Царква Сьвятых Барыса і Глеба (Полацак)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятых Барыса і Глеба
Царква Сьвятых Барыса і Глеба
Краіна	Беларусь
Места	Полацак
Каардынаты	55°28′31.78″ пн. ш. 28°47′2.89″ у. д. / 55.4754944° пн. ш. 28.7841361° у. д. / 55.4754944; 28.7841361Каардынаты: 55°28′31.78″ пн. ш. 28°47′2.89″ у. д. / 55.4754944° пн. ш. 28.7841361° у. д. / 55.4754944; 28.7841361
Канфэсія	праваслаўе
Эпархія	Полацкая япархія^[d]
Архітэктурны стыль	Полацкая школа дойлідзтва^[d]
Дата заснаваньня	XII ст.
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Царква Сьвятых Барыса і Глеба на мапе Беларусі Царква Сьвятых Барыса і Глеба
Царква Сьвятых Барыса і Глеба на Вікісховішчы

Царква Сьвятых Барыса і Глеба — помнік архітэктуры XII ст. у Полацку. Знаходзілася на Задзьвіньні, у прадмесьці Бельчыцы, пры ўтоку ракі Бяльчанкі ў Дзьвіну. Твор архітэктуры Полацкай школы з элемэнтамі готыкі. У 1920—1950-я^[1] гады савецкія ўлады зруйнавалі помнік (захаваліся падмуркі). Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Царква ўваходзіла ў склад комплексу Бельчыцкага манастыра Сьвятых Барыса і Глеба.

Гісторыя рэдагаваць

Плян царквы

Будаваньне царквы вялося ў XII ст., відаць, паводле праекту дойліда Яана^[2], аўтара царквы Сьвятога Спаса.

Па Першай сусьветнай вайне на манастырскім двары разьмяшчаліся вайсковыя склады. У гэты час царкву пачалі разьбіраць на цэглу. У 1911 годзе вывучэньне помніка праводзіў І. Далгоў^[3], у 1928 годзе — Іван Хозераў. Апошні замаляваў фрагмэнты фрэскавага росьпісу.

Архітэктура рэдагаваць

Помнік Полацкай школы дойлідзтва з элемэнтамі готыкі. Гэта быў 1-купальны аб’ём з трыма паўкруглымі апсыдамі. Бакавымі фасадамі ішлі роўныя пілястры, паміж якімі ў два рады разьмяшчаліся вокны, большыя ўверсе і меншыя ўнізе. Сьцены з плінфы на вапнавай рошчыне з цамянкай у тэхніцы «з схаваным радам» — традыцыйны спосаб муроўкі полацкіх будынкаў. Але ў адрозьненьне ад іншых цэркваў у гэтай маляўнічы выгляд узмацняла дадатковая афарбоўка радоў цэглы ў чырвоны колер і адмысловая апрацоўка сьветлых палосаў кладкі, якая імітавала мур зь пескавіку.

Унутраная прастора падзялялася на тры нэфы шасьцю слупамі, якія ішлі ў два рады. Цэнтральны неф быў большы за бакавыя. У заходняй частцы будынка слупы злучаліся прасьценкамі з паўднёвай і паўночнай сьценамі, утвараючы аб’ём прытвора з корабавымі скляпеньнямі. На ім знаходзіліся хоры.

Галерэя рэдагаваць

Гістарычная графіка рэдагаваць

Старая графіка
І. Трутнеў, 1866 г.
В. Гразноў, 1867 г.
1890 г.
1893 г.

Гістарычныя здымкі рэдагаваць

Старыя здымкі
да 1918 г.
1910 г.
1920-я гг.
1920-я гг.

1920-я гг.
1925 г.
1928 г.
1928 г.

1928 г.
1928 г.
1928 г.
1928 г.

Крыніцы рэдагаваць

^ Трусаў А. Бельчыцкі манастыр // Беларускі гістарычны часопіс. № 1, 1993. С. 43.
^ Памяць: Полацк: Гіст.-дак. хроніка. — Мн.: БелЭн, 2002. С. 72.
^ Штыхаў Г. Бельчыцкі Барысаглебскі манастыр // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 79.

Літаратура рэдагаваць

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Памяць: Полацк: Гіст.-дак. хроніка. — Мн.: БелЭн, 2002. — 912 с.: іл. ISBN 985-11-0233-4.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

Царква Сьвятых Барыса і Глеба ў Полацку, Radzima.org

[1] Трусаў А. Бельчыцкі манастыр // Беларускі гістарычны часопіс. № 1, 1993. С. 43.

[2] Памяць: Полацк: Гіст.-дак. хроніка. — Мн.: БелЭн, 2002. С. 72.

[3] Штыхаў Г. Бельчыцкі Барысаглебскі манастыр // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 79.

[1]

[2]

[3]