Царква Раства Багародзіцы (Ворша)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Раства Багародзіцы
Царква Раства Багародзіцы, аўтэнтычны выгляд
Царква Раства Багародзіцы, аўтэнтычны выгляд
Краіна Беларусь
Места Ворша
Каардынаты 54°30′22.08″ пн. ш. 30°25′03.52″ у. д. / 54.5061333° пн. ш. 30.4176444° у. д. / 54.5061333; 30.4176444Каардынаты: 54°30′22.08″ пн. ш. 30°25′03.52″ у. д. / 54.5061333° пн. ш. 30.4176444° у. д. / 54.5061333; 30.4176444
Архітэктурны стыль барока, клясыцызм
Дата заснаваньня XVII ст.
Статус Ахоўная зона
Царква Раства Багародзіцы на мапе Беларусі
Царква Раства Багародзіцы
Царква Раства Багародзіцы
Царква Раства Багародзіцы
Царква Раства Багародзіцы на Вікісховішчы

Царква Раства Багародзіцы[a] — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Воршы. Знаходзіцца пры ўтоку ракі Аршыцы ў Дняпро, на Зааршыньні[b]. Пры пабудове была ў юрысдыкцыі Канстантынопальскага патрыярхату, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры барока і клясыцызму.

Утварала адзіны ансамбль з службовым корпусам, над якіх узвышалася вежа-званіца. У 1961 годзе савецкія ўлады зруйнавалі ўвесь комплекс, у 2000-я гады царкву аднавілі на старых падмурках.

Гісторыя

рэдагаваць

Вялікае Княства Літоўскае

рэдагаваць

Мураваную царкву ў Воршы збудавалі ў 1661 годзе. На пляне места 1770 году яна значыцца насупраць замка і гарадзішча.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

рэдагаваць

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай, калі Ворша апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, царква працягвала дзеяць. У 1781 годзе яна мела назву саборнай у імя Раства Багародзіцы. У XIX ст. царкву пераасьвяцілі ў імя Сьвятога Мікалая.

Будынак царквы рамантаваўся ў 1818 годзе. На пляне 1843 году перад царквой значыцца званіца.

Найноўшы час

рэдагаваць

У 1961 годзе савецкія ўлады зруйнавалі царкву разам з званіцай. У 1994—1995 гадох праводзіліся археалягічныя дасьледваньні падмуркаў царквы[1].

У 2000-я гады Беларускі экзархат Маскоўскага патрыярхату аднавіў царкву на старых падмурках, аднак пры адбудове аўтэнтычныя барокавыя купалы-бані з 4-канцовымі крыжамі замянілі на маскоўскія пахалочаныя купалы-цыбуліны з 8-канцовымі крыжмі.

Архітэктура

рэдагаваць

Помнік архітэктуры пераходнага стылю ад барока да клясыцызму. Гэта цэнтрычны кубападобны аб’ём з завяршэньнем у выглядзе магутнага паўсфэрычнага купала, над якім узвышаецца 8-гранны ліхтар. Падобныя вежы адзначаюць куты асноўнага аб’ёму. Рысы барока выявіліся ў плястыцы вежаў і авальных люкарнах у аснове купала, складана пряфіляваных антаблемэнтах, плястычных ліштвах прастакутных аконных праёмаў. Рысы клясыцызму — у аднолькавых кампазыцыях роўнічных фасадаў, завершаных трыкутнымі франтонамі, антаблемэнце з дарычным фрызам, парных паўкалёнах. Да асноўнага аб’ёму восьсю ўсход—захад далучаецца акруглая апсыда з бакавымі рызьніцамі і прытвор. Будынак мае галоўны і 2 бакавыя ўваходы.

Інтэр’ер ў стылі позьняга барока меў багатую плястыку. Пад царквой існавала крыпта з пахаваньнямі[2].

Побач з царквой стаяў службовы корпус зь вежай-званіцай, які выходзіў на вуліцу.

Гістарычная графіка

рэдагаваць

Гістарычныя здымкі

рэдагаваць

Сучасныя здымкі

рэдагаваць
  1. ^ Таксама царква Нараджэньня Божай Маці, Сьвята-Раства-Багародзіцкая царква
  2. ^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 4а
  1. ^ Левко О. Н. Культовые памятники Орши конца XVI-XVIII вв.: (историко-археол. исслед.). — Орша, 1996.
  2. ^ Кулагін А. Праваслаўныя храмы на Беларусі. — Менск, 2001.

Літаратура

рэдагаваць
  • Кулагін А. Праваслаўныя храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2001. — 328 с.: іл. ISBN 985-11-0190-7.

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць