Эразм Ратэрдамскі
Эра́зм Ратэрда́мскі (па-лацінску: Desiderius Erasmus Roterodamus, сапраўднае імя: Геерт Геертсэн, па-нідэрляндзку: Geert Geertsen; 28 кастрычніка 1466, Ратэрдам — 12 ліпеня 1536, Базэль) — выбітны нідэрляндзкі гуманіст, каталіцкі сьвятар, сацыяльны крытык, пэдагог, тэоляг.
| Эразм Ратэрдамскі | |
| па-лацінску: Desiderius Erasmus Roterodamus | |
 | |
| Дата нараджэньня | 28 кастрычніка 1466[1][2][3] |
|---|---|
| Месца нараджэньня | |
| Дата сьмерці | 12 ліпеня 1536[4][5] (69 гадоў) |
| Месца сьмерці | |
| Кірунак | філязофія Адраджэньня[d] |
| Асноўныя зацікаўленасьці | хрысьціянская філязофія, гуманізм |
| Значныя ідэі | In Praise of Folly[d], A handbook on manners for children[d], The Education of a Christian Prince[d] і Adagia[d] |
| Аказалі ўплыў | эпікурэізм[d], Марк Туліюс Цыцэрон і Джавані Піка дэла Мірандола[d] |
| Наступнікі | Томас Мор, Даміян ды Гойш, Мартын Лютэр, Ўільям Тындэйл, Якаб Міліх |
| Вучні | Gabriel Mudaeus[d], Richard Croke[d] і Nikolaus Bensrott[d][6] |
Эразм жыў на фоне росту эўрапейскай рэлігійнай Рэфармацыі, але ў той час ён крытычна ставіўся да злоўжываньняў у Касьцёле і заклікаў да рэформаў, ён трымаўся на адлегласьці ад Лютэра й Мэлянхтона, працягваючы прызнаваць уладу папы. Эразм прытрымліваўся сярэдняга шляху паміж пратэстантамі і каталікамі, прасоўваючы глыбокую павагу да традыцыйнай веры, пабожнасьці й ласкі, адхіліўшы шлях Лютэра, таму Эразм заставаўся чальцом каталіцкай царквы ўсё сваё жыцьцё[7]. Ягоны сярэдні шлях выклікаў расчараваньне й нават абурэньне мысьляроў з абодвух бакоў, як пратэстантаў гэтак і каталікоў.
Эразм памёр у Базэлі ў 1536 годзе падчас падрыхтоўкі свайго вяртаньня ў Брабант. Быў пахаваны ў Базэльскім саборы. У 1622 годзе ў Ратэрдаме была ўсталявана бронзавая статуя ў гонар мысьляра й гуманіста.
Біяграфія
рэдагаваць_Manual_del_caballero_cristiano.png)
Адукацыю атрымаў у Парыскім унівэрсытэце, займаўся навуковай дзейнасьцю ў Францыі, Італіі, Нямеччыне, Швайцарыі, усталёўваючы ідэі гуманізму й вальнадумства. Ягоная літаратурная спадчына ўключае творы па філязофіі і багаслоўю, этычныя і пэдагагічныя трактаты, навучальныя дапаможнікі й анталёгіі антычнай мудрасьці, сатырычныя дыялёгі й лірычныя вершы. Шмат часу Эразм Ратэрдамскі аддаў перакладчыцкай і выдавецкай дзейнасьці.
Творы
рэдагаваць«Пахвала Дурасьці»
рэдагавацьУ «Пахвале Дурасьці» (1509) выкрываліся і высьмейваліся бязглуздыя звычкі й заганы, бессэнсоўныя правілы, што панавалі сярод людзей. Эразм Ратэрдамскі быў перакананы, што чалавек павінен жыць пад знакам высокіх маральных ідэалаў, у гармоніі з розумам, прыродай і прыгажосьцю, але ў поглядах і ўчынках людзей ён бачыў дурасьць. Ейная прысутнасьць выяўляецца Эразмам у паўсядзённых жыцьцёвых справах, у норавах грамадзтва й у псэўдамудрасьці філязофскіх павучаньняў. Дурасьць, праслаўляючы сябе, імкнецца пераканаць, што ў гэтым сьвеце найбольшую карысьць прыносяць менавіта тыя справы, у якія не ўмешваюцца розум, здаровы сэнс, развага, чым дурней, тым лепш. «Пахвала Дурасьці» выяўляе сапраўдную каштоўнасьць і схільнасьць чалавечай асобы, дазваляючы убачыць у ёй уласныя слабасьці й недасканаласьць.
Беларускія пераклады
рэдагаваць- Пахвала дурасці / Пер. з лац. У. Шатона. — Мн.: Колас, 2006. — 112 с. — (Галерэя чалавечай думкі).
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в Эразм Роттердамский // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ^ http://webdept.fiu.edu/~mirandas/bios1535.htm#Erasmus
- ^ а б Houbraken A. Desiderius Erasmus // De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (нід.) — Arnold Houbraken, 1718. — С. 17.
- ^ Biografisch Portaal — 2009.
- ^ BeWeB
- ^ Contemporaries of Erasmus: A Biographical Register of the Renaissance and Reformation — Выдавецтва Таронцкага ўнівэрсытэту, 2003. — Т. 1.
- ^ Manfred Hoffmann, "Faith and Piety in Erasmus's Thought," Sixteenth Century Journal (1989) 20#2 pp 241-258
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Эразм Ратэрдамскі // Чалавек і грамадства. Энцыкл. — Менск, 1998.
- Працы Эразма ў праекце Гутэнбэрг (анг.)