Су-57

Су-57, раней ПАК ФА (Пэрспэктыўны авіяцыйны комплекс франтавой авіяцыі), Т-50 — расейскі шматмэтавы зьнішчальнік пятага пакаленьня, распрацаваны падпадзяленьнем Аб’яднанай авіябудаўнічай карпарацыяй — ВКБ Сухога, дзе ён праходзіць пад пазначэньнем Т-50. Сэрыйныя машыны дадзенага тыпу будуць зьбірацца на КНААВА, дзе на дадзены момант адбываецца зборка досьледных узораў.

Су-57
Тып самалёта:	шматмэтавы зьнішчальнік
Павозка (экіпаж), чал.:	1
Краіна-вытворца:	Расея
Гісторыя:
Гісторыя вытворчасьці:
Першы палёт:	29 студзеня 2010
Вытворца:	КНААВА
Памеры:
Маса:
Рухавікі:
Характарыстыкі:
Макс. хуткасьць, км/г:	2600
Практычная столь, м:	20 000
Узбраеньне:
Абарончае:	ГШ-301
Выявы ў:	Вікісховішчы

Першы палёт самалёт зьдзейсьніў 29 студзеня 2010 году. У 2013 годзе пачалося дробнасэрыйная вытворчасьць самалётаў гэтага тыпу для выпрабаваньня ўзбраеньняў.

Самалёт распрацоўваецца для замены МіГ-29 і Су-27 у расейскіх ВПС. Для экспартных паставак на базе ПАК ФА сумесна зь Індыяй ствараецца экспартная мадыфікацыя самалёта, атрымалая пазначэньне FGFA (Fifth Generation Fighter Aircraft — зьнішчальнік пятага пакаленьня).

Гісторыя стварэньня

Праекты савецкага пэрыяду

У канцы 1980-х гадоў ВПС Савецкага Саюзу выпрацавалі патрабаванЬні да зьнішчальніка пятага пакаленьня для франтавой авіяцыі на замену МіГ-29 і Су-27. На аснове гэтых патрабаваньняў, РСК «МіГ» распрацаваў праект Мікаян 1.44, а КБ Сухога — Су-47. Распад Савецкага Саюзу, а ў сьлед за ім эканамічны спад не дазволілі працягнуць працу над стварэньнем самалёта, праект 1.44 быў пазьней зачынены з-за спыненьня фінансаваньня, а Су-47 стаў выкарыстоўвацца ў якасьці лётаючай лябараторыі. У 2002 годзе КБ Сухога было абрана для распрацоўкі новага самалёта, на якім будуць выкарыстаныя некаторыя тэхналёгіі Су-47 і Мікаян 1.44.

Экзэмпляры Т-50

Экзэмпляр	Бартавы нумар	Пр.
Т-50-0	—	Канструктыўна-падобны ўзор для наземных і трывальных выпрабаваньняў
Т-50-КНС	—	Комплексный натурный стэнд (КНС) для наземных выпрабаваньняў
Т-50-1	51	Першы летны прататып. Першы палёт адбыўся 29 студзеня 2010 году.
Т-50-2	52	Другі летны прататып. Першы палёт адбыўся 3 сакавіка 2011 году.

Канструкцыя

Кабіна

Кабіна Т-50 аднамесная, шырэй кабіны Су-27 з-за канструктыўных асаблівасьцяў самалёта. Абсталяваньне ў значнай ступені ўніфікавана з абсталяваньнем Су-35С. Маецца гэнэратар кіслароду.

Адлюстраваньне інфармацыі ажыцьцяўляецца двума шматфункцыянальнымі індыкатарамі ШФІ-35 дыяганальлю 15".

23 траўня 2010 году гэнэральны дырэктар і галоўны канструктар НПП «Зорка» Сяргей Пазднякоў паведаміў Інтэрфаксу аб тым, што на ПАК ФА будзе ўсталявана катапультнае крэсла пятага пакаленьня. Па яго словах, новае крэсла па шэрагу парамэтраў пераўзыходзіць папярэднія крэслы, усталёўваемыя на самалётах ВПС Расеі. Асаблівасьцю новай катапульты стала выкарыстаньне шматпраграмнай электроннай сыстэмы кіраваньня рухам крэсла, зьвязанай з інфармацыйнай сыстэмай самалёта. Лічбавая ЭВМ гэтай сыстэмы ў аўтаматычным рэжыме аналізуе хуткасьць самалёта, яго вышыню палёту, куты тангажа, нахіла, кутнія хуткасьці і іншыя парамэтры. Пры гэтым улічвае шматлікія іншыя дадзеныя, у тым ліку рост і вага лётчыка. Выпрабаваньні новага крэсла праходзяць раўналежна з выпрабаваньнямі самалёта. Па яго словах, завяршыць выпрабаваньні катапультнаго крэсла новага пакаленьня плянуецца ў 2010 годзе. Падрыхтоўка, кіслародная сыстэма, сыстэма жыцьцязабесьпячэньня на ПАК ФА таксама будуць новымі. Іх распрацоўка і выпрабаваньні таксама завершацца сёлета, дадаў канструктар.

