Пераклады Бібліі на уйгурскую мову

Першыя пераклады хрысьціянскіх тэкстаў на уйгурскую мову сустракаюцца ў фрагмэнтах рукапісаў з Турфанскага аазісу. Большасьць знойдзеных тэкстаў напісаныя па-сырыйску або сагдыйску, аднак каля пяцідзесяці кавалкаў зьмяшчаюць тэкст Старажытнауйгурскай мовай^[1].

У XIV стагодзьдзі пераклады Новага Запавету і Псальмаў мог выканаць Джаваньні да Монтэкарвіна, папскі пасол да манголаў, пастаўлены ў 1307 року арцыбіскупам Ханбаліку^[2]^[3].

Першы пераклад на сучасную уйгурскую мову зьявіліся напрыканцы XIX стагодзьдзя, калі Ёганэс Авэтаранян, турак у Швэдзкім місіянэрскім таварыстве, пераклаў Новы Запавет. У 1898 року Брытанскае і замежнае Біблійнае таварыства выдала ў Ляйпцыгу ягоныя Дабравесьці, аднак пасьля Авэтаранян зьехаў з Сіньцьзяну, і цалкам Новы Запавет надрукаваны ня быў. У 1911 року Дабравесьці і Апостальскія дзеі Авэтараняна ў выпраўленым варыянце былі выдадзеныя Нямецкай усходняй місіяй у Плоўдзіве (Баўгарыя). Разам зь яшчэ адным супрацоўнікам Швэдзкага місіянэрскага таварыства, Густавам Ракетам, Ёганэс Авэтаранян у Плоўдзіве працавалі над рэдагаваньнем перакладу, і гэтая вэрсія Новага Запавету была надрукаваная Брытанскім і замежным Біблійным таварыствам у 1914 року.

У 1907 року ў Баўгарыі выйшаў таксама невялікі буклет зь перакладамі Авэтаранянам выбраных вершаў Старога Запавету, аднак невядома, ці пераклаў ён яго цалкам. Розныя супрацоўнікі Швэдзкага місіянэрскага таварыства пераклалі ў 1917 року Кнігу Роду, у 1921 — Кнігу Ёва, у 1923 — Псальмы.

У 1939 року Брытанскае і замежнае Біблійнае таварыства перавыдала ў Каіры Новы Запавет у рэдакцыі Лярса Эрыка Хэгбэрга і Г. Заўэрвайна.

У 1920 року шанхайскае аддзяленьне Брытанскага і замежнага Біблійнага таварыства выдала Дабравесьце паводле Марка, у 1922 — Апостальскія дзеі ў перакладзе місіянэра Кітайскай сухапутнай місіі ва Ўрумчы Джорджа Хантэра.

Пасьля выгнаньня швэдаў зь Сіньцьзяну Густаў Альбэрт, Оскар Германсан, Нур Люк (уйгур), Мульві Муншы ды Мульві Фазыль скончылі пераклад Бібліі на уйгурскую мову ў Індыі. Гэты пераклад зь перагледжаным выданьнем Новага Запавету выйшаў у Каіры ў 1950 року намаганьнямі Брытанскага і замежнага Біблійнага таварыства.

У 1930—1950-я рокі адбылася рэформа уйгурскага арабскага альфабэту, што зрабіла пераклады швэдзкіх місіянэраў састарэлымі. Перакладамі паводле новага стандарту займаецца Ўйгурскае Біблійнае таварыства. У 2013 року перагледжаную вэрсію сучаснай уйгурскай мовай падрыхтаваў і сайт «Дуньянінг Нуры»^[4].

Прыклады тэкстаў

Пераклад	Яна 3:16
Брытанскае і замежнае Біблійнае таварыства, 1898	چونكە خدا دنياغە شونداغ محبت كورساتّى كە اوز يالغوز اوغلى نى بردى تاكە ھر كىم انكا ايشانسە ھلاك بولماى انينك ابدى تيريكليكى بولغاى.
Брытанскае і замежнае Біблійнае таварыства, 1939	چونكه خدا دنيانى شونداغ دوست توتّيكه اوز يالغوز اولغلىنى بردى تاكه هركيم انگا ايشانسہ هلاك بولماغاي بلکه انينك ابدی تيريگليکی بولغای.
Уйгурскае Біблійнае таварыства, 2005	چۈنكى خۇدا دۇنيادىكى ئىنسانلارنى شۇ قەدەر سۆيدۇكى، ئۆزىنىڭ بىردىنبىر يىلگانە ئوغلىغا ئېتىقاد قىلغان ھەربىر كىشى ھالاك بولماي، مەڭگۈلۈك ھاياتقا ئېرىشىشى ئۈچۈن، ئۇنى قوربان بولۇشقا ئەۋەتىپ بەردى.
Дуньянінг Нуры, 2013, Кашкар	چۈنكى خۇدا دۇنيانى شۇنداق دوست تۇتتىكى، ھەركىم ئۇنىڭغا ئىشەنسە، ھاالك بولمىغاي، بەلكى ئۇنىڭ ئەبەدىي تىرىكلىكى بولغاي دەپ، ئۆز يالغۇز ئوغلىنى بەردى.
Мукадэс Калам	چۈنكى خۇدا دۇنيادىكى ئىنسانالرنى شۇ قەدەر سۆيىدۇكى ئۆزىنىڭ بىردىنبىر يېگانە ئوغلىنى پىدا بولۇشقا بەردى. مەقسىتى، ئۇنىڭغا ئېتىقاد قىلغان ھەربىرىنىڭ ھاالك بولماي، مەڭگۈلۈك ھاياتقا ئېرىشىشى ئۈچۈندۇر.

Крыніцы

^ Dickens, M. Multilingual Christian manuscripts from Turfan // Journal of the Canadian Society for Syriac Studies. — 2009. — Т. 9. — С. 22—42.
^ Witek, John. Christianity in China: Universal Teaching from the West // China and Christianity: Burdened Past, Hopeful Future / ed. Stephen Uhalley, Jr. and Xiaoxin Wu. — 2001. — С. 16.
^ Sutin, Lawrence. All is change: the two-thousand-year journey of buddhism to the west. — 2006. — С. 56—57.
^ Information for non-uyghur speakers (анг.) Дуньянінг Нуры Праверана 28 лістапада 2018 г.

Літаратура

Book of a Thousand Tongues; being some account of the translation and publication of all or part of the Holy Scriptures into more than a thousand languages and dialects with over 1100 examples from the text / edited by Eric M. North. — New York: Pub. for the American Bible society [by] Harper & brothers, 1938. — 386 с.
The Holy Bible in Eastern (Kashgar) Turki. — 1950.
Muqeddes Kitab — Injil, Tewrattin Tallanmilar (HZUT). — Uyghur Bible Society. — ISBN 978-962-732919-0

Вонкавыя спасылкі

[1] Dickens, M. Multilingual Christian manuscripts from Turfan // Journal of the Canadian Society for Syriac Studies. — 2009. — Т. 9. — С. 22—42.

[2] Witek, John. Christianity in China: Universal Teaching from the West // China and Christianity: Burdened Past, Hopeful Future / ed. Stephen Uhalley, Jr. and Xiaoxin Wu. — 2001. — С. 16.

[3] Sutin, Lawrence. All is change: the two-thousand-year journey of buddhism to the west. — 2006. — С. 56—57.

[4] Information for non-uyghur speakers (анг.) Дуньянінг Нуры Праверана 28 лістапада 2018 г.

[1]

[2]

[3]

[4]