Паскарэ́ньне — фізычная вэктарная велічыня, якая характарызуе, наколькі хутка цела (матэрыяльны пункт) зьмяняе хуткасьць свайго руху. Паскарэньне зьяўляецца важнай кінэматычнай характарыстыкай матэрыяльнага пункту.

Паскарэньне
Вымернасьць
Адзінкі вымярэньня
СІ м/с²
СГС см/с²
Клясыфікацыя
вэктарная велічыня

Сярэдняе і імгненьнае паскарэньне

рэдагаваць

Сярэдняе паскарэньне матэрыяльнага пункту на некаторым прамежку часу — гэта адносіна зьмяненьня яго хуткасьці, што адбылося за гэты час, да працягласьці гэтага прамежку:

 

Імгненьнае паскарэньне матэрыяльнага пункту ў некаторы момант часу — гэта ліміт яго сярэдняга паскарэньня пры  . Маючы на ўвазе вызначэньне вытворнай функцыі, імгненьнае паскарэньне можна вызначыць як вытворную ад хуткасьці па часе:

 

Тангенцыяльнае і нармальнае паскарэньне

рэдагаваць

Калі запісаць хуткасьць як  , дзе   — орт датычнай да траекторыі руху, то (у двухмернай сыстэме каардынат):

 ,

дзе   — вугал між вэктарам хуткасьці і осьсю абсцыс;   — орт нармалі да хуткасьці.

Такім чынам,

 ,

дзе   — тангенцыяльнае паскарэньне,   — нармальнае паскарэньне.

Улічваючы, што вэктар хуткасьці накіраваны па датычнай да траекторыі руху, то   — гэта орт нармалі да траекторыі руху, які накіраваны да цэнтра крывізны траекторыі. Такім чынам, нармальнае паскарэньне накіравана да цэнтра крывізны траекторыі, у той час як тангенцыяльнае — па датычнай да яе. Тангенцыяльнае паскарэньне характарызуе хуткасьць зьмены велічыні хуткасьці, у той час як нармальнае характарызуе хуткасьць зьмены яе напрамку.

Рух па крывалінейнай траекторыі ў кожны момант часу можна прадставіць як вярчэньне вакол цэнтра крывізны траекторыі з кутняй хуткасьцю  , дзе r — радыюс крывізны траекторыі. У такім разе

 

Вымярэньне паскарэньня

рэдагаваць

Паскарэньне вымяраецца ў мэтрах (падзеленых) на сэкунду ў другой ступені (м/с²). Велічыня паскарэньня вызначае, наколькі зьменіцца хуткасьць цела за адзінку часу, калі яно будзе пастаянна рухацца з такім паскарэньнем. Напрыклад, цела, што рухаецца з паскарэньнем 1 м/с² за кожную сэкунду зьмяняе сваю хуткасьць на 1 м/с.

Адзінкі вымярэньня паскарэньня

рэдагаваць