Самаедзкі сабака

Самае́дзкі саба́ка ці самае́д — сабачы завод. Паводле Міжнароднай кіналягічнай фэдэрацыі (FCI) належыць да групы V (шпіцы і прымітыўныя пароды).

Паходжаньне назвы і пароды

Падчас селекцыі заводу выкарыстоўваліся сабакі, адабраныя ў народаў на паўночным Урале, вядомых у сучаснай беларускай тэрміналёгіі пад тэрмінамі самады́йскія народы або самады́йцы. У літаратуры заходніх краінаў выкарыстоўваецца пераважна тэрмін Samoyedic, які, у сваю чаргу, паходзіць ад састарэлага расейскага самоѣдъ — экзаэтноніму, які ўжываўся расейцамі дзеля пазначэньня шэрагу карэнных народаў Сыбіры . Народная этымалёгія выводзіла значэньне дадзенае лексэмы да панятку «той, хто сам сябе есьць», што, аднак, зьяўлялася памылковай трактоўкай.

Характарыстыка пароды

Выгляд

Самаед на выставе

Галава магутная і клінаватая. Чэрап пры аглядзе сьпераду і ўзбоч толькі крыху выпуклы. Шырокі паміж вушамі. Мочка носа добра разьвіта, пераважна чорнага колеру. Цягам пэўных пэрыядаў году пігмэнт носа можа зьнякаляроўвацца, даючы «зімовы» ці «сьнежны» нос; аднак заўсёды павінна быць цёмная акантоўка мочкі носа.

Пыса моцная і глыбокая, прыкладна такой жа даўжыні, як і чарапная частка, што паступова звужаецца да носа, але не вузкая, не грубая і не квадратная. Патылічная частка пысы простая. Вусны шчыльна прылеглыя, чорныя і крыху поўныя. Куты рота зьлёгку загінаюцца, утвараючы характэрную «самаедзкую ўсьмешку». Ідэальны прыкус — нажніцавісты. Моцныя зубы і моцныя сківіцы. Нармальны зубны апарат. Вочы цёмна-карычневага колеру, глыбока пасаджаныя, шырока расстаўленыя, крыху раскосыя, міндаляватай формы. Выраз «усьмешлівы», добры, жывое і разумнае. Абвод вачэй — чорны. Вушы пастаўленыя, даволі маленькія, тоўстыя, трохкутныя і зьлёгку закругленыя на канцах. Яны павінны быць рухомымі, высока пастаўленымі і, дзякуючы шырокаму чэрапу, шырока расстаўленымі.

Шыя моцная сярэдняй даўжыні, ганарліва выгнутая. Корпус крыху даўжэй, чым вышыня ў карку, моцны і кампактны, але гнуткі. Пастаў хваста даволі высокі. Калі сабака ўзбуджаны, а таксама пры руху, хвост трымаецца закінутым на сьпіну ці на бок. У спакойным стане можа быць апушчаны, даходзячы да скакальных суставаў.

Пярэднія канцавіны добра расстаўленыя, моцныя і мускулістыя. Пры паглядзе сьпераду пярэднія канцавіны простыя і паралельныя. Заднія канцавіны пры паглядзе ззаду простыя і паралельныя зь вельмі моцнай мускулатурай. Алюр магутны, вольны і нястомны, што выяўляецца ў працяглым кроку. З добрым махам пярэдніх канцавін і добрым магутным штуршком задніх канцавін.

Самаед, фота каля 1915 году

Поўсьць багатая, густая, падатная, шчыльная «палярная» поўсьць. Самаед — сабака з падвойным поўсьцевым покрывам: кароткай, мяккай і густой пільсьцю і доўгай, больш цьвёрдай і простай асьцюковай поўсьцю. Поўсьць павінна ўтвараць «каўнер» вакол шыі і плячэй, апраўляючы галаву, асабліва ў сабакаў. На галаве і пярэдніх паверхнях канцавін поўсьць кароткая і роўная; на вонкавай паверхні ўшый — кароткая, якая стаіць вэртыкальна да паверхні вуха і роўная. Унутраная паверхня вушэй павінна быць добра апушана. На задняй паверхні сьцягна поўсьць утварае «порткі». Паміж пальцамі павінна расьці ахоўная поўсьць. Хвост павінен быць багата апушаны. Поўсьцевае покрыва ў сук часта карацей і мякчэй, чым у сабакаў. Поўсьць са слушнай структурай заўсёды павінна мець адменны іскрысты бляск. На марозе «распушаецца». Чым мацней мароз — тым мацней «распушаецца» сабака на вуліцы. Поўсьць валодае самаачышчальнай здольнасьцю. Калі сабаку мыюць не часта, гэта ўласьцівасьць захоўваецца на ўсё жыцьцё. То бок досыць мыць не гушчару 2-х раз на год. Каб сабака пачысьцеў — яе досыць проста рэгулярна вычэсваць. Свайго паху самаед практычна ня мае.

Колер поўсьці — белы, крэмавы ці белы зь бісквітным (асноўны колер — белы зь невялікай колькасьцю бісквітных знакаў). Ніколі не павінен вырабляць уражаньні наяўнасьці бледна-карычневага.

Тэмперамэнт

Таварыскі і ветлы нораў самаедаў робіць іх дрэннымі вартавымі сабакамі, агрэсыўны самаед сустракаецца рэдка. Самаеды — выдатныя кампаньёны, вельмі «гаваркія», асабліва для маленькіх дзяцей ці іншых сабакаў, і застаюцца гульлівымі да старасьці. Калі самаедам робіцца нудна, яны могуць грызьці рэчы ці пачаць капаць.

Здароўе

Для самаедаў у вэтэрынарнай літаратуры апісана трохі пародных спадчынных захворваньняў:

Цукровы дыябет, падобны, але не ідэнтычны чалавечаму тыпу І. Захворваньне сустракаецца ў самаедаў сярэдняга ўзросту, сярэдні ўзрост на момант інсцэнізацыі дыягназу складае сем гадоў. У наш час у якасьці магчымых прычын абмяркоўваюцца некалькі генэтычных маркераў ^, .

Прагрэсавальная атрафія сятчаткі. Захворваньне прыводзіць да павольна прагрэсавальнай страты зрокі, што ў канчатковым выніку прыводзіць да сьлепасьці. Першыя сымптомы зьяўляюцца ва ўзросьце ад двух да пяці гадоў .

Кароткія ногі ў спалучэньні з анамаліямі вачэй: з-за генэтычнага дэфэкту .

Лёгкавы стэноз часьцёў сустракаецца ў самаедаў, чым ля іншых парод. Захворваньне можа выклікаць дыхавіцу, шчую арытмію і стамляльнасьць ад руху, а таксама павялічвае рызыка застойнай сардэчнай недастатковасьці. [23]

Дысплазыя тазасьцёгнавага сустава .

Парода таксама можа быць паражана лоевым адэнітам, рэдкім ідыяпатычным аўтаімунным захворваньнем скуры .