Плянэр

Т-50 мае інтэгральны плянэр, выкананы па нармалёвай аэрадынамічнай сьхэме з высокораспаложанным трохкутным у пляне крылом, плаўна спалучаным з фюзеляжам. Амаль палову размаху крыла складае шырокі фюзеляж. Кут стрелабачнасьці па перадпакоях і заднім беражкам крыла складае 48° і 14° адпаведна. Мэханізаваньне складаецца з носікаў крыла, флапэронаў і элеронаў. Прывады апошніх разьмешчаныя пад крылом і выступаюць зь яго плоскасьці невялікімі даўгаватымі абцякальнікамі. На канцах крыла прысутнічаюць скосы. Крыло мае разьвіты наплыў з паваротнай пярэдняй часткай. Хваставое апярэньне ўключае цэльнапаваротныя трапецыяльныя стабілізатары і кілі, усталяваныя з развалам каля 26°. Ля аснаваньняў кіляў разьмешчаныя невялікія паветразаборнікі для астуджэньня абсталяваньня самалёта. Аэрадынамічны тормаз адсутнічае — замест яго для павелічэньня лабавога супраціву ўжываецца дыфэрэнцыяльнае адхіленьне кіляў і стабілізатараў.

Рухавікі маюць рэгуляваныя подфюзеляжные паветразаборнікі. Мотагандолы шырока разьнесеныя і падзеленыя плоскім дном фюзеляжа шырынёй каля 1,3-1,4 м. Тамака ж, адзін за адным, зь невялікім прамежкам, разьмешчаныя дзьве пары створак унутраных адсекаў узбраеньня. Ад паваротнай часткі наплыву назад на некалькі мэтраў цягнуцца 2 трохкутных у перасеку грэбня, усталяваныя пад месцамі спалучэньня кансоляў крыла і фюзеляжа. На вонкавых баках гэтых грабянёў разьмешчаныя створкі ўнутраных адсекаў узбраеньня. У хваставой частцы фюзеляжа паміж сопламі рухавікоў знаходзіцца хваставая бэлька, у якой усталяваны высоўны кантэйнер з парашутна-тармазной сыстэмай самалёта. На правым боку насавой часткі самалёта ўсталяваная авіяпушка, на левай — высоўная штанга для дазапраўкі ў паветры.

Шасі Т-50 трохстоечнае, аналягічнае па канструкцыі шасі Су-27. Усе стойкі прыбіраюцца па кірунку палёту. Каляіна шасі, дзякуючы шырокаму фюзеляжу, складае 5,5 м. Насавая стойка двухколавая з двума пасадкавымі фарамі і брудаадбойнікам. Ніша пярэдняй стойкі зачыняецца двума парамі створак. Пярэднія створкі даўжэй задніх і адчыняюцца толькі ў момант уборкі/выпуску шасі, знаходзячыся ў зачыненым становішчы пры выпушчанай стойцы для паніжэньня ўзьдзеяньня бакавога ветра. Асноўныя стойкі шасі аднаколавыя (дыямэтар колаў — 1м) і абсталяваныя тармазамі. Іх нішы разьмешчаныя ля вонкавых бакоў паветразаборнікаў. Пры ўборцы асноўныя стойкі зьдзяйсьняюць паварот па двум восям.

У значнай ступені форма плянэра Т-50 вызначаная ўжывалымі пры яго праектаваньні тэхналёгіямі паніжэньня прыкметнасьці, што характэрна для ўсіх зьнішчальнікаў пятага пакаленьня.

Маса плянэра паніжаная за кошт шырокага ўжываньня кампазыцыйных матэрыялаў — па словах галоўнага канструктара А. Давідэнка, па масе кампазытныя матэрыялы складаюць 25 % вагі пустога самалёта, а па пляцы паверхні — 70 %. Таксама ён адзначыў што ў параўнаньні з Су-27 у плянэры Т-50 у чатыры разу менш дэталяў. Гэта дазваляе паменшыць працаёмкасьць і скараціць час выраба, што выліваецца ў паніжэньне кошту машыны. Для абароны ад паразы маланкавым разрадам канструкцый з вугляпластыка, якія выходзяць на вонкавую паверхню плянэра, для Т-50 было распрацавана новае маланкастойкае пакрыцьцё, таксама забясьпечвальнае паніжэньне масы самалёта.

