Эразм Ратэрдамскі
Эра́зм Ратэрда́мскі (па-лацінску: Desiderius Erasmus Roterodamus, сапраўднае імя: Геерт Геертсэн, па-нідэрляндзку: Geert Geertsen; 27 кастрычніка 1466, Ратэрдам — 12 ліпеня 1536, Базэль) — выбітны нідэрляндзкі гуманіст, каталіцкі сьвятар, сацыяльны крытык, пэдагог, тэоляг.
| Эразм Ратэрдамскі | |
| па-лацінску: Desiderius Erasmus Roterodamus | |
 | |
| Дата нараджэньня | 27 кастрычніка 1466 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | Ратэрдам |
| Дата сьмерці | 12 ліпеня 1536 (69 гадоў) |
| Месца сьмерці | Базэль |
| Пэрыяд | Адраджэньне |
| Кірунак | філязофія Адраджэньня[d] |
| Асноўныя зацікаўленасьці | хрысьціянская філязофія, гуманізм |
| Значныя ідэі | In Praise of Folly[d] і A handbook on manners for children[d] |
| Аказалі ўплыў | эпікурэізм[d], Марк Туліюс Цыцэрон і Джавані Піка дэла Мірандола[d] |
| Наступнікі | Томас Мор, Даміян ды Гойш, Мартын Лютэр, Ўільям Тындэйл, Якаб Міліх |
| Вучні | Gabriel Mudaeus[d], Richard Croke[d] і Nikolaus Bensrott[d][1] |
Эразм жыў на фоне росту эўрапейскай рэлігійнай Рэфармацыі, але ў той час ён крытычна ставіўся да злоўжываньняў у Касьцёле і заклікаў да рэформаў, ён трымаўся на адлегласьці ад Лютэра й Мэлянхтона, працягваючы прызнаваць уладу папы. Эразм прытрымліваўся сярэдняга шляху паміж пратэстантамі і каталікамі, прасоўваючы глыбокую павагу да традыцыйнай веры, пабожнасьці й ласкі, адхіліўшы шлях Лютэра, таму Эразм заставаўся чальцом каталіцкай царквы ўсё сваё жыцьцё[2]. Ягоны сярэдні шлях выклікаў расчараваньне й нават абурэньне мысьляроў з абодвух бакоў, як пратэстантаў гэтак і каталікоў.
Эразм памёр у Базэлі ў 1536 годзе падчас падрыхтоўкі свайго вяртаньня ў Брабант. Быў пахаваны ў Базэльскім саборы. У 1622 годзе ў Ратэрдаме была ўсталявана бронзавая статуя ў гонар мысьляра й гуманіста.
Біяграфія Рэдагаваць
_Manual_del_caballero_cristiano.png)
Адукацыю атрымаў у Парыскім унівэрсытэце, займаўся навуковай дзейнасьцю ў Францыі, Італіі, Нямеччыне, Швайцарыі, усталёўваючы ідэі гуманізму й вальнадумства. Ягоная літаратурная спадчына ўключае творы па філязофіі і багаслоўю, этычныя і пэдагагічныя трактаты, навучальныя дапаможнікі й анталёгіі антычнай мудрасьці, сатырычныя дыялёгі й лірычныя вершы. Шмат часу Эразм Ратэрдамскі аддаў перакладчыцкай і выдавецкай дзейнасьці.
Творы Рэдагаваць
«Пахвала Дурасьці» Рэдагаваць
У «Пахвале Дурасьці» (1509) выкрываліся і высьмейваліся бязглуздыя звычкі й заганы, бессэнсоўныя правілы, што панавалі сярод людзей. Эразм Ратэрдамскі быў перакананы, што чалавек павінен жыць пад знакам высокіх маральных ідэалаў, у гармоніі з розумам, прыродай і прыгажосьцю, але ў поглядах і ўчынках людзей ён бачыў дурасьць. Ейная прысутнасьць выяўляецца Эразмам у паўсядзённых жыцьцёвых справах, у норавах грамадзтва й у псэўдамудрасьці філязофскіх павучаньняў. Дурасьць, праслаўляючы сябе, імкнецца пераканаць, што ў гэтым сьвеце найбольшую карысьць прыносяць менавіта тыя справы, у якія не ўмешваюцца розум, здаровы сэнс, развага, чым дурней, тым лепш. «Пахвала Дурасьці» выяўляе сапраўдную каштоўнасьць і схільнасьць чалавечай асобы, дазваляючы убачыць у ёй уласныя слабасьці й недасканаласьць.
Беларускія пераклады Рэдагаваць
- Пахвала дурасці / Пер. з лац. У. Шатона. — Мн.: Колас, 2006. — 112 с. — (Галерэя чалавечай думкі).
Крыніцы Рэдагаваць
- ^ Contemporaries of Erasmus: A Biographical Register of the Renaissance and Reformation — Выдавецтва Таронцкага ўнівэрсытэту, 2003. — Т. 1.
- ^ Manfred Hoffmann, "Faith and Piety in Erasmus's Thought," Sixteenth Century Journal (1989) 20#2 pp 241-258
Вонкавыя спасылкі Рэдагаваць
- Біяграфія на Slounik.org
- Працы Эразма ў праекце Гутэнбэрг (анг.)