацыянальная акруга, РСФСР, СССР ― 12 верасьня 2013, Вар'ёган, Ханты-Мансійская аўтаномная акруга - Югра, Цюменская вобласьць, Расейская Фэдэрацыя) ― ненецкі, хантыйскі і расейскі паэт, пісьменьнік, экалягічны актывіст і аленявод.

Юры Вэла
мова нешча: Juri Vella; рас.: Юрий Вэлла
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні Юры Кылевіч Айвасэда
Псэўданімы Юры Вэла
Нарадзіўся 12 сакавіка 1948
Вар'ёган, Ханты-Мансійская нацыянальная акруга, РСФСР, СССР
Памёр 12 верасьня 2013
Вар'ёган, Ханты-Мансійская аўтаномная акруга - Югра, Цюменская вобласьць, Расея
Пахаваны Вар'ёган
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці Паэт, пісьменьнік, аленявод
Гады творчасьці 1991-2013
Мова Нешча ненецкая лясная мова), хантыйская, расейская
Значныя творы «Весткі з стойбішча» (1991)
http://www.jurivella.ru/wp/

Жыцьцяпіс

рэдагаваць

Нарадзіўся ў сяле Вар'ёган Ханты-Мансійска нацыянальнай акругі. Па нацыянальнасьці лясны ненец - нешча[1].

Скончыў Літаратурны інстытут імя А. М. Горкага ў Маскве[2].

Зьмяніў шмат прафэсіяў: быў паляўнічым, рыбаком, прыёмнікам рыбы, печніком, зьвераводам, загаднікам Чырвонага чуму, выхавацелем у інтэрнаце, старшынёй сельсавету[3].

Заснаваў у Вар'ёгане этнаграфічны музэй пад адкрытым небам[4].

Таксама ў Югры Юры Вэла быў вядомы як змагар за правы карэнных народаў Поўначы весьці традыцыйную гаспадарку. Ён быў кіраўніком Саюзу аленяводаў-прыватнікаў і неаднаразова выступаў з крытыкай дзейнасьці нафтавых кампаній на радавых угоддзях[5].

Памёр у 65 год 12 верасьня 2013 году ў Вар'ёгане[6].

Творчасьць

рэдагаваць

Пісаў на расейскай, хантыйскай і ненецкай лясной мове (нешча)[7].

Творы Ю. Вэлы публікаваліся ў часопісах "Урал", "Север", "Нева", "Полярная звезда", "Дружба народов" і ў калектыўных зборніках. Юры Вэла - аўтар кнігаў "Весткі з стойбішча" (1991) і "Белыя крыкі" (1996)[8].

У 1997 годзе ў Маскве асобным выданьнем выйшла першая ў гісторыі мастацкая кніга на ненецкай лясной мове - зборнік вершаў Ю. Вэлы[9].

Творы Вэлы перакладзеныя на нямецкую, францускую і эстонскую мовы[10].

• Вести из стойбища(1991)

• Белые крики (1996).

  1. ^ Чтобы поздравить Юрия Вэлла с юбилеем, нужно пройти обряд очищения души, Государственный интернет-канал «Россия» 2001 - 2016, 01.04.2008, https://web.archive.org/web/20160215011127/http://tyumen.rfn.ru/rnews.html?id=48227
  2. ^ Iouri VELLA, Triptyques et autres écrits, ADÉFO, 2011, http://adefo.org/po03.html
  3. ^ Grrrrr: A Collection of Poems about Bears, published by Arctos Press, 2000.
  4. ^ Erich Kasten; Tjeerd de Graaf. Sustaining Indigenous Knowledge: Learning Tools and Community Initiatives for Preserving Endangered Languages and Local Cultural Heritage. BoD – Books on Demand. p. 137.
  5. ^ Erich Kasten; Tjeerd de Graaf. Sustaining Indigenous Knowledge: Learning Tools and Community Initiatives for Preserving Endangered Languages and Local Cultural Heritage. BoD – Books on Demand. p. 137.
  6. ^ Вера Фомина, Умер писатель Юрий Вэлла, Sitv.ru, 13.09.2013, https://sitv.ru/arhiv/news/culture/61063/
  7. ^ Alexander Vaschenko; Claude Clayton Smith; N. Scott Momaday. The Way of Kinship: An Anthology of Native Siberian Literature. University of Minnesota Press. pp. 78–93.
  8. ^ Alexander Vaschenko; Claude Clayton Smith; N. Scott Momaday. The Way of Kinship: An Anthology of Native Siberian Literature. University of Minnesota Press. pp. 78–93.
  9. ^ Grrrrr: A Collection of Poems about Bears, published by Arctos Press, 2000.
  10. ^ Iouri VELLA, Triptyques et autres écrits, ADÉFO, 2011, http://adefo.org/po03.html