Малапрыкметнасьць

Малапрыкметнасьць зьяўляецца адным з асноўных патрабаваньняў да зьнішчальніка пятага пакаленьня і азначае комплекс мер, прынятых для памяньшэньня верагоднасьці выяўленьня самалёта ў радыё-, інфрачырвоным і бачным дыяпазонах даўжынь хваль, а таксама акустычна. Вынікам выкананьня комплекса гэтых мер зьяўляецца падвышэньне выжывальнасьці зьнішчальніка падчас баявых дзеяньняў.

Паніжэньне прыкметнасьці Т-50 у радыядэапазоне забясьпечваюцца формай, паглынальнымі і адлюстроўваючымі радыёхвалі матэрыяламі ў канструкцыі і пакрыцьці плянэра самалёта. У прыватнасьці кромкі крыла і іншых элемэнтаў плянэра арыентаваныя ў некалькіх строга абмежаваных кірунках, а паверхні нахіленыя ў выразна вызначаным дыяпазоне кутоў. Таксама ў канструкцыі выключана ўзаемнае разьмяшчэньне паверхняў пад кутом 90° дзеля пазьбяганьня эфэкту вугалковага адбівальніка. Радыёпаглынальныя матэрыялы канструкцыі і пакрыцьці плянэра ў значнай ступені зьніжаюць сілу адбіваных сыгналаў. Таксама паніжэньне радыёпрыкметнасьці стала адной з асноўных прычынаў разьмяшчэньня часткі ўзбраеньня ва ўнутраных адсеках. Дзякуючы гэтым мерам адбіваны сыгнал значна саслабляецца і накіроўваецца ў бок ад крыніцы. Апошні такім чынам не атрымлівае інфармацыю аб прасторавым становішчы і хуткасьці самалёта. Паколькі абсалютнай незаўважнасьці дамагчыся немагчыма, заўсёды прысутнічае сыгнал, які, адбіўшыся ад самалёта, усёж вяртаецца да крыніцы. Яго характарыстыка выяўляецца значэньнем эфэктыўнага пляца расьсейваньня (ЭПР), паніжэньне гэтага значэньня і зьяўляецца асноўнай мэтай мераў паніжэньня радыёпрыкметнасьці. Значэньне ЭПР самалёта істотна залежыць ад кірунку, зь якога зыходзіць выпраменьваньне.

Паніжэньне прыкметнасьці ў бачным дыяпазоне забясьпечваецца маскіровачным афарбоўваньнем самалёта. Маскіровачная афарбоўка можа быць ахоўнай, зьліваючайся з фонам, і дэфармавальнай, скажальнай візуальнае ўспрыманьне формы самалёта. Афарбоўка першага лётнага асобніка Т-50 — зімовая, дэфармавальная.

Паніжэньне цеплавой і акустычнай прыкметнасьці ў значнай ступені вызначаецца канструкцыяй рухавікоў самалёта.

Таксама важную ролю ў малапрыкметнасьці зьнішчальніка гуляе яго здольнасьць апэратыўна атрымліваць інфармацыю аб суперніку, не выяўляючы сябе. Для гэтага самалёт павінен мець сыстэму пасіўных датчыкаў і надзейныя каналы абмену інфармацыяй.

Замежныя экспэрты, якія праводзілі аналіз першага прататыпа, дашлі да высновы, што Т-50 зьяўляецца выдатным першым посьпехам расейскіх інжынераў у праектаваньні самалёта з выкарыстаньнем тэхналёгій малапрыкметнасьці. Аднак яны адзначаюць, што першы прататып створаны ў першую чаргу для выпрабаваньняў лётна-тэхнічных магчымасьцяў, а не тэхналёгій малапрыкметнасьці і судзіць аб яго будучых магчымасьцях у гэтай вобласьці пакуль рана. Разам з тым, можна канстатаваць, што Т-50 — гэта ўдалы кампраміс паміж высокімі лётнымі якасьцямі і малапрыкметнасьцьцю, які ў спалучэньні з сучаснымі сродкамі выяўленьня дазволіць сэрыйным узорам дамагчыся перавагі ў паветры над усімі існуючымі ў цяперашні час самалётамі.

Вонкавыя спасылкі

• Першы палёт ПАК ФА (відэа)