Чынгіз Айтматаў
Чынгі́з Тарэку́лавіч Айтма́таў (па-кыргыску: Чыңгыз Төрөкул уулу Айтматов; 12 сьнежня 1928, с. Шэкер, Талаская вобласьць, СССР — 10 чэрвеня 2008, Нюрнбэрг, Нямеччына) — выдатны расейскі й кыргыскі пісьменьнік-празаік, гуманіст, савецкі палітычны ды культурны дзеяч, прадстаўнік генэрацыі «шасьцідзясятнікаў».
| Чынгіз Айтматаў | |
| Чыңгыз Төрөкул уулу Айтматов | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Імя пры нараджэньні | Чынгіз Тарэкулавіч Айтматаў |
| Нарадзіўся | 12 сьнежня 1928 с. Шэкер, Талаская вобласьць
|
| Памёр | 10 чэрвеня 2008 (79 гадоў) Нюрнбэрг
|
| Пахаваны | |
| Бацькі | Тарэкул Айтматаў[d] Нагіма Хамзіеўна Айтматава[d] |
| Дзеці | Аскар Айтматаў[d] |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | пісьменьнік |
| Гады творчасьці | 1952—2008 |
| Жанр | аповесьць[d] і аповесьць |
| Мова | француская мова[1], расейская мова[2][3] і кыргыская мова[2] |
| Прэміі | Эўрапейская літаратурная прэмія (1993), Ленінская прэмія (1963), Дзяржпрэмія СССР (1968, 1977, 1983) |
| Узнагароды | |
| Подпіс | 
|
Біяграфія
рэдагавацьНарадзіўся ў 1928 годзе ў сяле Шэкер, цяпер Таласкай вобласьці Кыргыстану. Яго бацька Тарэкул Айтматаў быў бачным дзяржаўным дзеячам Кіргіскай ССР, але ў 1937 годзе быў арыштаваны, а ў 1938 расстраляны. Маці, Нагіма Хазіеўна, татарка па нацыянальнасьці, была акторкай у мясцовым тэатры.
Скончыўшы восем клясаў, паступіў у Джамбульскі заатэхнікум, які скончыў з адменнасьцю. У 1948 Айтматаў паступіў у сельскагаспадарчы інстытут ў Бішкеку, які скончыў у 1953. У 1952 пачаў публікаваць у пэрыядычным друку аповяды на кіргіскай мове. Па канчатку інстытута на працягу трох гадоў працаваў у НДІ жывёлагадоўлі, адначасова працягваючы пісаць і друкаваць аповяды. У 1956 паступіў на Вышэйшыя літаратурныя курсы ў Маскве (скончыў у 1958). У год канчатка курсаў у часопісе «Кастрычнік» быў апублікаваны яго аповяд «Асобай да асобы» (пераклад з кіргіскай). У тым жа годзе былі апублікаваныя яго аповяды ў часопісе «Новы мір», а таксама выйшла ў сьвет аповесьць «Джаміля», якая прынесла Айтматаву сусьветную вядомасьць; талент Айтматава прызнавалі нават яго крытыкі.
У 1990—1994 працаваў амбасадарам СССР і Расеі у краінах Бэнілюкса. Да сакавіка 2008 году быў амбасадарам Кыргыстану ў Францыі, Бэльгіі, Люксэмбургу і Нідэрляндах.
У 2006 г. удзельнічаў у выпуску кнігі «Аўтограф стагодзьдзя».
Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР, чалец ЦК Кампартыі Кіргізіі, чалец сакратарыята Саюза пісьменьнікаў і Саюза кінэматаграфістаў, адзін з кіраўнікоў Савецкага камітэта салідарнасьці з краінамі Азіі і Афрыкі, галоўны рэдактар часопіса «Замежная літаратура», ініцыятар міжнароднага інтэлектуальнага руху «Ісыккульскі форум».
Памёр 10 чэрвеня 2008 году ў лякарні нямецкага горада Нюрнбэрг у клініцы, дзе знаходзіўся на лячэньні[4].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
- ^ а б Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (фр.) — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 30. — ISBN 978-2-221-06888-5
- ^ Aitmatow, Tschingis, 1928-2008 // CONOR.SI
- ^ Сканаў Чынгіз Айтматаў(недаступная спасылка), ERB
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць
Чынгіз Айтматаў — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў